آنگولا

ویکی‌پدیا، آزادِ دانشنومه، جه

مختصات: شرقی′۲۰°۱۳ جنوبی′۵۰°۸ / ۱۳٫۳۳۳غرب ۸٫۸۳۳شومالی / −۱۳٫۳۳۳;۸٫۸۳۳

República de Angola
آنگولا
ملی شعارمتحد ِنیرو قوی‌ته هسته.
ملی سرودآنگولا پیش دَکِف!
آنگولا ِموقعیت
نیشتنگا
(و گتترین شهر)
لوآندا
شرقی′۱۰°۱۳ جنوبی′۵۰°۸ / ۱۳٫۱۶۷غرب ۸٫۸۳۳شومالی / −۱۳٫۱۶۷;۸٫۸۳۳
رسمی زوون پرتغالی
حکومت ِنوع جمهوری
حاکمون نوع 
رئیس جمهور
نخست‌وزیر

ژوزه ادوآردو دوس سانتوس
پائولو کاسوما 
موارد منجر به تشکیل
پرتغال جه
۱۱ نوامبر ۱۹۷۵
گتی
 -  گتی ۱,۲۴۶,۷۰۰کیلومتر مربع (۲۳ام)
 -  ‌ئو‌ (٪) جزئی
جمعیت
 -  سرشماری ۱۶,۹۴۱,۰۰۰ 
(۵۹ام)
 -  جمعیت انبسی ۱۳‎/km۲‏ (۱۹۹ام)
اچ‌دی‌آی (۲۰۰۷) ۰.۴۴۶ (۱۶۲)
پول یکا کوانزا (AOA)
زمونی منطقه WAT (جهونی ساعت+1)
 -  تابستونی (DST) DST (جهونی ساعت)
اینترنتی دامنه .ao
تلفن پیش‌شماره +۲۴۴

آنگولا اتا کشور هسته که آفریقای ِجنوب غربی وَر دَره. آنگولا نیشتنگا نوم لوآندا هسته و این کشور ِپول ِیکا کوانزا هسته.

آنگولای ِمردِم مسیحیت په‌روونه و ویشته رومی کاتولیک په دَرنه ولی پروتستان هم شه طرفدارون ره دانّه. وشون ِرسمی زوون پرتغالیه و ۱۸ و نیم میلیون نفر جمعیت دارنه. اکثریت سیوپوست هَستنه و وشون تِبار بانتو جه هسته که ۳۶ درصدشون اوویمبوندو ِقوم جه، ۲۵ درصد آمبوندو قوم جه و بقیه دیگه اقوام جه رَسِنه. آنگولای ِمردمون ِنژاد اسا اتی اروپاییون و بومیون ِترکیب جه هَسته

اواخر قرن پونزهم جه آنگولا پرتغال مستعمره بی‌یه. قرن بیستم دله، بیگاری بکشی‌ین، سنگین مالیات و تبعیض باعث بیّه آنگولاییون ِناسیونالیستی احساسات بوجود بِئِن. پرتغال هر شورشی که پیش اِمو ره سرکوب کارده و این باعث بیّه اتا چریکی جنگ سال ۱۹۶۱ بوجود بِئِه. وقتی آنگولا سال ۱۹۷۵ شه استقلال ره بَییته، سه‌تا چریکی جنبش رقیب بَیینه تا حکومِت ره شه میس دله بَییرِن و اتا دله‌یی جنگ اینتی شکل بَییته. خلق ِجبهه که شوروی و کوبا ونه پِشتی ره کاردنه، آگوستینو نتو ِرهبری جه، پیروز بیّه و بتونِسته جنوبی افریقا دیم‌به‌دیم هم هِرِسته. دهه ۱۹۸۰ دله، کوبای ِسربازون خلق ِجبهه ره کومِک هاکِردنه تا یونیتای ِجنبش جه جنگ هاکنه. یونیتای ِرهبری ره جواناس ساویمبی داشته و جنوبی آفریقا این گروه ِپشتی ره کارده. ۱۹۹۰ خارجیون ِمداخله تموم بیّه و سال ۱۹۹۱ آتش‌بس اعلان بیّه. سال ۱۹۹۲ اتا انتخابات دله یونیتا ادعا هاکِرده که رقیبون تقلب هاکِردنه و اینتی جنگ دِباره از سر شروع بیّه تا بهار ۲۰۰۲ که این جنگ دِباره تموم بیّه.

آنگولا نفت ِتولیدکَرون جه هَسته و بیش از ۶۰ درصد شه دِله‌یی ِناخالص ِتولید ره نفت بَروتِن جه تأمین کانده. آنگولا بهار ۲۰۰۲ اتا دله‌یی جنگ (= جنگ داخلی) ره ۱۵ سال په تموم هاکِرده و اسا آفریقا دله نفت ِدومین تولیدکَر (نیجر په) هسته[۱] آنگولای ِاقتصاد آفریقای ِصحرای ِجنوب دله جنوبی آفریقا و نیجریه په سومین اقتصاده و همینسه ونه آینده ره خجیر دونّه. آنگولا قدیم پرتغال ِمستعمره بی‌یه و اسا که پرتغال ِاقتصاد ضعیف بیّه، خله کارشناسون ره اون کشور جه یانّه. [۲] آنگولا اسا آفریقا اتحادیه، متحد ملل سازمان و آفریقای ِتوسعه‌ی ِهماهنگی ِکمیته و پرتغالی‌زوون کشورون کمیته دله عضو هَسته.


تقسیمات[دچی‌ین]

آنگولا ۱۸ استان دانه که اینان دله اتا استان کابیندا نوم هم دَره که آنگولای ِاصلی سامون جه سِوا هسته. این منطقه شمال‌غرب آنگولائه و کنگو جمهوری وشون ره سِوا کانده. این منطقه دله اتی تجزیه‌خائون هم درنه که خانّه کابیندا اتا مستقل ِکشور بائه و همینسه آنگولای ِدولِت جه جنگ کانّه.

آنگولای استان‌ها نقشه سَر جه اینان هستنه:

  1. بنگو
  2. بنگوئلا
  3. بیه
  4. کابیندا
  5. کواندو کوبانگو
  6. شمالی کوانزا
  7. جنوبی کوانزا
  8. کونه‌نه
  9. هوامبو
  1. هوییلا
  2. لوآندا
  3. شمالی لوندا
  4. جنوبی لوندا
  5. مالانژه
  6. موشیکو
  7. نامیبه
  8. اوییگه
  9. زئیر

نگارخنه[دچی‌ین]

آنگولای ِتوپوگرافیک نقشه
آنگولای ِتوپوگرافیک نقشه  
آنگولای ِقومی نقشه
آنگولای ِقومی نقشه  
ویلیادمیر پوتین و جوزف ادواردو دس سانتوس ِملاقات
کابیندای ِآزادی‌خائون ِپرچم
کابیندای ِآزادی‌خائون ِپرچم  
آنگولای پُلیس ِنیروئون
آنگولای پُلیس ِنیروئون  
لوآندای ِشهر
لوآندای ِشهر  
هوآمبوی ِشهر
هوآمبوی ِشهر  
بنگوئِلای ِشهر
بنگوئِلای ِشهر  
اتا قدیمی موجستمه که قرن نوزدهم شِنه
اتا قدیمی موجستمه که قرن نوزدهم شِنه  
آنگولایی مار-وَچه
آنگولایی مار-وَچه  
وشون ِمدرسه
وشون ِمدرسه  

منابع[دچی‌ین]

  1. لوموند دیپلماتیک (فارسی). ژانویه ۲۰۰۳
  2. آگوست کنشیلیا (Augusta CONCHIGLIA): انتقام مستعمره سابق: آنگولا به نجات پرتغال می‌شتابد. در لوموند دیپلماتیک فارسی. برگردان: شیرین روشار. مه ۲۰۱۲