اسپه انقلاب
| |||
| نوع | انقلاب (fa)  اصلاحات اقتصادی (fa)  | ||
|---|---|---|---|
| توم | ۱۹۶۳ - ۱۹۷۹ | ||
| کشور | ایران | ||
| اجراکَر | علی امینی (fa) ، اسدالله علم (fa) ، حسنعلی منصور (fa) و امیرعباس هویدا | ||
| فیلم-عکس | |||
| شاملِ | |||
إسپه إنقىلاب یا شاه و مردم انقلاب اتا طرح بی‌یه که محمدرضا شاه هدا و ات‌خله رفاهی و عدالت برنومه ره این نوم په إجرا هاکرده. إسپه انقلاب دله مهمترین بخش اصلاحات اراضی بی‌یه که ارباب-رعیتی ره ایران دله کنار دینگو. اینتا إنقلاب درون چنتا دیئر اصطلاحات هم وجود داشته؛ جنگل و درکائون ملی بین، زنان حق رأی، سوادآموجی، سپاه دانش و سپاه بهداشت، کارگرون ره سهام هدائن، صنعتی بیّن و... دسوری.
اهداف
[دچی‌ین]محققون إختىلاف دارنه که شاهِ اصلی بخاستی چی بی‌یه که اینتا طرح ره پیش هکشی‌یه. اتی گنه وه خاسته شوروی نفوذ دم ره بیره چون کشاورزون خله بی‌عدالتی کشینه و وه اینتی خاسته بصتینکلا کمونیسم تبلیغات جه پیش دکفه. اتی دیئر گنه شاه خاسته مردم دله شه وسه طرفدار جمع هاکنه و وشون منافع ره هاده تا محبوبیت بدست بیاره. اتی گنه وه صرفاً عدالت ره درنظر داشته. بعضی هم دکال طرح ره آمریکای متحده ایالات فرمان دونه که شاه ره مزراب دینگنه که إجرا هاکنه تا بچا جنگ دله آمریکای منافع ره پیش بَوره.
موافق و مخالف جبهه
[دچی‌ین]ایران دله خله کس‌ها این طرح جه منفعت وردنه. کشاورزون که اربابی زمین سر کار کردنه، تموم دست‌دارمی سند بیتنه و زمین‌دار بینه.
ولی طرح، علایده بر اربابون که شه پییری مال ره از دست دانه ، دیگر مخالف هم خله داشته:
- آخوندها و ملائون که وشون درآمد خله اربابون جه وابسته بی‌یه، این طرح ره طاغوتی و ضد اسلامی دونستنه. وشون از قبل هم رضا شاه اصلاحات جه غم‌به‌گلی بینه، اینجه هم باتنه اسلام إجازه ندنه دولت بئه مردم (یعنن اربابون) مال ره همین‌طی بی‌خد مصادره هاکنه. وشون این ترس ره هم داشتنه که اربابون دیئر درآمد ندارن که وشون خمس-زکات ره هادن و حوزه دخسه.
- جبهه ملی که محمد مصدق کودتا په، خله شاه جه ته‌سر-مه‌سر کرده، این طرح ره هم ایراد بیته ولی وشون ویشته چون شاه جه بد بینه، زمر شینه. مصدق شه گته اینتا طرح ایران دله جواب ندنه چون کشاورزی ایران کویر دله سخت هسته و کسی که اتا موس-پشت قایده زمین داره، نتونده ونجه برسه و مثلاً قنات بسازه یا راه ره خار هاکنه.
- توده حزب و دیئر کمونیستون هم چون شاهونشاهی جه بد داشتنه، یا شاید چون شوروی جه خط گیتنه، اینتا إنقلاب ره قبول نکردنه. وشون مدعی بینه اینان کارها که شاه در-کنده، بهرحال وسه انجام بئی بوشه و وه سر-سری اصلاحات کنده که جوول انقلاب پیش نئه. البته دئینه چپ روشن‌فکرونی که شاه کار وسه چکه هم بزو بوئن.
نتایج
[دچی‌ین]اتا مشکل که ارباب-رعیتی بوجود بیارده، این بی‌یه که کشاورزی محصول کم بیه. ایران پیش از این خودکفا بی‌یه و دکل گندم نخری‌یه که هیچ، ات‌که ره صادر کرده ولی اون سال بمه‌په، دیگر خریدار بیه. دولت که این حدس ره زوئه، طرح هدا که مردم محصولاتی دکارن که ونه صادرات ارزش أنده بوئه که گندم پول دربئه.
یا اتی مشکل قنات بی‌یه؛ کشاورزون نتونستنه ارباب دسوری قنات ره سالم باقی دارن و د-سه سال سر گردِ قنات خشک هایتنه. وزارت سعی هاکرده کشاورزون وسه انجمن و تعاونی بساجه که شه اینان کارها ره جمیعتی پیش بورن ولی نتیجه ندا. حتا پیشنهاد هدانه دولت شرکت استخدام هاکنه که بصتینکلا برون‌سپاری هاکنن ولی نیه. نهایتاً مجبور بینه سدسازی طرح ره ایران دله تقویت هاکنن تا شیرین ئو که لازم دارنه ره سد پشت جه بیرن. ولی این طرح هم دراز-مدت خله ایراد بالا بیارده.
نقد دیگری که وجود دارنه، این هسته که اصلاحات اراضی باعث بیه خله روستایی‌ها و خصوصاً اونان که دست‌دارمی نداشتنه، شه کوچ ره بیارن شهر و شهرِ کناره حلبی‌آباد بساجن. اینتی فقر دکل ویشته‌ته به‌نظر إمو. این جمیعت شاه گت‌ترین مخالف دسته بینه. یعنن نه تنها اصلاحات ارضی باعث نیه شاه محبوب بوه، دکل ات‌خله مخالفون سمبه ره سنگین‌ته هاکرده.
اتا طرح هم جنگلِ ملّی هاکردن بی‌یه که باعث بی‌یه گالشون ره خنه‌نشین هاکرده و مال ره ول‌هاکردن ممنوع بیه.
منابع
[دچی‌ین]- علی دریابندری. بی‌پلاس.