لودی دودمون

**لودی**
	لودی
	Location of لودی دودموناته نخشه کا لودی دودمونۀ سامون ره هارشانییه.
پایتخت	دهلی
مذهب	تسنن
دولت	سلطنتی
	سلطون
- 1451–1489.میلادی	بهلول خان لودی (یتم)
- 1489–1517.میلادی	سکندر خان لودی (دییم)
- 1517–1526.میلادی	ابراهیم خان لودی (دمالسری)
تاریخچه
- تأسیس	19 April 1451.میلادی
- پانی پت الجه	21 April 1526.میلادی

لودی دودمون اته اُغان دودمون بیئه کا دهلی دله (1451_1526.میلادی/ 962_1037.طبری) پادشائی کردنه. اینتا دودمون، پنجمین دهلی سلطنتی دودمون بیئه و وشونه دمالسری بیئه. اینتا دودمون ره بهلول خان لودی پی بشتنه و انگاره هیتنه و وه بتونسنه سید دودمون ره ور بزنه. بابر وشون ره تالون هاکردنه و گورکانیون ره هند دله بساتنه.

ونه شائون:

سلطون بهلول خان لودی(962_1000 طبری):

سید دودمونۀ په لودی دودمون دهلی دله سلار بیه. بهلول خان لودی خان لودی وشونه آزنده هسه و 38 سول سلاری هاکردنه. وه ملک سلطون شائه برابرزا بیئه. ملک سلطون خان، سرهند شهرۀ والی بیئه و محمد شاء سید دودمونۀ شاء وسه پهمد کردنه. وه قاچاق ترین پنجاب دله دیه کا شه شخصیت جا بتونسنه دودمون ره هم بیاره و شه تابری ره هدائه. سید دودمون دمالسری شاء (علاالدین علم شاء) شه خد ره بهلول خان لودی وسه ور بزوئه، بهلول دهلی دله بوردنه و تخت هنیشتنه. وه دمالتر بتونسنه جونپور سلطنت ره بنه بزنه، بهلول شه ویشتر زمون بشتنه کا جونپور سلطون جا بجنگسنه؛ سرآخر وه باش بیه جونپور سر هاجرا بیه. وه باراک، شه گت ریکا ره جونپور سلطنت سر بشتنه، سرآخر وه بمردنه و ونه دیُم ریکا نظام خان ونه تخت هنیشتنه.

سلطون سکندر خان لودی(1000_1028طبری):

نظام خان یا همو سکندر خان بهلول خان ریکا بیئه. وه آگرا شهر ره بنا هاکردنه و اوجه ره نیشتگا هاکردنه. وه پارسی ادبیات رخ دوس داشتنه و شعر گته. همتی وه دسور هدائه سانسکریت کتب ره فارسی هاکنن. سکندر خان هندو شون جا الجه داشتنه و گوالیور و دهولپور ره وره هاکردنه؛ وه قاچاق ترین سلطون لودی سلاطین مینا بیئه. چو سکندر خان مار هیندو بیئه وه تسنن اسلام قوانین ره ستیر هاکردنه تا دِیِرشون ره رج دنه اته خار مسلم هسه. وه هیندو معابد ره وران کردنه و برهمین شون کا اسلام ره حق ندنستنه ره اعدام کردنه. همتی نشتنه زناکون بورن قیرسانی و نشتنه راء پیمائی قاضی سالار مسعود (مسلم شهید) ره صورت هدن. وه شه قاشون کشی دله ناخش بونه و دمالتر ونه وسه بمردنه و ابراهیم خان لودی ونه ریکا ونه تخت نیشنه.

سلطون ابراهیم خان لودی(1028_1037طبری):

ابراهیم خان لودی، سکندر خانۀ گت ریکا بیئه و وه لودی دودمونۀ دمالسری سلطون بیئه. وه خله جنگی مردی بیئه ولی بی سیاست و تنگ چنک بیئه، وه خیسر و جانگیر بیئه و بتتنه نظومی مایه تله ره ویشتر هاکنه ولی ونه سیاست ئون بنه بخردنه. لمباره بگ شون ابراهیم لودی جا ضد بیئنه مخصوصا ونه برار جلال الدین لودی کا پشتون بگ شون وه ره پسن هاکردننه. هم وسه ابراهیم خان بینم مشکلات داشتنه.

ابراهیم خان لودی بابر جا دپیتنه و سرآخر پانی پت نورد دله رفتگار بیه. ابراهیم لودی بمردن جا، لودی دودمون بن دکته.

اُغان شونۀ اِلیک:

ابراهیم لودی خله موشکلات داشتنه ولی اتی موشکل پشتون بگ شون بیئنه کا جلال الدین لودی ور ره هیت بیئنه؛ ونه برابر شرقی سامون دیمه تابری هیت بیئه و جونپور دله خنه هاکردنه. ابراهیم لودی اته قاشون هم بیاردنه و شه برارۀ جا دپیتنه و وه ره بنه بزوئنه. اونسفه ابراهیم لودی دسور هدائه پشتون بگ شون ره پابن هاکنن و وشنه جه سر نوئی کسون بشتنه. دیر پشتون بگ شون بیهار حاکم (داریا خان) ره پشوونی هاکردننه. علم خان لودی ابراهیم لودیۀ عمو؛ وه ره پله بکشیه و بابر ره دس هدائه تا دهلی ره وره هاکنه.

راجپوت شونۀ هور و بینّم لهزئون:

میوار پادشائی شاء،رانا سانگا (1509_1526.م/1020_1037.ط) شه سامون ره الار هاکرد بیئه؛ وه ابراهیم لودی ره چن نورد دله بنه بزوئه؛ ختلی نورد و دهولپور نورد بسان. اونگدر بابر دهلی دیمه قاشون یکشیه وه بابر ره پشوونی هاکردنه تا ابراهیم لودی ره بنه دکت هاکنه.

پانی پت الجه:

1526 میلادی دله بابرۀ قاشون پانی پت بیم دله برسینه و ابراهیم لودی شه قاشون جا وشونه براوری سور هرسائه.

ابراهیمۀ قاشون گتنه ونه سِلاتئون اشمار 50000 تا 70000 بیئنه و 1000 فیل بداشتنه ولی بابرۀ قاشون تیفنگ و تب بداشتنه. اپره ونه پیاده قاشون دسکم کبریتی تیفنگ بداشتنه و بابرۀ قاشون زارا 15 تا 20 تب شه جا بداشتنه و سواریون کموندار بیئنه. بابر چن واگن ره هم پلی رج کنه اونسفه شه تیفنگ دارون ره وشونه رو اِلنه و تب ئون ره وشونه پلی کد النه. وه شه چپ بالۀ هدار بداشتنه کا پانی پات شَره قاشون اینتا باله ره وره نیارن. ابراهیم اول وره ایارنه ولی ونه تابری ئون ناتوننه بابرۀ خط ره بشکنن و بابرۀ تب ئونۀ چِمِر فیل ئون ره رم دنه و ابراهیم قاشون پس هنیشتنه. هزارون تن اینتا نورد دله بمردننه.

محمود لودی:

ابراهیم لودیۀ برابر، محمود لودی شه خد ره سلطون بخوندسنه و گورکانیون جا دپیتنه. وه همتی خانوا نورد دله رانا سانگائه پش بن بیئه. محمود لودی خانوا نوردۀ په بوریته شرق. ده سول دمالتر وه أی دگرسنه و بابر جا گاگرا نورد دله بجنگسنه و پلی هیتنه.

معماری و دب

لودی دودمون خله بنائون بساتنه. وشون اسلومی معماری ره جلا هدائنه و ونه جا خار کار هیتننه.

وشونه بنائن تومبی لودی لکا،شیش گومبد،راجن کی بائین( اته چلو پله )،ابراهیم لودی سر روزه،بارا گومبد،سکندر خان سر روزه و بهلول خان سر روزه نوم بوریم.

بارا گومبد
شیش گومبد
راجون کی بائین
ابراهیم لودی سر روزه
بهلول لودی سر روزه
سکندر لودی سر روزه

↑ For a map of their territory see: Schwartzberg, Joseph E. (1978). A Historical atlas of South Asia. Chicago: University of Chicago Press. p. 147, map XIV.4 (d). ISBN 0226742210. Archived from the original on 25 February 2021. Retrieved 25 March 2021.
↑ Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. pp. 122–125. ISBN 978-9-38060-734-4.
↑ Zahir-ud-din Muhammad Babur (2023). بابرنامه (Baburnama) [Original Chagatai Turkic]. The Baburnama Project.

[1] For a map of their territory see: Schwartzberg, Joseph E. (1978). A Historical atlas of South Asia. Chicago: University of Chicago Press. p. 147, map XIV.4 (d). ISBN 0226742210. Archived from the original on 25 February 2021. Retrieved 25 March 2021.

[sen2-2] Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. pp. 122–125. ISBN 978-9-38060-734-4.

[3] Zahir-ud-din Muhammad Babur (2023). بابرنامه (Baburnama) [Original Chagatai Turkic]. The Baburnama Project.

[۱]

[۲]

[۳]