یغیشه وارداپت
یغیشه وارداپت 
|
یغیشه وارداپت،الیشه وارداپت،یگیشه وارداپت،الیزئوس یا الیزائوس،( ارمنی: Եղիշե); ( لاتین: Ełiše Vardapet) اته ارمنی مورخ هسه. وه روشناس ترین ارمنی مورخ هسه و اته کتوب بنویشتنه کا «وارتانۀ بگذشتی» نوم دارنه. ونه کتوب ره تومبی موسی خورناتسی کتوب جا «ارمنیونۀ بگذشتی» بسنجیم. یغیشه شه کتوب دله شه خد ره حق مدافع دوننه. وه ارمنی گت مورخ هسه.
وه ۴۱۰.م تا ۴۷۵.م لا ارمنسون دله دیه. اینتا مورخ زردشت دین راجب بنویشتنه و ونه نقل ساسانی زمونه راجب ارزنه. وه دینی شرایط ره دیم یزدگرد گدر نقل هاکردنه. اونگدر دیم یزدگرد دسوره هادائه ارمنیون همه ونه زردشتی باون. ارچه یغیشه اته آجیر میرزا نمسنه اِما ونه شما ره یاد دکفیم کا ونه گپون خله نادرس نقل دارنه و ارانی بَوِرون راجب چاب زنه؛ اته نقل کا مهر نرسیۀ راجب ، دیم یزدگردۀ وَچیر هاکردنه. اونتا نقل خار منبع ندارنه و زارا اینتا نقل ره چاب زنه.[۲]
جیوه
[دچی‌ین]
یغیشه مسروپ ماشتوتس شاگرد بی یه، ۴۳۴.م دله وه اسکندریه شهر بوردنه تا یونانی زُفُن ، سریانی زُفُن و سبعه علوم ره آموجه. وه ۴۴۱.م دله دگردنه ارمنسون.
هموگدر آوارایر نورد رو دکتنه و یغیشه وارتان مامیکونیان قاشونۀ همپا بونه و اونتا نورد دله، اران قاشونۀ براوری بجنگسنه. اون سفه ارمنیون آوارایر نورد ره بباتنه، یغیشه بجنگسن ره بنه بیشتنه وارتان دریوکۀ سی سن دله بوردنه و خوبزه بیه. همو جه بی یه کا وه قصد هاکردنه شه بگذشتی ره بنویسه. وه ارمنیون تش راس هاکردن راجب بنویشتنه و ۴۵۱ وقایع ره نقل هاکردنه.
وه پلوون مردیون راجب گول بائوتنه و وشونه براوری، حکام راجب و دشمندون ره سرتو هاکردنه. وه شه کتوب دله واساک سیونی بمردن راجب اتی بنویشتنه
ایی نقل ئون، وه ره سرتو و منت هاکردن وسه بنویشت بیه تا اون کسون ونه کارون ره بدونستنه وه ره لعمت هاکنن و هجکه ونه را ره په نیره.
ونه کتوب راجب
[دچی‌ین]همیتی ونه کتوب ادبی نظر جا خار گپ دارنه کا چن نمونه ونه راجب بیاردمی:
دَلوری بمردن همو بمردن هسه اما دونائی بمردن جاویدونی هسه.
ویم، ایمانۀ نقص ره نشون دنه.
آدمی بتر هسه ونه چش ناوینا دووشه تا ونه فکر.
وارتان بگذشتی، خله کسون وسه الهام بیه؛ «آوارایر پَرپَشو» قوید آلیشان اثر ، «وارتان مامیکونیان بمردن» رافائل پاتکانیان اثر و...
همیتی «یغیشه بگذشتی» ره «وارتاناک» شوروی ارمنی رومانۀ اساس دوننه.
منابع
[دچی‌ین]- ↑ شناسه CONOR.SI: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/120781667
- ↑ بنونیست، امیل (۱۳۵۴). دین ایرانی. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.