مازرون

مازرون حکومت شهردار/فرماندار ربیع فلاح جلودار جمیعت جمیعت 3،111،728

مازرون اوستان شومال ایران دله دره در کرانه‌ئون جنوب مازرون دریو هسته. مازرون اوستانون گلستون ، سمنون، تهرون (که باهم گتِ مازرون ره درست کاردنه ئو هرکدوم در سنه ئون ۱۳۷۶، ۱۳۵۵، ۱۳۴۹ از مازرون جودا بینه) جا هم سامونه. ههمینتی در غرب وه اوستانون قزوین ئو گیلون جا بیتنه. این اوستان اتا از پرجمعیت ترین مناطق از لحاظ تراکوم جمعیت ئو اتا از غنی ترین وشون از لحاظ منابع گوناگون زیرزمینی(زیربنه ای) هسته. 4 شهرستون موهم ئو پرجمعیت وه عبارتنه از: بابل ، ساری ، آمل ئو قائمشهر (که ههه شون در ناحیه میونه-شرقی جا دارنه)ئو تونکابن که درقسمت غرب اوستان دره. مازرون به خاطر جوغرافیای سراسر موتنوع خادش که شامل جلگه‌ئون، علفزار‌ون، بیشه‌ئون ئو هیرکانیجنگلون با صدها گونه گیائی مونحصر به فرد در جهون هسته ئو او ئو هوائون گوناگون از سواحل شنی با پست‌ترین نوقطه, تا کوئستونای ناهموار ئو برف دپوشنیه البرز با داشتن اتا از هفت آتشفشون مئروف دونیا، کوه دماوند ، بشناسیه بیه.

مازرون اقتصاد یکسره ونه پرنعمت طبیعت ره وابسته‌ هسته، که از رائ کشاورزی ئو مواد غذایی با داشتن بالاترین تولید فرآورده‌ئون غذایی دریوئی در میون همه مناطق ایران ئو کشورون همسایه از جومله خاویار که در دونیا از لحاظ کیفیت بی نظیر هسته، مورد بهره برداری واقع وانه، همینتی صنعت توریسم، که هر سنه بیش از 12میلیون موسافر از مازرون هارشا کانه.

مازرون اوستان 22 شهرستان دارنه شامل: شهرستان رامسر , شهرستان تنکابن , شهرستان چالوس , شهرستان کلاردشت, شهرستان نوشهر , شهرستان نور , شهرستان آمل , شهرستان محمودآباد , شهرستان بابل , شهرستان بابلسر , شهرستان فریدون کنار , شهرستان قائمشهر , شهرستان سوادکوه , شهرستان سوادکوه شمالی , شهرستان کیاکلا , شهرستان جویبار , شهرستان ساری , شهرستان نکا , شهرستان بهشهر و شهرستان گلوگاه .

مردمون مازرون به زوون مازرونی گپ زننه ؛همینتی پارسی ره هم بلد هسنه.

محمدرضا شاه کاخ ، رامسر دله.

نیشته گا

گت بنویشت ره بخونین: ساری

مازرون ره نیشته گا ساری هه سه. ونه جمعیت 267000 نفر ره بالغ وونه.ایتا شهر آغا محمد خان روزگار دله نیشته گا بیه ونه قبل جا بابل مرکز بیه و دلیل این عوض هکردن ایتا بیه کا بابل قاجاریه جا خار نیه. امروزه با گذشت 200 سال هلا ساری، بابل جا رقابت داره.

مازرون دریو

رامسر

تنکابن

چالوس

نوشهر

نور

محمودآباد

آمل

بابلسر

بابل

قائمشهر

جویبار

سوادکوه

ساری

نکا

بهشهر

سمنان

تهران

گیلان

گلستان

قزوین

مازرون تاریخ

گت بنویشت ره بخونین: مازرون تاریخ

نوم مازرون جاگزین نوم تبرستون بیه که پیش از اون زمون هم اتا کم به کار شیه. ولی در قرن 7هـ.ق. موغولئون حمله ی جا تبرستون نوم مازرون جا کلأ عوض بیه. برای نوم مازرون معنیای خله زیادی حدس بزو وانه ولی اصلی‌ترین وشون بون ایندرائه که دین زرتشت دله دره وه نوم اتا از پنجتا گت خدائون زرتشتیون بیه ئو ماز + ایندرا به مئنی دژِ ایندرا هسته ئو از اونجه که ایندرا از خدائون جنگ و قدرت بیه اینتا سرزمین ره اسطورئون پر رمز ئو راز دونسنه ئو قدرت مردمون وه ره چون زور دیوون خیال کاردنه ئو اینتا شاهنومه ی فردوسی دله مئلومه. بر پایه همین موضوع ملک الشوعراء بهار بیت زیر ره بائوته:

“

ای دیو سپید پای در بند ای گنبد گیتی ای دماوند

”

مازندرون ره ِخَله وقت پیش تبرستون گِتِنه،تبر در ز ِوون مازرونی کوه معنی دِنه ئو تبرستون هِم کوهستون.پیش از ورود آریاییون به ایران دِله مردمونی در این منطقه ساکن بینه که و ِشونه تاپور ئو و ِشونه سرزمین ره ِ تاپورستون گِتِنه که به مرور تبرستون بَی یه.

مازن در اوِستا به ناحیه‌ای گِنِنه که بر کناره‌ی مازرون دریو قرار داشته ئو بعدها به مازرون مشهور بَی یه.مازرونی که رامشگرِ مازرونی هنگوم بَر ِسی ئَن به نزد کاووس توصیف هاکِرده، بِگذشته از زیاده‌روی‌ئون شاعرونه، با طبیعت کنونی این سرزمین هم همونندی دارنه:

           به بربط چوبايست بر ساخت رود                 برآورد مازنــــدرانی ســـــرود

           که مازنـــدران شــــاه را يـاد بـاد                 هميشه بر بــومــش آباد باد

           که در بوستانش هميشه گُل است             به کوه اندرون لاله و سنبل است

           هوا خوش‌گوار و زميــــن پر نـــــــگار             نه گرم و نه ســرد و هميشه بهار.

از این رو بَتومّی بَوّیم که مازرون بخشی از ایران‌زمین بی یه که شِه سِه شائی داشته.

ابن اسفندیار گِته که، مازرون در اصل موزندرون بی یه یعنی سرزمین یا ولایت کوهِ موز ِ دِله، موز هِم اَتِ کوهِ نوم هَسه که از گیلان تا نواحی لار، قصران ئو جاجرم ایدامه پیدا کِنّه.

برخی از نویسندگون ماز ره ِ به‌معنی دربندها ئو دژون موستحکمی دونّنه که به‌دستور ایسپهبدمازیار،قارنِ ریکا در گِذِرگائون ئو نوقاط سوق الجیشی کوهستون مازرون بِساتِنه ئو واژه‌ی مازرون ره ِ به‌معنی رشته‌ی مازون دِله دونّنه.

بعضی هِم گِنِنه کلمه‌ی مازرون ره ِ از واژه‌ی مارد که اَتّا از قبایل مئروف نوم هَسه که اونجه ساکن بی نه، بَی تِنه.اتّی جور هِم، یعنی سرزمین آمردون ئو جایی که آمردون اون‌جه سکونت داشتنه.

به‌هر حال تبرستون به تموم نواحی کوهستونی ئو زمینای پست ساحلی بَئوته بونه، ولی واژه‌ی آمردون نواحی پست ساحلی که از دلتای سفیدرود تا جنوب شرقی مازرون دریو امتداد دارنه ره ِ گِتِنه، تا اینکه به تموم نواحی کوهستونی ئو ساحلی مازرون بَو تِنه.

کاتبون مازرون

مازرون الآنی در درازی تاریخ ، شاهد وقایع ئو ایتیفاقات فراوون سیاسی، ایجتیمائی ئو فرنگی بیه. در اهمیت سرگوذشت وقایع تاریخی این اوستان، کافی هسته که بائوته وانه هیچ اتا از مناطق ایران به اندازه این خطّه، شاهد رویدادون تاریخی نینه.

به همین سبب هسته که نویسندگون ئو مورخون ایرانی ئو خارجی، فراز ئو نشیبون تاریخی این سرزمین ره در کتابونی بنویشنه. از آثار نویسندگون روسی درباره مازرون، تاریخ مازرون ئو استرآباد تالیف رابینو ، ئو از آثار نویسندگون مازرونی ، تاریخ طبرستون ئو رویان ئو مازندران تالیف میر ظهیرالدین مرعشی ئو تاریخ تبرستون بنویشته ابن اسفندیار ، ئو از آثار نویسندگون ایرانی، تاریخ تبرستون به کوشش اردشیر برزگر (تورک اصل موقیم مازرون) ئو مازرون از قدیمل ایوم تا به امروز، نوشته دوکتور ممّد مشکور ره بتومبی ایسم بوریم. اما این که ایسم مازرون از چه زمونی در این خطّه گپ دله دکته سر ایختیلاف هارشا وجود دانه. بعضی از مورخون موعتقدنه از زمون ابن اسفندیار ، بجای تبرستون کلمه مازرون بکار بورده بیه عده‌ای هم تاریخ استیعمال کلمه مازرون ره از قرن چاروم هجری قمری به بعد دونه.

تاریخی جائون مازرون

مازرون سلسله ئون زیاد ئو گت خادش وسـّه تا الآن خله دژ ئو کاخ داش بوئه ولی بخاطر رطوبت هوائ مازرون هسته که خله کم از این یادگارون بموندسه که اونایی که الآن درنه هم ویشته البرز کوهون طرف درنه. بعضی از موهمون وشون ره پائین رج هاکردمه تا شما بخوندین:

بندپی بابل

در جنوب بابل ئوتقریبایی کیلومیتری شهر بابل منطقه ی بندپی وجود دانه بندپی که محی بین کو ئو جنگل ئو دشت هسته در ایران قبل از ایسلام بنا به روایات محلی در حمله ی عربون اتا سنگر قودرتمند برای وطن دوستون بیه ئو در واقع قبل از ایسلام دارای شهر ئو قلعه بیه.

شورچال گلوگاه

این منطقه از جائون مسکونی قرون ابّـِل ئو دیّـِم ایسلامی بیه ئو آثار باستونی فراوونی در دل تپه‌ئون وه جای بیتنه که موتأسفونه بخش قابل توجوهی، توسوط حفارون غیرموجاز، از دل خاک خارج بیه ئو از موزه‌ئون خارجی، سر در بیارده که نیازمند استقرار یگون حفاظت میراث فرنگی هسته.زمینون وه موتعلق به ساکنون کوپچی مله گلوگاه بیه ئو در فاصله کمی از ساحل دریو قرار بیته ئو مکونی سرسبز ئو بیسیار بدینی هسته که نیازمند سرمایه گوذاری ئو توجوه ویشتری هسته.

ایمامزاده عباس ساری

در حاشیه شومالی ورودی شرقی شهر ساری واقع بیه ئو از نظر شیوه معماری، گونبد هرمی شکل و صندوق چوبی نفیس، اتا از بنائون معروف اوستان مازرون هسته. تاریخ بساته بین وه ۸۹۷ هجری قمری هسته ئو سه امامزاده بنامئون عباس ؤ محمد ئو حسن ون دله قبر بیتنه.این بنا در منطقه‌ای به نوم آزادگله دره.

قلعه لاجیم سوادکوه دله

در جنوب شرقی زیراب در شرق جاده سوادکوه به قائمشهر در منطقه‌ای جنگلی ئو در کنار روستای لاجیم قرار بیته. این اثر میئماری ارزشمند موتعلق به قرن پنجوم هیجری هسته. آندره گدار باستون‌شیناس فرانسوی که در سنه ۱۹۳۳میلادی به بازدید برج لاجیم بموئه نوسسنه: دله اسن حصار چند تل هسته که نشون دنه اسن قلعه در واقع شهر موستحکمی هسته این محل که در قلب گت جنگل ئو دور هنگامه شهرون واقع بیه. موسلماً قرارگاه موهم اتا از سرکشون یا پناهگائ اوستووار اتا از شائون مخلوع بیه که به اومید بردگسن وقت موساعد در اونجه بدور از آسیب خصم در امون داشته. شخصیت مدفون در برج (کیا ابوالخوارس شهریار) از خاندون باوندیون بیه که در فاصله سقوط سلسله باوندیون ابل ئو به قدرت برسین دباره خاندون باوندیون پس از ایشغال ناحیه آمل به دست قابوس ابن وشمگیر به منطقه کوئستونی لاجیم پناه بورده.

چشمه عیمارت بهشهر

این بنا موتعلق به دوره صفویه‌هسته که در 2 طبقه ایحداث بیه ئو در حال حاضر طبقه همکف ئو جزری از طبقه د&#یُـّم باقی بموندسه در وسط عیمارتِ همکف شروء چشمه قرار دانه که او ونه جا 4طرف جه شونه ئو کم کم ه کل شهر رسنه.

برج آرامگائی ایمامزاده طاهر مطهر کجور

این بنای آرامگائی واقع در روستای هزار خال بخش کجور در شهرستون نوشهر قرار دانه بنایی هسته 4 ضلعی با کتیبه‌ئون آجری ئو تزئینات که در سنه(۸۲۹) هـ. ق. به دست ملک کیومرث بن بیستون اوستندار بساته بیه.

قلعه ملک بهمن لاریجان

این قلعه از گت قلعه‌ئون البرز هسته که در جاده هراز بخش لاریجان شهرستون آمل ئو موشرف به قریه شاهون دشت در 75 کیلومیتری جنوب آمل قرار دانه این قلعه موتعلق به حکام پادوسبانیون هسته که در سنه (۴۵ الی ۱۰۰۵) هـ. ق. به رویان نور ئو کجور ئو رستمدار حکومت داشنه بنای قلعه بر روی صخره‌ای حدود ۲۲۰میتر بالاتر ازسطح اراضی شاهوندشت از لاشه سنگون گت ئو خورد ئو ملات گچ بساته بیه که بصورت طبقه طبقه ئو شامل اوتاقون ئو قسمتون موختلف ساختمونی هسته.

آرامگاه سه سید میر حیدر آملی

این مکون مدفن ابولقاسم"ابولحسن رویانی ریکا هسته که در سده ششم ه ق وفات یافته‌است، در طی قرون هشتوم ئو نوهم هجری قمری سه تن از سادات ئو عورفا در این محل مدفون بینه که اتا از وشون علامه میر حیدر آملی هسته که از موتفکرون ئو مشاهیر شیعه بیه بانی این مکون سید عزالدین بن سید بهاالدین آملی هسته.

نژاد

گت بنویشت ره بخونین: تپورون
گت بنویشت ره بخونین: آمردون

مورخان و دانشمندان دوره‌های پیش از میلاد گِتِنه: ساکنان بومی مازندران مردها «آمردون» بی نه. آمردون مَردِمونی چادرنشین و کوچ‌گر بی نه و در سرزمینی زندگی کِردِنه که نیمه‌ی شومالی وه دشتی هموار بی یه، وِشونه نیمه‌ی جنوبیِ ولایت، جنگِلون انبوه داشته ئو کوهون سنگی که بِگذِشتِن از اونجه خَله دشوار بی یه.زندگی آمردون در چمنزار‌ها، لای کهنسال ِ دار ئو شکاف سنگ‌ون پَلی ئو پناهگاه‌ئون دیگری ‌گِذِشته. وِشون در اثر نبرد مداوم با درندگون ئو حیوونای وحشی، روحیه‌ای خشن ئو تند ئو سرکش داشتِنه ئو آیین ویژه‌ای وِشون دِله برقرار بی یه.

در حدود 5000 سال پیش بی یه که، توده‌های گسترده‌ای از مردمان «هند ـ اروپایی» از شومال یعنی شِه سرزمین به سوی جنوب کوچ هاکِردِنه. از میون آریایون گروئی به سرزمین جنوب شرقی بَر ِسینه، «آریاییون هند» ئو گروئی به سمت هندوکش ئو گروئی «آریاهای ایرانی» به سوی فلات ایران سرازیر بَی نه.

سرزمین خوارزم ئو کرانه‌ی شرقی مازرون دریو ، ابلین منطقه‌ای بی یه که دسته‌ای از آریاییون ایرانی از خاک ورگانا «گرگان» بِگذِشتِنه ئو به‌سرزمین آمردون بَر ِسینه. طبیعت سرسبز، دار، جویبارون روان، پرندگون ئو حیوونائ گوناگون این سرزمین مورد پسند وِشون قرار بَی ته ئو اینتا منطقه دِله سِکونت اختیار هاکِردِنه. آریاییون که تازه دشت‌ِ دِله جا بَی تِنه، با بومیان نِساتِنه ئو بین و ِشون نبرد سَر بَیی ته، وِشون بَتونِستِنه بومیان رهِ به کوهستان‌ون شومالی ئو مغرب بَوِرِن. آریایون، آمردون رهِ بربر «گریزون» ئو تور «زمخت ئو خشن» ئو دوا «پیر ئو اهریمن» خونِّسِنه. چندی نِگذِشته که هوایِ رِطوبت خَله بَی یه ئو بیماریون بومی هِم از سوی دیگر به آریاییون روآور بَی یه ئو تنبلی ئو بَمِردَن بر وِشون چیره بَی یه ئو اَی نَتونِسِنه بدون همکاری ئو کایر بومیان در و ِشونه سرزمین بَمونِن. اِتی بَی یه که نیاز به مَردِمونِ بومی خَله بَی یه، دست از درگیری با وِشون برداشتِنه ئو در جریان زندگی هاکِردَن، نوعی هم‌سازی ئو سازگاری فرنگ بومیون ئو آریاییون پدید بِمو ئو‌ یِواش یِواش با بِگذِشتَنه زمون ئو آمیزش نژادی ئو بستگی خونی ئو خویشاوندی سرانجوم نژاد نوین آریا ـ آمردی پدید بِمو.

استرابون مَردِمونِ مازرونِ خَو ِر ‌نِویسِنه که

«در بخش‌های شومالی رشته‌ی البرز نخست گل‌ها ئو کادوسی‌ها(اسلاف گیلکون ئو دیلمیون) ئو آمردون جای داشتِنه ئو در برخی از هیرکانیان ئو سپس گروه پارت‌ون زندگی ‌کِننّه ئو همه‌ی بخش‌های شومالی این منطقه بارآور هَسه. بخشی که بر شومال هَسه، این بخشی کوهستونی ئو سرد هَسه ئو جایگاه کوه‌نشینونی به‌نوم کادوسیا ئو آمردون ئو تپورون ئو کورتائو جز ایشان هَسه.»

در مازرون علاوه بر مردمانی که نژاد آریایی هَسِنه، مردمونی هم دَرِنه که نژاد ترکمون ئو مغولئون دارنِنه در سرزمین‌های گونبدکاووس ئو بندرترکمن ئو بندرگومیشان دِله ساکن بَی نِنه.

از اواخر حکومت ساسانی، اقوام ترکمون ئو موغولئون آسیای مرکزی، گروه گروه به‌نواحی شومال خراسون بِمونه ئو به مرور زمون قلمرو مراتع ییلاقی ئو قشلاقی شِه دامون ره ِ گوسترش هِدانه ئو به شهرون ایران نزدیک‌تر بَی نِنه ئو گروهی از و ِشون به زندگی روستایی ئو شهر نشینی روی بییاردِنه.

زوون ئو خط

زوون: ویشته زوون مازرونی، ولی ویشتر مردمون مازرون با زوون پارسی هم آشنایی دارنه . در شرق اوستان تورکی ئو گورجی ئو در مناطق دیگه زوون ارمنی هم رواج دانه.

ز ِوون مازرونی(تبری): بازمانده‌ی زوون ایرانیان قدیم «پارسی میونه» هَسه که نسبت به زوون فارسی ‌نو دیرتر ئو خَله کمتر تحت تاثیر ز ِوونای‌ بیگانه چون عئراب، مغولون ئو تاتار که مدتی ایرانِ دِله حکومت کِردِنه، قرار بَی تِه.

تا سده‌ی 5 ه.ق والیان تبرستان به‌خط پهلوی بَنویشتِنه ئو سکه بَزونه. دو کتیبه که به خط پهلوی در رسکت واقع در دودانگه ئو گونبد لاجیم سوادکوه به‌دست بِمو مؤید اَمه نظر هَسه.لهجه مازنی از نزدیکیای رودسر در گیلون شروء بونه ئو تا نیشتنگاء اوستان گلستون ادامه دارنه ئو از جنوب هِم به مهدی شهر ئو سنگسر در اوستان سمنون ئو دماوند ، فیروزکوه ، قصران ئو... در اوستان تهران امتداد پیدا کِنّه.

اینتا رهِ هم بَو وِم که زِوون مازرونی با لهجه‌ئون گوناگون در این خطه متداول هَسه. علاوه بر وشون لهجه‌ئون گیلکی در غرب و لهجه‌ئون مهاجرون کرد، در شرق مازرون رواج دارنه. گویش‌های زوون مازرونی : رامسری ، تنکابنی ، چالوسی ، نوشهری ، نوری ، آملی ، محمودآبادی ، بابلی ، بابلسری ، سوادکوهی ، قائمشهری ، جویباری ، ساروی ، نکایی ، بهشهری ، گلوگاهی ، بندرگزی ، کردکوئی ، گرگانی ، کتولی ، الموتی ، طالقانی ، قصرانی ، دماوندی ، فیروزکوهی ، شهمیرزادی ، مهدی شهری،...

مازرون ِفرِنگ ئو رسوم

مازندرونِ مردم دلیر، جنگجو و هوشیار ِنه. اهالی این سرزمین از دیرباز در کسب شناخت و آگاهی و دانش کوشا بی نه. مازندرانی‌ها در دوستی ثابت‌قدم و دربرابر گرفتاری‌ها سخت‌کوش و بی‌باک‌ِنه.

از دیرباز زنون با مردون برای اداره‌ی کارهای زندگانی خود کایر کِردِنه. اهالی مازندران به‌روشنایی و یا نور خورشید سوگند یاد کِنّنه و گِنِنه که:«به این آفتاب خسته» و یا «اجاق گرم» و «این سوی سلیمان قسم.» از آداب کهن این سرزمین که هزاران سال هَسه که هم‌چنان پابرجاست، گرامی‌داشتن نوروز و ‌تَش روشِن هاکِردَن شب ‌چهارشنبه سوری، جشن فِردینه ماه شو، تیرماه سیزه شو، آبریزان، چله(یلدا) هَسه.

نیگارخنه

• 
  او و هوای مازرون
• مازرون دونیا دله
  مازرون دونیا دله
• 
  نخشه‌یی تپورون جه
• 
  مازرونی زوون

وابسته جستارون

اگه خانی ویشته بدونین ،اینان ره بخوندین:

• تبرستون
• ایران
• ساری
• مازرونی زوون
• مازرونی (ضربولمثل)
• مازرونی فرنگ
• تبری تاریخ و مازرون تاریخ و ابن اسفندیار
• مازرون دریا و مازرون بـَبِر و مازرون ادبیات و مازرون تقویم
• مازرون خـَوِر

گتاب آی تی

پورتال: مازرون

پانویس

‎

اینتا بنویشته مازرون خَوِر هسته. ونه گت تر هکردن جا به ویکی‌پدیا کومک هکنین.

گتاب آی تی