بابلی لهجه

ویکی‌پدیا، آزادِ دانشنومه، جه
بابلی
خانواده
    • گویش بابلی ونه پارامتر ره Wikidata دله دچی‌ین

بابلی لهجه مازرونی زوون اتا لهجه هسه که سه تا بابل، بابلسر و فریدونکنار شهرستون دله صحبت بونه. بابلی لهجه شرقی مازرونی لهجه‌ئون جمع محسوب بونه. بابلی لهجه مازرونی زوون لهجه‌ئون میون ویشترین صحبت‌کر ره دارنه. حبیب برجیان بابلی و آملی لهجه‌ئون ره مرکزی مازرونی لهجه‌ئون جمع دونه و ونه فعلی شناسه‌ئون ره ساروی، قائمشهری و بهشهری دسوری شرقی لهجه‌ئون جا متفاوت دونه. نجف زاده بارفروش و احمدی لفورکی بابلی لهجه ره مازرونی مرکزی لهجه‌ئون جمع دونسنه. ولادیمیر ایوانف بابلی لهجه ره مازرونی زوون اتا لهجه دونه.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹]

جغرافیایی محدوده[دچی‌ین]

مازرون استان زوونی نقشه

بابلی لهجه آمل چلاو کوهستونی مناطق جا تا بندپی، امامزاده حسن آلاشت غرب ور و فریدونکنار، بابلسر، بهنمیر، کیاکلا جلگه‌ای نواحی سامون سر تا کهنه خط، گنج افروز و بابل کنار کوپی روستائون صحبت بونه و بابل، بابلسر و فریدونکنار سه تا شهرستون ره شامل بونه.

زوون دستور[دچی‌ین]

ضمیر[دچی‌ین]

مازرونی دله ضمیر سه حالت دارنه: فاعلی، مفعولی و ملکی.(بن ضمایر بابلی لهجه پکره هسه)

ضمیر ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
فاعلی، بابلی men tu/te ve emâ šemâ vešun
مفعولی، بابلی mere tere vere emâre šemâre vešunre
ملکی، بابلی me/mi/mene te/ti/tene ve/vi/vene ame/ami šeme vešune

شناسه[دچی‌ین]

فارسی زوون دله دِ دسه شناسه دارمی: دوسا و اسا. اما بابلی لهجه دله سه دسه شناسه دارمی: دوسا، ساده اسا و التزامی اسا.( بن نمونه بابل لهجه پکره تنظیم بئی‌یه)

۱. دوسا:

  • ساده ماضی بن: -biyârd = آورد
  • استمراری ماضی بن: -yârd = می‌آوُرد
دوسا ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه eme i e emi eni ene
شناسه (واکه دمبال‌تر) me i e mi ni ne

۲. ساده اسا:

  • اخباری مضارع بن: -yâr = می‌آوَرد
ساده اسا ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه eme eni ene emi eneni enene
شناسه (واکه دمبال‌تر) me ni ne mi neni nene

۳. التزامی اسا:

  • التزامی مضارع بن: -biyâr = بیار
التزامی اسا ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه em i e im in en
شناسه (واکه دمبال‌تر) m i e im in n

فعل صرف هاکردن[دچی‌ین]

بدن جدول دله بیاردن فعل (biyârden) بابلی لهجه پکره در مختلف گدر دله صرف بونه.

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
ساده دوسا biyârdeme biyârdi biyârde biyârdemi biyâreni biyârdene
دشت دوسا biyârde-bime biyârde-bi biyârde-bie biyârde-bimi biyârde-bini biyârde-bine
التزامی دوسا biyârde-buem biyârde-bui biyârde-bu biyârde-buim biyârde-buin biyârde-buen
دشت التزامی دوسا biyârde-bi-buem biyârde-bi-bui biyârde-bi-bu biyârde-bi-buim biyârde-bi-buin biyârde-bi-buen
استمراری دوسا yârdeme yârdie yârde yârdemi yârdeni yârdene
دوسا دره انجام بونه daime-yârdeme dai-yârdi daie-yârde daimi-yârdemi daini-yârdeni daine-yârdene
ساده اسا / دمبال‌تر yârme yârni yârne yârmi yârneni yârnene
اسا دره انجام بونه dareme-yârme dari-yârni dare-yârne daremi-yârmi dareni-yârneni darene-yârnene
التزامی اسا biyârem biyâri biyâre biyârim biyârin biyâren
دمبال‌تر xâme biyârem xâni biyâri xâne biyâre xâmi biyârim xâneni biyârin xânene biyâren

افعال[دچی‌ین]

  • بین فعل صرف هاکردن (bayen\bavien) اسا، دوسا و التزامی اسا بابلی لهجه جا.
فعل شدن ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
اسا گدر bume buni bune bumi buneni bunene
دوسا گدر baime bai baie baimi baini baine
دشت دوسا گدر bai bime bai bii bai bie bai bimi bai bini bai bine
التزامی اسا گدر bavvem bavvi bavve bavvim bavvin bavven
معیار فارسی بابلی لهجه
با تو شب من زیبا می‌شود ti jâ mi šo xejir bune
از تو غمگین شدم ti jâ qamgin baime
می‌خواهم یک مرد بزرگ بشم xâme atâ gate mardi bavvem
  • بی‌ین فعل صرف هاکردن (bien) دوسا و اسا گدر دله به بابلی لهجه جا.
بی‌ین فغل ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
اسا گدر hasseme hassi hasse hassemi hasseni hasene
دوسا گدر bime bi bie bimi bini bine
دوسا گدر buem bui bue\boše buim buin buen
معیار فارسی بابلی لهجه
آنها بچهٔ کی هستند vešun kene vače hasene
آنها پدر بزرگ‌های من بودند vešun mi gate per-on bine
  • دین فعل صرف هاکردن (dayen\davien) اسا، دوسا و التزامی اسا مختلف گدر دله بابلی لهجه جا.
دین فعل ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
اسا گدر dareme dari dare daremi dareni darene
دوسا گدر daime dai daie daimi daini daine
التزامی اسا گدر davvem davvi davve davvim davvin davven
معیار فارسی بابلی لهجه
من داخل رودخانه هستم men čuke dele dareme
داخل کاسه ماست بود tale dele mâs daie
می‌توانم کنارت باشم tume ti var davvem

دوازدهم قرن بابلی لهجه جا مازرونی متن[دچی‌ین]

دوزادهم قرن بابلی لهجه جا بارفروش سابقه حکایت مازرونی متن:

معیار فارسی بابلی لهجه
بارفروش اول مشهور بود به بارفروش ده که همه جا جنگل بود. آستانه و شهدابن مرداب بود. شهرهای اصلی قدیم آمل و ساری بود. bârforuš avval mašhur bie be bârforuš deh ke hame jâ jangel bie. âstune o šohadâ-ben âb-annân bie .asle shar-e qadim âmel o sâri bie
آستانه خود نیزار بود. آب داشت. در میان آب جایی تپه بود. مردم می‌آمدند و می‌رفتند. دیدند که گروهی کلاغ سر آن تچه جمع هستند. غار غار می‌کردند. مردم پیش خود می‌گفتند برای چه اینجا کلاغ جمع شده‌اند. تا اینکه مردی خوابنما شد که اینجا آستانه است. کم‌کم مردم این دوروبر آمدند و جمع شدند خانه ساختند. آن وقت شاه که دید مردم جمع شدند خانه ساختند و در اینجا قبر درست کردند شاه هم بر سر قبر گنبد ساخت. نامش را مشهد کلاغ نهادند. این قبر و بارگاه را در هزار و ده سال چیش درست کردند. xud-e âstune lalejâr bie, u dâšte. dar miân-e u attâ jâ tappe bie. mardem ke imaune o šine, badine ke attâ- xale kelâj sar-e on tappe jamene , qâr-qâr kerdene. mardem hame še xed be xed getene , čači-e vâsse in-je âstune hasse. mardem ke bašnussene , biamune in-je-re qabr besâtene. kam-kam mardem in dur-e-var biamune jam baine besâtene. on-vaqt šâh ke badie mardem jam baine xene besâtene o in-je-re qabr derest hâkerdene , šah ham in qabr-e sar-re gonbad bessâte , vene nun-re beheshtene kelaj-e mašhad. in qabr e bâregah-e dar hezâr e deh sal-e piš derest hakerdene
اول (رود) بابل همین درون شهر بود. مردم که کم‌کم جمع شدند خانه ساختند رودخانه را بردند بیرون شهر قرار دادند avvel bâbel hamin šahr-e dele bie. mardem ke kam kam xene jam baine besâtene, babel-re baverdene birun-e šahr qerâr hedâne

منابع[دچی‌ین]

  1. Mahmoudi, Mohsen. “An Etymological Study of Some Words in the Baboli Dialect”. The journal of Indo-European studies, 2016, 392. 
  2. آقاگل‌زاده، فردوس. زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبان‌شناختی (تحقیقی میدانی - اطلس زبانی). نشر دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۵. ۱۲. 
  3. قاسمی، علیرضا و به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان. سیری در زبان و شعر مازندرانی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان، ۱۳۷۷. ۳. 
  4. جعفری دهقی، محمود، نازنین خلیلی پور و شیما جعفری دهقی. زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (گذشته و حال). تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳. ۲۶۱. شابک ‎۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴. 
  5. واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31
  6. پیرزاد، ناصر. «توصیف مشخصه های تصریفی فعل در گویش مازندرانی (گونه بابلی)». دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۸۹، ۱۷. 
  7. برجیان، حبیب. «شناسه های فعل در مازندرانی شرقی». ویژه نامه نامه فرهنگستان (گویش شناسی) ۱، ش. ۳ (۱۳۸۳): ۱۶. 
  8. احمدی لفورکی، مهدی. «واج ها و سیر تحول تاریخی آن در گویش سوادکوهی مازندران». همایش بین المللی گویش های مناطق کویری ایران، ۱۳۸۹، ۷۹۴. 
  9. Ivanov, Vladimir. “Socio-and ethnolinguistic features of Gilaki and Mazanderani”. Moscow State University, 2015, 1.