باکتری

باکتری
رج مرتبه	قلمرو Q36732‏Check for unknown parameters، superkingdom و محدوده Q146481‏Check for unknown parameters
علمی طبقه‌بندی
جور محدوده	زنده‌ئون
علمی نوم
Bacteria  کارل ووز، Otto Kandler و Mark Wheelis ، ۲۰۲۴

باکتری اتی زنده موجود نوم هسته که دنیایِ اتا از اولین موجودات بینه که بوجود بمونه. باکتری‌ها خله مهم هستنه و خله هم تنوع دارنه. وشون قایده (=اندازه) ره میکرون جه اِندا-وَ-اِندا (=سنجش، مقیاس) کننه. باکتری‌ها خله‌شون حیوون، گیاهون، گوشکون و آغازیون جا همزیستی دارنه و اگه باکتری‌ها دنی بی‌بوئن، دنیایِ زیستی وضع، اینتی نیّه.

باکتری دِ دسته دله جا گیرنه که: اتوتروف و هتروتروف نوم دارنه. وشون ره قیافه‌په هم رج‌وندی کننه که سه‌گروه وونه: کُره‌مونا، میله‌مونا و پیچ‌پیچ‌بخرد هستنه. باکتری‌های تولید مثل غیرجنسی هسته؛ اتا مارِ باکتری، زمونی که ونه وضعیت خار هسته و شرایط ره محیا وینده، شه خِد ره دِ تیکه کنده (Fission) و دِ تا خاخِر باکتری اینتی بسات وونّه. چن کش باکتری هم درنه که ناخِشی ره آدمون دله بوجود یارنه و مریضی حیساب اِنّه: وبا، سیفیلیس، سیاه‌زخم، جذام، طاعون، سینه پهلو و سل. با این‌که خله مناطق دله اینتی مریضی‌ها ره دوا-درمون جه ریشه‌کن هکردنه، ولی هنتا آفریقایِ بعضی جائون سالی چن میلیون آدم ِجان ره سل دستوری مریضی گیرنه.