کرؤنا ناخؤشي
کرؤناويرؤسؤن (علمي نؤم:Coronaviruses) یته گت ٚ خؤنواده ويرؤسؤن جه ؤ کرؤناويريده جيرمجمؤعه هستنه که سرماخاردگي ويرؤس جه تا شديدته ناخؤشي‌ؤن، سارس ؤ مرس ؤ کؤويد۱۹ واري ره شامل وؤنه. کرؤناويرؤسؤن سال ۱۹۶۵ ٚ دله کشف بأیینه ؤ مؤطالعه وشؤن ٚ سر همينتي تا ۱۹۸۰ ٚ دهه ٚ اواسط ادامه داشته. اينتا ويرؤس به طؤر طبيعي پستؤندارؤن ؤ پرندگؤن ٚ دله شیؤع پيدا کانده، ولي تا اسه هفت‌ته انسؤني کرؤناويرؤسؤن کشف بأييه. اين ناخؤشي‌ؤن ٚ آخرين نؤع، ۲۰۱۹ ٚ دسامبر ٚ دله چین ٚوؤهان ٚ دله انسان ٚ سر شیؤع پيدا هاکارده.
وؤهان ٚ کرؤنا
[دچی‌ین]عامه زوؤن ٚدله اينتا ويرؤس، وؤهان ٚ کرؤنا بأؤته وؤنه. اؤن گادر که اينتا ناخؤشي ٚ قربؤنیؤن ٚ تعداد ۱۰۰۰ نفر جه ويشته بأییه، بهداشت ٚ جهؤني سازمؤن اينتا ناخؤشي وه رسمي نؤم بؤجیه - کؤويد۱۹ (۱۹-COVID) که «کرؤنا»، «ویرؤس»، «ناخؤشي» ره اشاره داننه ؤ سال 2019 اینتا ویرؤس کروناناخؤشي شیؤع ٚ باعث دیار بأییه. ژنتیکي توالي ٚ مؤقایسه اینتا ویرؤس ٚ سر ؤ سایر ویرؤسؤن ٚ نمؤنه، شباهت‌ؤني سارس ٚ ويرؤس ٚ همرا ؤ خافاش ٚ کرؤناويرؤسؤن نشؤم دينه که احتمال داننه اينتا ويرؤس ٚ نهايي منشأ خافاشؤن ٚ دله بؤئه.