یونس
ِ یونس(عبری:יוֹנָה دله ونه معنی کوتر بونه) دوازده تا بنی اسرائیل پچیک پیغومبرون میون پنجمین بیه ، امتای ریکا و زبولون وچه زائون بیه که جت‌حافر دله بزا بهیه، رحبعام دوم پادشاهی گدر زندگی کرده و یهود قوم پیروزی ئون ره پیشگویی هاکرده.(عهدعتیق یونس:۱۱:۴) وه خداوند فرمان جا نینوا مردمون دعوت وسه سرپیچی هاکرده و گت ماهی دیهون دله گرفتار بهیه، اما توبه هاکرده و ماهی بتیم جا بیرون بیمو ، وه اَی دعوت وسه به نینوا دگرسه. این کش نینوای مردمون ، یونس دعوت ره پذیرا بهینه و وشون توبه پذیرفته بهیه.(قرآن ۳۷:۱۳۹)نینوای ویرانی په سال ۶۱۲ ق.م دله یونس کیتاب نگاشته بهیه که اسا عهد عتیق برخی بخشون ره تشکیل دنه.