کارل فریدریش گاوس

کارل فریدریش گاووس شخصی معلومات بزا-روز 30 آوریل 1777 براونشوایگ (en) بمردن ۲۳ فوریه ۱۸۵۵ (۷۷ سال) مِزار Albanifriedhof (en) نقشه سر بزا نوم Johann Carl Friedrich Gauß ملیت آلمانی اقامت پادشاهی هانوور (fa) — براونشوایگ (fa) مدرسه University of Helmstedt (en) دانشگاه گوتینگن (fa) پلی تکنیک براونشیگ (fa) گپ‌بزن زوون لاتین — آلمانی — انگلیسی — فرانسوی بنویشتن زوون آلمانی — لاتین پیشه‌ئون   لیست… رقمدون geophysicist (en) ستاره‌شناس (fa) science writer (en) فیزیک‌دان (fa) surveyor (en) استاد دانشگاه (fa) آماردان (fa) همسرون Friederica Wilhelmine Waldeck (en) — Johanna Osthoff (en) وچون Eugene Gauss (en) Wilhelmine Gauss (en) Joseph Gauß (en) Therese Gauss (en) دیگر معلومات کارفرما دانشگاه گوتینگن (fa) تخصصی رشته   لیست… ریاضی — مکنیک — اساره‌دونی — فیزیک عضو   لیست… انجمن سلطنتی (fa) آکادمی سلطنتی علوم سوئد (fa) Göttingen Academy of Sciences (en) Saint Petersburg Academy of Sciences (en) آکادمی علوم مجارستان (fa) فرهنگستان هنر و دانش آمریکا (fa) Bavarian Academy of Sciences and Humanities (en) آکادمی علوم روسیه (fa) فرهنگستان علوم پروس (fa) Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (en) Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL (en) Academy of Sciences of Turin (en) استاد Johann Christian Martin Bartels (mul) شاگردون   لیست… فورکوش بویویی (fa) — آگوست فردینانند موبیوس (fa) — یوهان پتر گوستاف لوژون دیریکله (fa) — گوستاو کیرشهف (fa) — هاینریش کریستیان شوماخر (fa) — Gustaf Svanberg (en) رساله‌یِ ناظر یوهان فریدریش پفاف (fa) (۱۷۹۹) جوایز مدال کاپلی (۱۸۳۸) تلمبار جا ETH Zurich University Archives (en) CH-001807-7:Hs 784 مهمترین کارون   لیست… روش گاوس-سایدل (fa) Gauss's law for gravity (en) گاوس (fa) قانون مغناطیسی گاوس (fa) قانون گاوس (fa) توزیع نرمال یا تابع گوسی (fa) امضا

کارل فریدریش گاوس یا گووس (آلمانی جه: Carl Friedrich Gauß) (بزائه: ۳۰ آوریل ۱۷۷۷، براونشوایگ دله - بمرده: ۲۳ فوریه ۱۸۵۵، گوتینگن دله) گتِ آلمانی ریاضیدون بی‌یه. وه ره اتا از بتترین ریاضی‌دون‌های تموم ادوار دونّه و شاید بنشنه باتِن وه بتترین ریاضی‌دون بی‌یه؛ ونه لقب «ریاضی‌دون‌هایِ شازده» هسته.

وچگی و نوجوونی

گاوس روز ٣٠ آوریل ١٧٧٧ اتا فقیر خانواده درون، شهر براونشوایگ دله، بزائه بیّه و همون وچگی جه خله ریاضی سَره استعداد داشته و تا شه بیست‌سالگی گادِر چنتا ریاضی مسئله ره حل هاکرده.

جوونی و میون‌سالی

گاووس شه دکترای رساله دله جبر اساسی قضیه ره اثبات هاکارده. این مهم قضیه گانه که هر چن‌جمله‌یی درجهٔ n، با حیساب ونه تکراری ریشه‌ئون، nتا جواب دانّه. سال ١٧٩٩، گاوس ثابت هاکارده که $\mathbb {C}$ (مختلط اعداد) اتا جبری ِدَوِسته میدون هسته. وه تا زمونی که زنده بی‌یه ٣ روش جه این قضیه ره ثابت هاکارده.

پیری و بمردن

فیزیک دله هم وه مقالاتی منتشر هاکارده که لنزها و مویینگی نظريات خَوری بینه. وه ویلهلم وبر جه هم همکاری کارده تا چیزی بسازن که مغناطیس و ونه تغییرات ره بنه سَر سِراق هاده. ونه اولین مقاله که الکترومغناطیس خَوری بی‌یه سال ١٨٣٣ میلادی چاپ بیّه. ابزارونی که وشون دِ نفر بساتنه «مغناطیسی انحراف ِدستگاه» و «بایفیلار ِمغناطیس‌سنج» و «الکترومغناطیسی تلگراف» بینه.

خانواده

گاووس موجستمه، براونشوایگ دله.

گاووس اولین زنا، یوآنا اوستاف، خله زود یعنی سال ١٨٠٩ میلادی بمرده و ونه بمردن په، گاووس ِاتا ریکا هم ١سالگی گادِر، سال ١٨١٠، بمرده. گاووس وشون بمردن په افسردگی بییته و تا آخر این درد ره شه همراه داشته.

وه دومین بار وسّه مینا والدک، که ونه قبلی زنایِ رَفِق بی‌یه، جه ازدواج هاکارده، ولی این اتا ازدواج هم خله خجیر نیّه و مینا سال ١٨٣١ اتا مریضی جه شه جان ره هدائه. ونه بمردن جه، ترزه که گاووس گتِ کیجا بی‌یه سِره‌ی نگهداشتن و گاووسِ پرستاری ره بعهده بَییته. گاووس شیش‌تا وچه داشته.

منابع

• هاوارد دبلیو ایوز. آشنایی با تاریخ ریاضیات. مترجم: محمدقاسم وحیدی اصل. چاپ هشتوم. تهران: دانشگائی نشر مرکز، ۱۳۶۹. ۱۴۹. شابک ‎۹۶۴-۰۱-۸۰۴۳-۲. 
• ایرانیکا

• Gauss Titan of Science, by G. Waldo Dunnington and Jeremy Gray
• Contemporary Abstract Algebra, 7th Edition, by Joseph Gallian
• Calculus: Early Transcendentals (8th Edition), p. 1165
• Men of Mathematics, 1937, by E.T. Bell