زیدیه
زیدیه اتا اسلامی مذهب هسته که شیعه ِرجه دله نیائه(=کته). زیدیون گننه محمد بمرده په، وسّه علی ونه جانشین و خلیفه بوو. وشون مذهب دله برخلاف دیگر شیعیون، ایمامت ارثی نی‌یه و هرکس که علی و زهرایِ نسل جه بائه، تونده جهاد اعلام هاکنه یا ظلم جا جنگ دکفه و اینتی وه ره ایمام قبول کانّه. زیدیون عباسیون خلافت گادر خله قیام و شورش راه دم‌دانه و همین‌سه اتی ممنوعه مذهب بینه.
وشون ِگت‌هآ ره گاتنه «علویون» که کسایی بینه که سید بینه و شه تبار ره ایمام حسن یا حوسن جه رسندینه. مثلاً، حسن بن زید اتا علوی بی‌یه که شه ره «داعی» (کسی که مردم ره دین جا دعوت کانده) بنومسته و بمو تبرستون دله و تبرستون علویون ِحکومت ره بساته. ونه بموئن په، خله علویون و زیدیون گرد بکلستنه مازرون و گیلون دله و این منطقه زیدیه‌یِ مرکز بیّه. تا چند قرن تبری و گیلی و دیلمی مردم زیدی‌مذهب دله اکثریت داشتنه تا این که یمن دله هم اتا زیدی جنبش حکومت‌دار بیّه و خله‌شون شه کوچ ره بکشینه، بَوردنه یمن. اسا صعده زیدیون ِنیشتگا هسته و اونتا کشور دله خله جمیعت دارنّه.
منبع
[دچی‌ین]- «علویان طبرستان تحقیقی در احوال و اثار و عقاید فرقه زیدیه ایران». ابوالفتح حکیمیان.