طبیعی انتخاب
طبیعی انتخاب اتا قانون هسته که تکامل دله بکار شونه. این قانون گانه که چتی موجوداتِ ژن جهش کانده و ژن‌هایی که موجودات وسّه مفیدته بائن، شانس ویشتری پیدا کانّه که باقی بموندن.
چنتا مثال جه این قانون ره خامبی توضیح هادیم:
- فرض هاکنین اتا منطقه دله شوکا زیاد هسته و انده شوکا وچه هاکردنه که اون منطقه‌ی واش و گیاهون دیگه شوکائون ِکفاف ره نکانده و شوکا-کاته‌ئون وَشنی جه دَرنه تلف وانّه؛ ولی دار-دارِ سَر ولگ دره که شوکائون اگه دسترسی پیدا هاکنن، تونّه اون ولگ ره بخارن و زنده بموندن. مثل اگه اتا از این شوکائون پیدا بوو که ونه قد بلندته هسته و شه برار-خاخرون جه چن سانتی‌متر دراز-گردن‌ته هسته، تونده دارِ ولگ ره بخاره و ونه بقا حفظ بوو. طبیعتاً اون شوکاهایی که وشون گردن درازته بائه یا قد بلندته بائن یا بتونن دار جه مثال بالا بورن، شانس ویشتر دارنه که زنده بموندن و وچه‌دار بواشن. در حالی که پچیک-پچیک شوکا میرنه و وشون نسل هم بزه وانه. همینسه نسل بعدی که دنیا انّه، شه پییر-مار واری بلند قد کفنّه و اگه این روند چن میلیون سال طول بکشه، کم‌کم شوکا تبدیل وانه به زرافه.
- یا فرض هاکنین شما اتا کیجا هستنی که دِتا خاستگارچی دارنه که هیچ فرقی هِدی جا ندارنه که شمه وسّه مهم بائه، به جز این که اتاشون چاق‌ته هسته و اتاشون لاغرته هسته. شما هر کامین ره انتخاب هاکنی، دری ونه ژن چاقی یا لاغری ره فرصت دِنی که تولید مثل هاکنه و نسل بعدی ره دَری انتخاب کاندی که چاق بائن یا لاغر. اسا اگه تموم کیجائون شه اولین اولویت و مهمترین بخاستی ره این بدونن که وشون ِشی حتماً لاغر بائه، دیگه اون کسایی که چاق هستنه نتونّه وچه‌دار بَوون و وشون نسل هِکِت وانه و دیگر چاق‌وچون دنیا ننّه چون ژن چاقی اینتی تولید مثل نوونه. این روند البته ونه دمباله‌دار و بازه‌ی زمانی بلند مدت دله انجام بوو که شه اثر ره سِراق هاده.