علی

ایمام شیعه
علی بن ابی‌طالب
	خِشنویسی «علی» نوم ایا صوفیه دله
نقش	امام اول کل شاخه های شیعه(زیدیه،اسماعیلیه،اثناعشریه)
نوم	علی بن ابی‌طالب
کنیه	ابوالحسن; ابوتراب
بزائن جاء	مکه، کعبه دله
بمردنی‌روز	۲۱ رمضان سال ۴۰ پس از هجرت
بمردن‌جاء	نجف
لقب(ئون)	امیرالمؤمنین; اسداللّه; حیدر کرار; سید عرب; سیدالمسلمین; امام‌المتّقین; مرتضی
پی‌یر	ابی‌طالب
مار	فاطمه بنت اسد
زن(ان)	زهرا
وچه(ون)	پایین ره هارشین
عمر	۷۵
	علی · حسن · حسین; سجاد · محمد باقر · جعفر صادق; موسی کاظم · رضا · جواد; هادی · حسن عسکری · مهدی

علی بن ابی‌طالب (بزائه‌ی ۱۳ رجب ۲۴ پیش از هجرت – بمرده‌ی ۲۱۲۱ رمضان ۴۰ هجری قمری) اسلامِ چارومین خلیفه و شیعیون نوخوستین ایمام هسته.

وچگی جه تا بمردن

علی بن ابی‌طالب (۱۳ رجب سنه ۲۴ پیش از هجرت ، ۲۱ رمضان ۴۰ ه.ق.) عموزا دوماد و نزدیکترین یارون محمد، (پیومبر ایسلام) و از اهل بیت پیومبر هسه. بنا بر روایات محمد وه ره به برادری خادش اینتخاب هکرده و با وه پیمون برادری دوسه. وه از دیدگاه اهل سنت چهارمین خلیفه مسلمونا و از نظر شیعیون بنابر وصیت و سفارش‌های محمد جانشین پیومبر و ایمام اول هسه. دو کنیه معروف وه «ابوالحسن» و «ابو تراب» هسه و بین گروه‌های مختلف با لقب‌های گوناگونی (به مانند امیرالمومنین، اسدالله و حیدر کرار) خونده وانه. مدت خلافت وه ۵ سال (از ۶۵۶ م تا ۶۶۱ م.) بیه.

وه مکه دله به دنیا بموئه ون پیر ابوطالب ون مار هم فاطمه اسد کیجا بیه. در خانه محمد گت بیه و در حالی که حدود ده سال ویشته نداشته، اولین اینسان مذکری بیه که موسلمون بیه. علی زمانی که پیومبر در مکه ایسلام ره تبلیغ کارده و مورد آزار و اذیت مشرکان قرار گیته یار و مددکار وه بیه. هنگام هجرت محمد، علی به جای وه ون جا بخاته تا نقشه بکاشتن پیومبر ره خراب هاکنه و وه بتونه از مکه دربوره بعداً امونت وه ره ادا هکرده و به همراه فاطمه زهرا، شه مار و زنی دیگر به مدینه هجرت هاکرده. در سال دیم پس از هجرت محمد بئوته که به فرمون خدا وه ره به همسری شه دتر فاطمه در می‌آورد که حاصل این ازدواج چند فرزند از جمله حسن و حسین بینه. در طول دورانی که پیومبر اداره جامئه موسلمونا مدینه دله ره به عهده داشته علی وه ره یاری کارده و در تموم جنگا به جز تبوک شرکت داشته. هم اینتی وه حامل پیغوما و دستورای وه بیه. محمد هنگام بردگسن از آخرین حج خادش در غدیر خم، وه ره «مولای موسلمونا» معرفی هاکرده و مردمون با وه بیعت هاکردنه و تبریک بائوتنه و این از دید شیعیون به معنی معرفی علی به جانشینی پیومبر هسته.

پس از بمردن پیومبر در ماجرای اینتخاب جانشین پیومبر بین وه و ابوبکر اختلاف رخ هدائه.وه تا شش ماه از بیعت با ابوبکر سرباز بزو و مدتی پس از درگذشت فاطمه زهرا به ظاهر با وه بیعت هاکرده اما همچنون بر غصب خلافت از جانب وی هارشا داشته. علی در دوران خلافت سه خلیفه اول جز در انتخاب خلیفه سوم فعالیت سیاستون نداشته و در جنگا شرکت نکارده و تنها در امور دینی و قضایی و سیاستون به خلفا مشورت دائه. پس از سقط بین عثمان ،خلیفه سوم، علی با اصرار مردمون خلافت ره بیته و از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری قمری این منصب ره بر عهده داشته. وه با مخالفت برخی از گتای قریش و عایشه مواجه بیه. این امر منجر به بروز سه جنگ جمل ، صفین و نهروان در دوران خلافتش بیه. نهایتا ابن ملجم مرادی یکی از بازماندگان خوراج نهروان در مسجد کوفه به هنگام نماز صبح با شمشیر زهرآلود فرق وه ره بشکافته و ۲ روز پس از وه در ۲۱ مارمضون سال ۴۰ هجری دربگذشته.

علی(ع) پس از بمردنش نیز تأثیر زیادی بر جامئه مسلمونا داشته. از وه احادیث، سخنرانیا، پیغوما، اشعار و دعاهای فراوانی به جابموند‌سه که در کتابای مختلف نظیر نهج البلاغه و غررالحکم ، به جای بموندسه‌. عموم موسلمونا وه ره گت‌ترین مفسر قرآن و عالم‌ترین شخص به دانش فقه دونه.همین تی ویشته صوفیه برای وه مرتبه بالای ولایت را قائل دونه. فیلسوفان شیعه وه ره بنیانگذار فلسفه الهی دونه. علاوه بر اینا موسلمونا وه ره به جهت کوشش‌های بیدریغ و از جان گذشتگیش در راه ایسلام ارج می‌نهندگت دونه و همینتی به خاطر شجاعت، کرم، گوذشت، ایدالت و گت بوئنش نسبت به مردمون وه ره دوست دارنه. به همین هارشا در دانش، فرنگ و هونر موسلمونا آثار خله زیادی در مورد وه و برای وه ایجاد هاکردنه.

علی وچون

اینجه به بئوتن وچون علی و تعداد وشون و اسامی وشون گپ زمبی و به کمی از کارای مربوط به وشون اشاره کامبی. علی ۲۸ تا وچه داشته:

حسن
حسین
زینب
زینب صغری
محسن
محمّد (معروف به محمّد حَنَفیّه
عمر
رقیّه: وه و عمر که دِکالی بینه و وشون مار ((ام حبیب)) ربیعه دِتر بی‌یه
عباس ابن علی
جئفر
عثمان
عبداللّه
محمد اصغر
عُبیداللّه
یحیی
اُمّ الحسن
رمله
نفیسه
زینب صغری
رقیه صغری
اُمّ هانی
ام الکرام
جمانه که کنیه‌اش اُمّ جعفر بی‌یه
امامه
اُمّ سلمه
میمونه
خدیجه
فاطمه
هلال ابن علی«ونه قبر آران و بیدگل دله دره»

جوستارای وابسته

مطلب ریشه (منابع)

ابن ابی الحدید، جلوه‌های تاریخ شرح نهج البلاغه دله ابن ابی الحدید، زوون دگاردسن محمود مهدوی دامغانی
ابن اثیر، تاریخ کامل
جرداق، جرج، امام علی صدای ایدالت اینسانی، زوون دگاردسن سی هادی خسروشاهی، نشر خرم
جعفریان ، رسول، تاریخ خلفا
حکیمی، محمدرضا (۱۳۸۲) حماسه غدیر، قم:انتشارات دلیل ما، ISBN ۹۶۴-۷۹۹۰-۷۶-۶
حلی، جمال الدین حسن بن یوسف بن مطهّر، نگاهی بر زندگی دیوازده ایمام، زوون دگاردسن محمد محمدی اشتهاردی
سبحانی، جعفر، فروغ ولایت، انتشارات امام صادق، ISBN ۹۶۴-۶۲۴۳-۱۱-۸
رسولی محلاتی، زندگانی حضرت ممد(ص)
طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، زوون دگاردسن سید محمدباقر موسوی همدانی، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی

فضل ابن حسن طبرسی ، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان

محمد بن جریر، تاریخ طبری (تاریخ پیومبرون و پادشاهون)
علی بن ابیطالب، نهج البلاغه، گردآوری سید رضی
فیضی پور، علی اصغر، امام علی علیه السلام از زبان دیگران، مجله کلام اسلامی
قندوزی، سلیمان، ینابیع الموده
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار مطهری، مرتضی، سیری در نهج البلاغه، «مجموعه آثار» جلد ۱۶، چاپ اول، انتشارات صدرا، ISBN ۹۶۴-۵۶۰۰-۰۶-۵
مطهری، مرتضی، «فلسفه اخلاق»، انتشارات صدرا، ISBN ۹۶۴-۵۶۰۰-۰۸-۱ چاپ بیست و پنجم
مکارم شیرازی، ناصر،تفسیر نمونه
Holt, P.M. and Bernard Lewis (۱۹۷۷). Cambridge History of Islam, Vol. ۱. Cambridge University Press. ISBN ۰۵۲۱۲۹۱۳۶۴
Lapidus, Ira. (۲۰۰۲). A History of Islamic Societies. Cambridge University Press. ۲nd edition. ISBN ۹۷۸-۰۵۲۱۷۷۹۳۳۳
Madelung, Wilferd. (۱۹۹۷). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press. ISBN ۰۵۲۱۶۴۶۹۶۰

بیرون بگردسن