آتاتورک
 رئیس جمهور آتاترک | |
| شناسنومه | |
|---|---|
| اسم کامل | مصطفی کمال آتاترک |
| معروف به | آتاترک |
| بزائنی‌روز | ۱۹ می ۱۸۸۱ |
| بزائن جا | سالونیک، تورکیه |
| بمردنی‌روز | ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸ (۵۷ ساله) |
| بمردن جا | کاخ دلمه‌باغچه، استامبول، تورکیه، تورکیه |
| اطلاعات سیاسی | |
| تاریخ ریاست | از ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ تا ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸ (۱۵ سال، ۱۲ روز) |
| پیش از | عصمت اینونو |
| پس از | - |
| جناح سیاسی | کمیته اتحاد و پیشرفت، حزب خلق جوموری‌خاهون |
| انگوس و مُهر |  |
مصطفی کمال‌پاشا (معروف به آتاترک به معنای تورکون پی‌یر) نظامی و دولت‌مرد و بنیان‌گذار جمهوری تورکیه بی‌یه. وه استعداد شگرفی امور نظامی دله داشته چنونکه نبرد چناق قلعه(۱۹۱۴) دله با شعار "Çanakkale geçilmez" یعنی «نتونّی چناق قلعه جه گوذر هاکنین» با اتا پچیک سپاه برابر تهاجم نیروی دریایی بریتانیای کبیر و فرانسه هرسائه و مانع تصرف استامبول بیّه.
وه سال ۱۸۸۱ میلادی شهر تسالونیکی شومال یونان دله، که اون گادر جزئی از عوثمانی بی‌یه، دنیا بمو. ابتدا وارد ارتش عوثمانی بیّه و طرابلس لیبی دله ایتالیائی‌ئون جا بجنگسته؛ وه دههٔ اول قرن بیستوم دله به همراه گروهی از افسرون تورک، که جوون تورکون نومسته بینه، پایه‌ئون اصلاحات ارتش و دولت ره به نفع ملی‌گرایی تورک‌ها تثبیت هاکرده. جنگ‌ئون بالکان دله به سمت فرموندهی برسی‌یه و سال ۱۹۱۶ تنگه داردانل و شبه جزیره قالیبولی دله برابر انگلیسی‌ئون موقاومت هاکرده و مانع اشغال استامبول توسط نیروی بریتانیا و متفقین جهونی جنگ اول سر بیّه. وه سپس جبهه روس دله بجنگسته.
جهونی جنگ اوّل دله دولت عوثمانی شکست بخارده و مناطق بسیاری شمال آفریخا و حجاز، سوریه، عراق دله به دست کشورون بریتانیا و فرانسه دکته. قسمت‌ئونی از شرقی اروپا هم با حمایت فاتحون جنگ به استقلال برسینه. اواخر سال‌ئون جهونی جنگ اول تروکیه مورد هجوم فرانسه و ایتالیا جنوب‌وری و یونان شرق وری جا بی‌یه. آتاترک رهبری جنگ استقلال تورکیه ره بر عهده داشته. پایان جهونی جنگ اول مردم تورکیه بی‌کفایتی خلیفه عبدالحمید اول و نیظام عوثمانی جه خسته بینه و آتاترک رهبری قیوم علیه خلافت و امپراتوری عوثمانی ره به عهده بییته. سال ۱۹۲۳ تورکیه مودرن با نیظام جوموری توسط ملی گرایون و گروه‌ئون موبارزه درست بیّه. آتاترک از اون تاریخ تا زمون بمردن سال ۱۹۳۸ گادِر تورکیه رئیس‌جومور بی‌یه.
منابع[دچی‌ین]
 |
ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که آتاتورک خَوری دَره ره پیدا هاکنین. |
