فلاطون

ویکی‌پدیا، آزادِ دانشنومه، جه
(افلاطون جه بموئه)
افلاطون
مقوم
۰۳۸۷ "پ.م" – ۰۳۴۷ "پ.م" – اسپئوسیپوس (fa) ترجمه ← ونه پارامتر ره Wikidata دله دچی‌ین
شخصی معلومات
تولد
بمردن
دهه 340 "پ.م"[۱][۲] ونه پارامتر ره Wikidata دله دچی‌ین
مِزار
مقدار ناشناخته ونه پارامتر ره Wikidata دله دچی‌ین
بزا نوم
Αριστοκλής ونه پارامتر ره Wikidata دله دچی‌ین
دوره
ملیت
حرفه
برده/آزاد
دیگر معلومات
تخصصی رشته
رِمبِش
استاد
شاگردون
تحت تأثیر
مهمترین کارون

آریستوکلس ملقب به فلاطون یا افلاطون یا پلاتون (یونانی جه: Πλάτων،‏ تلفظ وانه: Plátōn) ‏(بزائه ۴۲۸/۴۲۷ پ. م. - بمرده ۳۴۸/۳۴۷ پ. م) دوّمین فیلسوف از یونانی فیلسوفون ِسه‌گانه بی‌یه (سقراط، افلاطون و ارسطو). افلاطون اولین فیلسوفی هسته که شه جه کتاب باقی بی‌یشته.[۱۳][۱۴]

افلاطون اتا آتنی شهروند بی‌یه که خانوادگی مقوم داشته و شهرِ سیاسی و فکر جنبش‌ها دله فعالیت کرده. مسائلی که افلاطون اولین صوه طرح هکرده، خله جول و عمیق هستنه و وه شه سؤالات ره اتی جواب دِنه که هر مخاطبی ره تحت تأثیر إلنه. تقریباً هر دوره‌ای، آدمونی دیینه که ونه تأثیر جا، شه ره افلاطونی نومستنه. افلاطون اولین فیلسوف نیّه و پیش از وه پیشاسقراطیون هم دئینه ولی وه فلسفه‌یِ موضوع ره عوض هکرده و وه ره از نو بساته و اخلاقی، سیاسی، متافیزیکی و معرفتی سؤالات ره خاسته ونجه حل هاکنه؛ همینسه بعضی مورخون وه ره فلسفه‌یِ مخترع نوم دِنّه. خله کم دنیایِ تاریخ دله دانشمندونی پیدا وونّه که افلاطون قایده مباحث ره جول هکت بوئن و اینتی وشون گپ بلندِ دامنه داشت بوئه: فقط ارسطو (که ونه شاگرد بی‌یه)، آکویناس و کانت ره بنشنه ونجه مقایسه هاکردن.[۱۵]

باورون[دچی‌ین]

مهمترین باوری که افلاطون بوجود بیارده، عالم مثل هسته؛ وه گاته امه دنیا دله همه چی خراب و معیوب هسته ولی اتی کامل ِعالم وجود دارنه که ونه موجودات همه درست هستنه و وه ره ایده‌های عالم یا مُثُل عالم گننه. این ایده‌ها شکل و ساختاری دارنه که امه ناقصِ دنیا دله وشون جه الگو بئیت بیّه. مثلاً خر ِایده، که مثل عالم دله دره، ویژگی‌هایی دارنه که وقتی اِما خرِ نوم ره اِشنامبی، همه اونان یاد کفمبی. ولی اَمه دنیا دله خر تونده خله فرم دیگری هم داره: تونده اتا دست و لینگ نداره، تونده گوش نداره، تونده لال بوئه و... امه دنیایِ خر، اتا نمونه هسته که مُثل ِعالم سرجا شابلون بکشی‌یه بیّه.

افلاطون خیر، قشنگی، عدالت، بزرگی، تشبیه، وحدت، دیّن، یکسانی، فرق داشتن و تغییر ره مهمترین ایده‌هایی دونده که اونتا عالم جه اِنّه. وه گته وقتی اِما ات‌چی ره قشنگ یا گت ویمبی، ونه درنظر داریم که «قشنگی» یا «گتی» محدود به اینتا موجود نی‌یه. ونه این ناقص دنیا جه رها بویم و اونتا گتتر واقعیت ره درک هاکنیم. چون هر شیء روحی دارنه و این روح هسته که واقعیت ره شه درون دارنه. وه گاته آدمون ونه فیلسوف بوون و فضائل په بورن تا بفهمن چچی خار هسته و نی‌یه.[۱۵]

بنویشته‌ئون[دچی‌ین]

افلاطون جه خله کتابون باقی بمونسته. ونه کتابون ویشته نمایش‌نومه حالت ره دارنه و وشون ره «دیالوگ» گننه و خال کندی تئاتر دله گذرنه. (اتا استثنا دارنه، عذرخاهی ِدفاعیه هسته که سقراط ِمحاکمه‌یِ سخنرانی هسته) افلاطون این کتابون دله شه باورون ره مستقیماً نائونه و ات‌که غیرمستقیم و داستان‌مونا اینان گپ‌ها ره زنده. وه نخاسته شه فکرها ره بعنوان واقعیت محض بقیه کلّه دله فرو هاکنه و شه گپ ره اتی زنده که خال کندی اتا راز ره دره گنه که ونه واقعیت ره هچکی ندونده و این فلسفی جواب کامل و تموم‌بئی نی‌یه و مخاطب تونده هم‌فکری هاکنه و نویسنده ره کایر بئه. روش دیگر که افلاطون دارنه، این هسته که شه کتابون دله سقراط ِزوون جا گپ زنده. دقیقاً میّن نی‌یه که چنده از این حرف‌هایی که وه بنویشته، خِدی سقراط‌شنه و چنده ره وه سقراطِ تِک بی‌یشته؟ سقراط فقط اتا کتاب دله، افلاطون ِاصلی کاراکتر نی‌یه که اون هم قوانین ِکتاب هسته که افلاطون ِآخرین بنویشته بی‌یه.[۱۵][۱۶]

منابع[دچی‌ین]

  1. ونه نوم اینجه بمو: دانشنامه برخط بریتانیکا. شناسۀ آنلاین دانشنامۀ بریتانیکا: biography/Plato. شهرت: Plato. هارشی‌ین تاریخ: ۱۳ ژانویه ۲۰۲۴. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.
  2. ونه نوم اینجه بمو: Enciclopedia Treccani. Treccani's Enciclopedia Italiana ID: platone. شهرت: PLATONE. انتشارِ تاریخ: ۱۹۳۵. هارشی‌ین تاریخ: ۱۳ ژانویه ۲۰۲۴. ناشر: Institute of the Italian Encyclopaedia. اثر یا نومِ زوون: ایتالیایی. نویسنده: various authors.
  3. شناسۀ BVMC برای اشخاص: 64452. ونه نوم اینجه بمو: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. هارشی‌ین تاریخ: ۱۳ مه ۲۰۲۰. اثر یا نومِ زوون: ایسپانیولی.
  4. ونه نوم اینجه بمو: اتحادیه فهرست نام هنرمندان. شناسهٔ ULAN: 500248317. انتشارِ تاریخ: ۸ ژوئیه ۲۰۱۶. هارشی‌ین تاریخ: ۱۴ آوریل ۲۰۱۹. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.
  5. ونه نوم اینجه بمو: Library of the World's Best Literature. انتشارِ تاریخ: ۱۸۹۷.
  6. ونه نوم اینجه بمو: گوگل بوکس. شناسۀ گوگل‌بوکس: F-GFUyty3SAC. اثر یا نومِ زوون: چندزبانه.
  7. شناسۀ AUT NKC: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19981001996 — هارشی‌ین تاریخ: ۷ نوامبر ۲۰۲۲
  8. نشانی اینترنتی: http://law2.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/socrates/plato&soc.html.
  9. "RCKD / Theodectes". Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru (روسی جه).
  10. "ESBE / Theodect". Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume XXXIIа, 1901 (روسی جه).
  11. Georgii Nadson. "ESBE / Theophrastus". Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume XXXIIа, 1901 (روسی جه).
  12. "RSKD/Theophrastus". Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru (روسی جه).
  13. Magee, Bryan. (۲۰۰۱), The story of philosophy, Dorling Kinderseley, P. 24
  14. Wikipedia contributors، «Plato،» Wikipedia, The Free Encyclopedia، http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Plato&oldid=107010127 (دسترسی ۱۲ فوریهٔ ۲۰۰۷).
  15. ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ افلاطون مدخل، استنفوردِ فلسفه‌یِ دانشنومه دله. 12 فوریه 2022.
  16. Plato. (۲۰۰۹). Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica.