ویکی‌پدیا:هفتگی بنویشته/سال ۲۰۲۳/هفته ۳۴

ویکی‌پدیا، آزادِ دانشنومه، جه
مجنون
مجنون

لیلی و مجنون اتا آسنی نوم هسته که نظامی گنجوی وه ره فارسی جه شعر هاکرده و سوت دَوِسته. اینتا داستان، خمسه‌یِ سومین کتاب هسته. اینتا داستان عربی زوون ِآسنی‌ئون جا ریشه گیرنه. نویسندگون میون اختلاف دره که این آسنی واقعی بی‌یه یا فقط وه ره مثل گتنه.

نظامی هنتا این شعر ره فارسی جه نَسرو بی‌یه په، لیلی و مجنون نوم ره بعضی فارسی شعرون دله دی. ولی این کتاب ره نظامی زمونی که شروانشاهون ِحاکم ونجه بخاسته، ۴۷۰۰ بیت هاکرده و چار ماه طول بکشی‌یه تا وه ره نظم دَوِنده. وه شه مقدمه دله اتی گنه که خله ونه دِل نخاسته لیلی و مجنون ِشعر ره سوت دَوِنده و شاهِ بخاستی این کار ره هکرده. وزنی که شعر دله نظامی بکار بیارده، پیش از این سابقه نداشته و اتی شابلون بیّه که باقی ِشاعرون هم نظامی په، اینتا وزن ره استفاده هکردنه. خله شاعرون، هند و ایران و ترکستون دله لیلی و مجنون ِآسنی ره دِباره از سر بائوتنه و ونه آسنی ره عوض-بدل هکردنه. لیلی و مجنون تا شیرین و خسرو، خله فرهنگی نظر جا فرق کنده و عربونِ سنت‌ها ونه دله بچشم اِنه.

این آسنی اینتی هسته که قیس عامری (مجنون) و لیلی دِ تا مدرسه‌وچه بینه که مکتب دله آشنا وونّه و وچگی جه هئی ره خاستنه ولی لیلیِ پییر نی‌یشته وشون ازدواج سر بَیره و قیس ره کیجا ندا. قیس هم کیجایِ بخاستی جا لوچ وونه و سر به بیابون النه و انده وسّه شعر سرونه که ونه نوم ره یلنه «مجنون». مجنون جنگل دله حیوانات جه سر کرده و لخت‌موس جنگل گرسته. خله‌ها سعی کردنه وه ره به‌راه بیارن ولی نیّه. لیلی هم شی هاکرده ولی شی ره تن ندا و ونه شی دِق هکرده و بمرده. با اینچنین لیلی و مجنون بهم نرسینه و لیلی دکته بمرده. مجنون هم بورده ونه قَورِ سر و انده برمه هاکرده تا جان هدا.
دمباله تلمبار هوجی‌بئی