عضدالدوله فناخسرو
عضدالدوله 
| ||||||||||||||||||||||||||||
ابوشوجاع عضدالدوله یا فناخسرو اتا بویه‌ی آل ِشاهون جه بی‌یه که ایران و عراق دله دیّه. وه گت‌ترین شاهی هسته که بوییون ِگدر حکومت هاکرده.
رکن‌الدوله زمون
[دچی‌ین]فناخسرو سال ۳۳۸ه‌ق/۹۴۹م شه عامی (عمادالدوله علی) جا ره ونه وصیت جه، بیته. وه این گدر ۱۳سال ویشته سن نداشته ولی شیراز دله تختِ‌شاهی سر هنیشته. این زمون ونه پی‌یر رکن‌الدوله حسن هنتا زنده بی‌یه. رکن‌الدوله بوییون ِامیرالامرایی لقب ره شه وسه بیته و فناخسرو تا چندین سنه شه پی‌یر ِنایب و عامل بی‌یه. به گواهی سکه‌یی که تاریخ سال ۳۴۰ه‌ق/۲-۹۵۱م ره سراق دنه[۶] فناخسرو شه وسّه عضدالدوله لقب ره خلیفه جه بیته.[۷] .
عضدالدوله استقلال
[دچی‌ین]
سال ۳۶۶ه‌ق/۹۷۶م رکن‌الدوله حسن بمرده و با بوجود موقاومتونی از سوی دیگه امرای بویه‌ی‌آل، ابوشوجاع عضدالدوله لقب امیرالامرایی ره شه وسّه بیته. وه سال ۳۶۷ه‌ق/۹۷۷م عزالدوله (معزالدوله‌ی ریکا) ره خوزستون و بعدأ سامرا دله شکست هدائه و آخرسری بکوشته. بعدأ چنتا جنگ دله که سال ۳۶۹ه‌ق /۹۸۰م توم بینه دله، بتونسته بین‌النهرین و خراسون ره هم بَیره و گت‌ترین شاء بویه‌‌آل بَواشه.
محدوده جوغرافیایی امپراتوری بوییون زمون عضدالدوله از عومان تا مازرون دریا و از کرمون تا سرحدات شومالی سوریه رسی‌یه. عضدالدوله بعد از تموم بَیّـِن جنگا، بورده بغداد دله موندگار بیی‌یه ولی شیراز همینتی بوییون نیشتنگاء حیساب بی‌یه.
این زمون عضدالدوله علاوه به لقبای امیرالامرا، امیر عادل و الملک‌العادل، رسماً عونوان شاهنشاء ره بییتبی‌یه، عونوانی که از سنه۳۶۹ه‌ق/۹۸۰م روی سکه‌ئون عضدالدوله هم پیدا بنشنه هاکردن و نشون دنه وه تاریخ ایران جه هم اطلاع داشته و وه ره خِش اموئه.
وه با دیی‌ین بغداد دله بتونسته شه جا ره موحکم هاکنه و بغداد ِخلیفه ره تبدیل هاکنه به اتّا مقوم تشریفاتی و مذهبی تبدیل هاکنه. سال ۳۶۷ه‌ق/۹۷۷م بعد از شکست‌بخاردن عزالدوله، مراسم مفصلی بغداد دله برگوزار بیی‌یه که ونه دله عضدالدوله خلیفه جه تاج و علم و لقب تاج‌المله ره بیته. تکلف و پیچیدگی مراسم تاجگوذاری عضدالدوله مثل تاجگوذاری شائون ئوروپای سده‌ئون میونی هسته. عضدالدوله که ظاهراً اواخر عمرش خیالبافی مزمن بَی‌یتبی‌یه سال ۳۷۲ه‌ق/۹۸۳م بغداد دله بمرده.
منابع
[دچی‌ین]- ↑ نشانی اینترنتی: https://pantheon.world/profile/person/'Adud_al-Dawla. شهرت: 'Adud al-Dawla.
- ↑ عبدالرحمن بدوی (۱۹۷۲). "History of philosophy in Islam". Études de Philosophie Médiévale (فرانسوی جه): 306.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ نشانی اینترنتی: https://books.google.iq/books?id=hvx9jq_2L3EC&pg=PA250&redir_esc=y.
- ↑ نشانی اینترنتی: https://dorar.net/history/event/1277.
- ↑ نشانی اینترنتی: https://referenceworks.brill.com/display/db/islo.
- ↑ مجموعه سکه شیناسی برلین
- ↑ رسوم دارالخلافه، هلال الصابی
- ر. ن. فرای، تهرون، تاریخ ایران کمبریج، انتشارات امیرکبیر، جلد چاروم.
- Hill, Donald Routledge, Islamic Science And Engineering, Edinburgh University Press (۱۹۹۳), ISBN ۰-۷۴۸۶-۰۴۵۵-۳
آل بویه ِشاهون | ||
|---|---|---|
| فارس (۹۳۴-۱۰۶۲ م.) | عمادالدوله • عضدالدوله • شرف‌الدوله • صمصام‌الدوله • بهاءالدوله • سلطان‌الدوله • ابوکالیجار • پولادستون • ابو سعد خسرو شاه • پولادستون (بار دوم) |  |
| کرمان (۹۴۰-۱۰۴۸ م.) | ||
| ری (۹۴۳-۱۰۲۹ م.) | ||
| عراق (۹۴۵-۱۰۵۵ م.) | معزالدوله • عزالدوله • عضدالدوله • صمصام‌الدوله • شرف‌الدوله • بهاءالدوله • سلطان‌الدوله • مشرف‌الدوله • جلال‌الدوله • ابوکالیجار • مَلِکِ رحیم | |
| عمان (۹۶۶-۱۰۴۸ م.) | ||
| همدان (۹۷۶-۱۰۲۴ م.) | ||
| جزیره (۹۷۸-۹۸۹ م.) | ||
| تبرستون (۹۸۰-۹۹۷ م.) | ||
| پچیک‌ترون | ||