تنزین گیاتسو

مقوم
	National People's Congress deputy (en) ; پارلمونی دوره: 2nd National People's Congress (en) ، 1st National People's Congress (en) — دالایی لاما (fa) (14) ۲۲ فوریه ۱۹۴۰ – ; → سیزدهمین دالایی لاما (fa)
بزا-روز	6 ژوئیه 1935 (89 سال); تاکتسر (en)
بزا نوم	ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ།
ملیت(ون)	Tibet (en) — چین (۱۹۴۹ – ) — جمهوری خلق چین (۱۹۴۹–۱۹۱۲) (fa) (۱۹۳۵ – )
اقامت	مک لئود گنج (fa) (۱۹۶۰ – ) — قصر پوتالا (fa) (۱۹۴۰ – ۱۹۵۹) — Norbulingka (en) (۱۹۴۰ – ۱۹۵۹)
مدرسه	دانشگاه ملبورن (fa) ; دانشگاه بریتیش کلمبیا (fa) ;
گپ‌بزن زوون	انگلیسی — تبتی — چینی
بنویشتن زوون	انگلیسی
پیشه‌ئون	بهکشو (fa) ; لاما (fa) ; سیاستمدار
قومی-مذهبی تعلقات	مردم مانگور (fa)
ادیان	بودیسم تبتی (fa) — Rimé movement (en)
رِمبِش	صلح‌جویی (fa)
استاد	لیست… هاینریش هارر (fa) — Ngawang Sungrab Thutob (en) — Thubten Lungtog Tenzin Trinley (en) — Lobzang Yeshe Tenzin Gyatso (en) — Dilgo Khyentse Tashi Peljor (en) — Trulshik Rinpoche (en) — Khunu Lama Tenzin Gyaltsen (en) — Chogye Trichen (en)
شاگردون	لیست… Lozang Samten (en) — Lozang Tenpa (en) — Ga Shar Khen Zur Geshé Tamdrin Gyatso (en) — Geshé Tenpa Tendzin (en) — Thubten Nyima Lungtog Tendzin Norbu (en) — Tendzin Chökyi Gyatso (en) — khetsun sangpo (en) — Ngawang Kunga (en) — Ngawang Nyima (en) — dagyab loden sherab (en) — عالیجناب (کارماپا) (fa) — Lobsang Tenzin (en) — Lozang Chöying (en) — Tenzin Loungtog Thrinlè Chöpa (en) — Tré Khen Zur Lozang Wangchuk (en)
وبسایت	لیست… dalaiLama.com (انگلیسی); dalailama.ru (روسی); eldalailama.com (ایسپانیولی); fr.dalailama.com (فرانسوی); de.dalailama.com (آلمانی)
جوایز	لیست… honorary citizen of Warsaw (en) (۲۰۱۵); Erik Bye's Memorial Prize (en) (۲۰۱۳); honorary citizen of Budapest (en) (۲۰۱۰); honorary citizen of Rome (en) (۹ فوریه ۲۰۰۹); Osgar (en) (۲۰۰۷); honorary Canadian citizenship (en) (۲۰۰۶); honorary doctor of the University of Santiago, Chile (en) (۲۰۰۶); Peace Prize of Hesse (en) (۲۰۰۵); honorary doctor of the University of Miami (en) (۲۲ سپتامبر ۲۰۰۴); Four Freedoms Award – Freedom Medal (en) (۱۹۹۴); نوبل صلح جایزه (۱۹۸۹); Dr. Leopold Lucas Prize (en) (۱۹۸۸); honorary doctorate of Paris Nanterre University (en) (۱۹۸۴); جایزه رامون مگسیسی (fa) (۱۹۵۹); honorary doctor of the University of Münster (en) ; honorary doctor of the Jagiellonian University of Krakow (en) ; Templeton Prize (en) ; honorary doctor of the University of Tartu (en) ; honorary doctor of the University of Tromsø (en) ; honorary doctor of Lusíada University (en) ; Philadelphia Liberty Medal (en) ; Order Ecce Homo (en) ; James Parks Morton Interfaith Award (en) ; honorary doctor of the University of Marburg (en) ; Order of the White Lotus (en) ; Order of the Smile (en) ; Order of the Tyva Republic (en) ; Congressional Gold Medal (en) ;
	(۱۹۷۷) Universal Responsibility and the Good Heart (en) ;

جامفل نگاونگ لبسنگ یشه تنزین گیاتسو (بزائه‌ی ۶ ژوئیه ۱۹۳۵ تبت دله) چاردهومین دالای لاما و اساءِ دالای لامای هسته.

زندگینومه

دالایی لاما، که دراصل تنزین گیاتسو ایسم دانّه، سال ۱۹۳۵ بزائه بیّه و آموزش وه زمینه مسائل دینی بوداییون تبتی و همینتی سایر علوم و زوون‌ئون خارجی از سن چارسالگی شروع بیّه.

تنزین گیاتسو اتا از شونزده وچه اتا خانواده کشاورز اوستان آمدو تبت بی‌یه و همون سن دِ سالگی به عونوان حامل روح و خرد تناسخ بَیته دالایی لامای سیزدهوم و جانشین وه ایعلام بیّه و دالایی لامای چهاردهوم ایسم هایته.

زندگی در مقوم دالای لاما

وه سن پونزده سالگی به عونوان رهبر سیاسی تبت تخت سر هنیشته درحالیکه نیروئون جوموری خلق چین مجدداً این سرزمین ره اشغال هاکردبینه.

در پی این تحول ، دالای لاما توافقی ره در مورد حدود اختیارات دولت محلی تبت با مقومات چینی امضا هاکرده و بر اساس وه، از سوی چین به عونوان رئیس کومیته موقدماتی منطقه خودمختار تبت بشناسی‌یه بیّه.

تبعید به هند

سال ۱۹۵۶ ، مردم تبت علیه اونچی که فشار دولت چین بر دولت محلی خادشون دونسنه قیاوم هاکردنه که تا سال ۱۹۵۹ و سرکوب خشونت آمیز این قیوم به دست سرخ ارتش چین ادامه داشته.

پس از سرکوب این قیوم، دالای لاما همراه با جمعی از رهبرون تبتی این سرزمین ره ترک هاکردنه و هند دولت تبعید تبت ره تشکیل هدائه.

نیگارسره

اقامتگاه پیشین دالای لاما در پوتالا، لهاسا
زادگاه در تاکتسر, آمدو
تانزین گیاتسوی کودک
دالای لاما و اسقف دزموند توتو ۲۰۰۴. فرتور از Carey Linde
تنزین گیاتسو در دارمسلا, ۱۹۹۳
تنزین گیاتسو هنگام دیدارش در ایتالیا بسال 2007

جایزه‌ئون و افتخارات

دالایی لاما سال ۱۹۸۶ نوبل صلح جایزه ره بَیته، سال ۲۰۰۶ شهروند افتخاری کانادا ره پذیرفت و سال ۲۰۰۷ نشون طلای کونگره متحده ایالات به وه هدائه بیّه.

منبع‌ها

بی‌بی‌سی
ویکی‌پدیای انگلیسی

پانویس‌ها

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ نشانی اینترنتی: https://www.dalailama.com/the-dalai-lama/biography-and-daily-life/birth-to-exile.
↑ نویسنده: استیو چن، چاد هرلی و جاوید کریم — شناسۀ ویدئوی یوتیوب: https://www.youtube.com/watch?v=z0YBKPAGewI — جواز: توافق‌نامه مجوز کاربر نهایی
↑ نویسنده: استیو چن، چاد هرلی و جاوید کریم — شناسۀ ویدئوی یوتیوب: https://www.youtube.com/watch?v=G4zaLbYO1ZI — جواز: توافق‌نامه مجوز کاربر نهایی
↑ شناسه CONOR.SI: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/5794915
↑ نشانی اینترنتی: http://eprints.soas.ac.uk/13173/1/Hill_rv_2012_van_Schaik_review.pdf.
↑ BDRC Resource ID: P1649.
↑ ونه نوم اینجه بمو: Seven Years in Tibet. نویسنده: هاینریش هارر. ناشر: Rupert Hart-Davis. اثر یا نومِ زوون: آلمانی. انتشارِ تاریخ: ۱۹۵۲.
↑ ^۸٫۰۰ ^۸٫۰۱ ^۸٫۰۲ ^۸٫۰۳ ^۸٫۰۴ ^۸٫۰۵ ^۸٫۰۶ ^۸٫۰۷ ^۸٫۰۸ ^۸٫۰۹ ^۸٫۱۰ ^۸٫۱۱ ^۸٫۱۲ ^۸٫۱۳ ^۸٫۱۴ ^۸٫۱۵ ^۸٫۱۶ ^۸٫۱۷ ^۸٫۱۸ ^۸٫۱۹ ^۸٫۲۰ ^۸٫۲۱ ونه نوم اینجه بمو: Buddhist Digital Archives. BDRC Resource ID: P1649. هارشی‌ین تاریخ: ۹ مه ۲۰۲۱. ناشر: Buddhist Digital Resource Center.
↑ BDRC Resource ID: P233.
↑ BDRC Resource ID: P2596.
↑ BDRC Resource ID: P626.
↑ BDRC Resource ID: P966.
↑ BDRC Resource ID: P8LS12067.
↑ BDRC Resource ID: P8LS12065.
↑ BDRC Resource ID: P8LS35877.
↑ BDRC Resource ID: P9236.
↑ BDRC Resource ID: P8LS11999.
↑ BDRC Resource ID: P8LS12752.
↑ BDRC Resource ID: P00KG09697.
↑ BDRC Resource ID: P4796.
↑ BDRC Resource ID: P4553.
↑ BDRC Resource ID: P5611.
↑ BDRC Resource ID: P00EGS1017036.
↑ BDRC Resource ID: P4605.
↑ BDRC Resource ID: P8LS12436.
↑ نشانی بایگانی: https://web.archive.org/web/20090119060334/http://www.hirszerzo.hu/cikk.roma_diszpolgarava_avatja_a_dalai_lamat_.94264.html.
↑ نشانی اینترنتی: https://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html.
↑ نشانی اینترنتی: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1989/.
↑ نشانی اینترنتی: https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
↑ نشانی اینترنتی: https://uni-tuebingen.de/fakultaeten/evangelisch-theologische-fakultaet/fakultaet/lucas-preis/preistraeger/bisherige-preistraeger/. هارشی‌ین تاریخ: ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۱.
↑ نشانی اینترنتی: https://honoriscausa.parisnanterre.fr/historique.

بریم بگردستن

ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که تنزین گیاتسو خَوری دَره ره پیدا هاکنین.

[1876184b26f9d04a3f8dc6674b5db86017fd0fa8-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ نشانی اینترنتی: https://www.dalailama.com/the-dalai-lama/biography-and-daily-life/birth-to-exile.

[3e805a9c1a9b6832d638ba22796b7f314fab171c-2] نویسنده: استیو چن، چاد هرلی و جاوید کریم — شناسۀ ویدئوی یوتیوب: https://www.youtube.com/watch?v=z0YBKPAGewI — جواز: توافق‌نامه مجوز کاربر نهایی

[51983e00e1f29db81d316da08c54404f2582ad08-3] نویسنده: استیو چن، چاد هرلی و جاوید کریم — شناسۀ ویدئوی یوتیوب: https://www.youtube.com/watch?v=G4zaLbYO1ZI — جواز: توافق‌نامه مجوز کاربر نهایی

[bbdbbd058898dc795201769b9f88b3a3e32f62a9-4] شناسه CONOR.SI: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/5794915

[79a5724c991bd4b4f8b8e5f9c1cb376c9b3402ab-5] نشانی اینترنتی: http://eprints.soas.ac.uk/13173/1/Hill_rv_2012_van_Schaik_review.pdf.

[57555f72975c100dba6376bc2f2956940291a481-6] BDRC Resource ID: P1649.

[d3b44452f4f67d95659f5b5782bf7f63ce1492ef-7] ونه نوم اینجه بمو: Seven Years in Tibet. نویسنده: هاینریش هارر. ناشر: Rupert Hart-Davis. اثر یا نومِ زوون: آلمانی. انتشارِ تاریخ: ۱۹۵۲.

[5a94939f656384f82fd290d196cf7b7fea028f55-8] ۸٫۰۰ ^۸٫۰۱ ^۸٫۰۲ ^۸٫۰۳ ^۸٫۰۴ ^۸٫۰۵ ^۸٫۰۶ ^۸٫۰۷ ^۸٫۰۸ ^۸٫۰۹ ^۸٫۱۰ ^۸٫۱۱ ^۸٫۱۲ ^۸٫۱۳ ^۸٫۱۴ ^۸٫۱۵ ^۸٫۱۶ ^۸٫۱۷ ^۸٫۱۸ ^۸٫۱۹ ^۸٫۲۰ ^۸٫۲۱ ونه نوم اینجه بمو: Buddhist Digital Archives. BDRC Resource ID: P1649. هارشی‌ین تاریخ: ۹ مه ۲۰۲۱. ناشر: Buddhist Digital Resource Center.

[e6cb90ef9044bb905d6463eca3df60b2df80dbe0-9] BDRC Resource ID: P233.

[9eca3f48cd0705d8fcb6fee8876a5bde5c65cdb4-10] BDRC Resource ID: P2596.

[dbd8317323fc1fa41fdf59b41f63e5d207898ccd-11] BDRC Resource ID: P626.

[69fd43cd2956a207cb8f324ddb8f7b3ec8dcce79-12] BDRC Resource ID: P966.

[7c7904025490147a33e62459772972045eb70c97-13] BDRC Resource ID: P8LS12067.

[e5589e402eb67624d71d77162382926ae7d742fd-14] BDRC Resource ID: P8LS12065.

[780add2f7b88b9f26512925562b724ccfefd7050-15] BDRC Resource ID: P8LS35877.

[d08ae038dadbc399ebc60231651ba85b3c524476-16] BDRC Resource ID: P9236.

[ca7ed9903af86f431cb3ae724e746af32a9dbafa-17] BDRC Resource ID: P8LS11999.

[91695c899330fd0128f6cb44912ae68d5fbacd82-18] BDRC Resource ID: P8LS12752.

[e334ed040f6bbd98c1510a70a526bcc8fd56562f-19] BDRC Resource ID: P00KG09697.

[d90cd7307b099a3543d46c001e4520f1f601a5ea-20] BDRC Resource ID: P4796.

[3e8e8cd4605a603c8f408aa6788a9a649121211c-21] BDRC Resource ID: P4553.

[943d265b2cf407081bceeef4d4a9b3542a569a4a-22] BDRC Resource ID: P5611.

[49825b9240a5b4221de698a06e9947f57e5eb6a1-23] BDRC Resource ID: P00EGS1017036.

[348b67292786bfd9b653c31e584e7dbf5229f0ad-24] BDRC Resource ID: P4605.

[95ddbc02eb356ddab0c50187c274eb49a6ab15a8-25] BDRC Resource ID: P8LS12436.

[f94ee4d51b9d138fd28c71ce0e454928516e5706-26] نشانی بایگانی: https://web.archive.org/web/20090119060334/http://www.hirszerzo.hu/cikk.roma_diszpolgarava_avatja_a_dalai_lamat_.94264.html.

[2f46f20604a3190e2eb1d9ed8cb3c04b01bfc636-27] نشانی اینترنتی: https://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html.

[ea1535e320c5ff8dd358476c2b2c810d904901b1-28] نشانی اینترنتی: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1989/.

[2aadacb799507856faaf0815929ae9a0041615fb-29] نشانی اینترنتی: https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.

[9925bcf65161f9f2478721de70691fc2a5ae2aac-30] نشانی اینترنتی: https://uni-tuebingen.de/fakultaeten/evangelisch-theologische-fakultaet/fakultaet/lucas-preis/preistraeger/bisherige-preistraeger/. هارشی‌ین تاریخ: ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۱.

[307c8a0f1e98fa20ca43b0a2ec7b22d17ed37359-31] نشانی اینترنتی: https://honoriscausa.parisnanterre.fr/historique.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

هـ گ د «کسونی که نوبل ِصلح ِجایزه ره تا اِسا بَیتنه»
۱۹۰۱–۱۹۲۵	هنری / فردریک پسی (۱۹۰۱) • الی / چارلز آلبرت (۱۹۰۲) • سر ویلیام رندل کرمر (۱۹۰۳) • انستیتو بین المللی د درویت (۱۹۰۴) • برتا فون (۱۹۰۵) • تئودور روزولت (۱۹۰۶) • ارنستو / لویی رنو (۱۹۰۷) • فردریک (۱۹۰۸) • ماری فرانسوا اگوست / پل هانری (۱۹۰۹) • دفتر بین المللی صولح (۱۹۱۰) • مایکل / آلفرد هرمان سرخ شده (۱۹۱۱) • الیهو (۱۹۱۲) • هنری لا (۱۹۱۳) • کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (۱۹۱۷) • توماس وودرو ویلسون (۱۹۱۹) • لئون (۱۹۲۰) • کریستین لانگ (۱۹۲۱) • فریتیوف نانسن (۱۹۲۲) • آستن چمبرلین / چارلز (۱۹۲۵)
۱۹۲۶–۱۹۵۰	ارستین برنارد / گوستاو (۱۹۲۶) • فردیناند / لودویگ (۱۹۲۷) • فرانک کلاگ ب (۱۹۲۹) • ناتان سودربرم (۱۹۳۰) • جین آدامز / نیکلاس باتلر موری (۱۹۳۱) • نورمن آنجل (۱۹۳۳) • آرتور هندرسون (۱۹۳۴) • کارب فون اوزییتسکی (۱۹۳۵) • کارلوس ساودرا لاماس (۱۹۳۶) • رابرت سسیل (۱۹۳۷) • نانسن (۱۹۳۸) • کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (۱۹۴۴) • کوردل هال (۱۹۴۵) • امیلی گرین / جان مات (۱۹۴۶) • صلح لرزنده و اجتماعی شاهد / کمیته سرویس رفیخون آمریکا (۱۹۴۷) • جان بوید (۱۹۴۹) • رالف (۱۹۵۰)
۱۹۵۱–۱۹۷۵	لئون ژوئو (۱۹۵۱) • آلبرت شوایتزر (۱۹۵۲) • جرج مارشال (۱۹۵۳) • کمیساریای عالی سازمان ملل پناهندگون وسه (۱۹۵۴) • لستر بولز پیرسون (۱۹۵۷) • ژرژ پیر (۱۹۵۸) • بارون نوئل بیکر (۱۹۵۹) • آلبرت لوتولی (۱۹۶۰) • داگ هامرشولد (۱۹۶۱) • لینوس پاولینگ (۱۹۶۲) • کمیته بین‌المللی صلیب سرخ / فدراسیون بین المللی جوامع صلیب سرخ و هلال احمر (۱۹۶۳) • مارتین لوتر کینگ جونیور (۱۹۶۴) • سازمان ملل متحد صندوق وچون سازمان (۱۹۶۵) • رنه کاسین (۱۹۶۸) • سازمان بین‌المللی کار (۱۹۶۹) • نورمن بورلاگ (۱۹۷۰) • ویلی برانت (۱۹۷۱) • هنری کیسینجر / لو دوک تهو (۱۹۷۳) • شان / ساتو (۱۹۷۴) • آندره ساخاروف (۱۹۷۵)
۱۹۷۶–۲۰۰۰	بتی ویلیامز / کوریگان (۱۹۷۶) • عفو بین‌الملل (۱۹۷۷) • انور سادات / مناخم بگین (۱۹۷۸) • مادر ترزا (۱۹۷۹) • آدولفو پرز اسکیول (۱۹۸۰) • کمیساریای عالی سازمان ملل پناهندگون وسه (۱۹۸۱) • آلفونسو گارسیا روبلس / آلوا میردال (۱۹۸۲) • لخ والسا (۱۹۸۳) • دزموند توتو (۱۹۸۴) • پزشکون بین المللی جلوگیری از جنگ هسته‌یی وسه (۱۹۸۵) • الی ویزل (۱۹۸۶) • اسکار آریاس (۱۹۸۷) • نیروئون صولح‌بون سازمان ملل (۱۹۸۸) • دالایی لاما (۱۹۸۹) • میخائیل گورباچف (۱۹۹۰) • انگ سان سو چی (۱۹۹۱) • ریگوبرتا منچو (۱۹۹۲) • نلسون ماندلا / ف. و. دی کلیرک (۱۹۹۳) • یاسر عرفات / شیمعون پرس / اسحاق رابین (۱۹۹۴) • کونفرانس پاگواش زمینه علم و امور جهونی دله / جوزف روتبلات (۱۹۹۵) • کارلوس فیلیپه خیمه‌نز بلو / خوزه راموس هورتا (۱۹۹۶) • کمپین بین المللی ممنوعیت مینای زمینی وسّه / جودی ویلیامز (۱۹۹۷) • جان هیوم / دیوید تریمبل (۱۹۹۸) • پزشکان بدون مرز (۱۹۹۹) • کیم دا یونگ (۲۰۰۰)
۲۰۰۱تا اسا	سازمان ملل موتحد / کوفی عنان (۲۰۰۱) • جیمی کارتر (۲۰۰۲) • شیرین عبادی (۲۰۰۳) • وانگاری ماآتای (۲۰۰۴) • انرجی اتومی بین‌المللی آجانس / ممد البرادعی (۲۰۰۵) • ممد یونس (۲۰۰۶) • ال گور / پنل بین دولتی درباره تغییرات اقلیمی (۲۰۰۷) • مارتی آهتیساری (۲۰۰۸) • اوباما (۲۰۰۹) • لیو زیائوبو (۲۰۱۰) • الن جانسون سیرلیف / توکل کارمن / لیما گبووی (۲۰۱۱) • اروپای اتحادیه (۲۰۱۲) • شیمیایی اسلحه‌ئون بازدارندگی سازمان (۲۰۱۳) • ملاله یوسف‌زی / کایلاش ساتیارتی (۲۰۱۴) •