میخائیل گورباچف

میخائیل گورباچف مقوم دبیر کل حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی (fa) (6) ۱۱ مارس ۱۹۸۵ – ۲۴ آگوست ۱۹۹۱ → کنستانتین چرننکو – ولادیمیر ایواشکو (fa)  ← — فهرست رؤسای کشور اتحاد شوروی (fa) (11) ۱ اکتبر ۱۹۸۸ – ۲۵ مه ۱۹۸۹ → آندری گرومیکو — Chairman of the Supreme Soviet of the USSR (en) ۲۵ مه ۱۹۸۹ – ۱۵ مارس ۱۹۹۰ – آناتولی لوکیانوف (fa)  ← — رئیس‌جمهور اتحاد شوروی (fa) ۱۵ مارس ۱۹۹۰ – ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ شخصی معلومات بزا-روز 2 مارس 1931 Privolnoye (en) بمردن ۳۰ آگوست ۲۰۲۲ مِزار گورستان نووودویچی (fa) لقب Gorby ملیت(ون) روسیه (۱۹۹۱ – ۲۰۲۲) — شوروی (۱۹۳۱ – ۱۹۹۱) مدرسه Moscow State University, Faculty of Law (en) Stavropol State Agrarian University (en) دانشگاه دولتی مسکو (fa) گپ‌بزن زوون روسی پیشه‌ئون   لیست… سیاستمدار حقوقدان (fa) طرفدار محیط زیست (fa) اقتصاددان (fa) وکیل (fa) همسر ریسا گورباچف , شی بمرد/زن بمرد وچون Irina Virganskaya (en) دیگر معلومات کارفرما کمسومول (fa) The Gorbachev Foundation (en) تخصصی رشته   لیست… سیاست سیاسی حزب حزب کمونیست اتحاد شوروی (fa) (۱۹۵۰ – ۱۹۹۱) Russian United Social Democratic Party (en) ( – ۲۰۰۱)(۲۰۰۰) حزب سوسیال دمکرات روسیه (fa) (۲۰۰۱ – ۲۰۰۷) Union of Social Democrats (en) (۲۰۰۷ – ) ایدئولوجی سوسیال دموکراسی عضو   لیست… آکادمی بین‌المللی علوم سان مارینو (fa) دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی (fa) پلیتبوروی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی (fa) باشگاه رم (fa) , honorary member (en) کمسومول (fa) نظامی رتبه کلونل تحت تأثیر   لیست… آنتونیو گرامشی وبسایت gorby.ru (روسی، انگلیسی) جوایز   لیست…  honorary citizen of Košice (en) (۲۰۱۸)  Global Economy Prize (en) (۲۰۱۵)  Order of St. Andrew the Apostle the First-Called (en) (۲ مارس ۲۰۱۱)  Franz Josef Strauss Award (en) (۲۰۱۱)  German Environmental Prize (en) (۲۰۱۰)  Osgar (en) (۲۰۰۹)  Free Your Mind (en) (۲۰۰۸)  Dr. Friedrich Joseph Haass-Preis (en) (۲۰۰۷)  قهرمانان زمین (fa) (۲۰۰۶)  Point Alpha Prize (en) (۲۰۰۵)  Osgar (en) (۲۰۰۵)  جایزه گرمی برای بهترین آلبوم شنیداری کودکان (fa) (۲۰۰۴)  Honorary doctorate from the University of Paris 1 Pantheon-Sorbonne (en) (۱۲ دسامبر ۲۰۰۱)  نشان افتخار فدراسیون روسیه (fa) (۲۸ فوریه ۲۰۰۱)  Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (en) (۷ نوامبر ۱۹۹۹)  Grand cross of the Order of the White Lion (en) (۱۹۹۹)  Commandeur des Arts et des Lettres‎ (en) (۲۹ سپتامبر ۱۹۹۷)  Grand Cross of the Order of Liberty (en) (۶ سپتامبر ۱۹۹۵)  Grawemeyer Award (en) (۱۹۹۴)  honorary citizen of Berlin (en) (۹ نوامبر ۱۹۹۲)  جایزه هاروی (fa) (۱۹۹۲)  جایزه صلح آلبرت اینشتین (fa) (ژوئن ۱۹۹۰)  honorary doctor of the University of Madrid Complutense (en) (۱۹۹۰)  نوبل صلح جایزه (۱۹۹۰)  Golden Doves for Peace (en) (نوامبر ۱۹۸۹)  Otto Hahn Peace Medal (en) (۱۹۸۹)  Princess of Asturias Award for International Cooperation (en) (۱۹۸۹)  Indira Gandhi Peace Prize (en) (۱۹۸۷)  مدال چهلمین سال پیروزی در جنگ بزرگ میهنی (۱۹۴۵–۱۹۴۱) (fa) (۲۳ آوریل ۱۹۸۵)  Financial Times Person of the Year (en) (۱۹۸۵، ۱۹۸۹)  Medal "In Commemoration of the 1500th Anniversary of Kyiv" (en) (۱۹۸۲)  لنین افتخاری مدال (۲۸ فوریه ۱۹۸۱)  Medal "For Strengthening of Brotherhood in Arms" (en) (۲ ژوئن ۱۹۸۰)  نشان انقلاب اکتبر (fa) (۲۲ فوریه ۱۹۷۸)  لنین افتخاری مدال (۷ دسامبر ۱۹۷۳)  لنین افتخاری مدال (۲۷ آگوست ۱۹۷۱)  شرافت افتخاری مدال (۲۲ مارس ۱۹۶۶)  مدال شجاعت کار (fa) (۱۱ ژانویه ۱۹۵۷)  نشان پرچم سرخ کار (fa) (۱۶ آوریل ۱۹۴۹)  جایزه شاهزاده آستوریاس (fa)  نشان هنر و ادب (fa)  Order of Christopher Columbus (en)  نشان افتخار شایستگی جمهوری فدرال آلمان (fa)  Marion Dönhoff Award (en)  گرمی جایزه  Acqui Award of History (en)  Order of Liberty (en)  نشان شیر سفید (fa)  Collar of the Order of the White Lion (en)  Golden Plate Award (en)  honorary doctor of the University of Tromsø (en)  honorary doctor of the University of Münster (en)  Honorary doctor of the University of Liège (en)  Delta Prize for Global Understanding (en)  Ronald Reagan Freedom Award (en)  North–South Prize (en)  Alexander Men Prize (en)  Philadelphia Liberty Medal (en)  Order of Saint Agatha (en)

میخائیل سرگئه‌ویچ گورباچُف به روسی (Михаил Сергеевич Горбачёв) (بزای ۲ مارس ۱۹۳۱-بمرده‌یِ 30 آگوست 2022) از ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱ آخرین رهبر اتحاد شوروی بی‌یه. تلاش‌ها و اصلاحات وه بائث تموم بین جنگ سرد بیه اما هم‌زمون یگانگی سیاسی حزب کمونیست اتحاد شوروی ره نیز پایان هدا و آخر بائث فروپاشی شوروی بیه.گورباچف در سال ۱۹۹۰ جایزهٔ صلح نوبل را دریافت هاکرده.

میخائیل گورباچف 1987میلادی دله

میخائیل گورباچف

میخائیل گورباچف 2007میلادی دله

سنه‌های ابلیه و کارای سیاستی وه

میخائیل گورباچف در خانواده‌ای بی پیل در روستای پریولنویه در نزدیکی‌ استاوروپول، متولد بیه. وه در دانشگاه مسکو در رشتهٔ حقوق تحصیل هاکرد و همونجه با همسر بعدنش رایسا ، آشنا بیه. وشون ۲تا سپتامبر ۱۹۵۳ ازدواج هاکردنه و پس از فارغ‌التحصیلی گورباچف در ۱۹۵۵در خانهٔ وه در منطقهٔ استاوروپول (جنوب روسیه) زندگی مشترک ره سر بیتنه.

گورباچف در ۱۹۵۲ و در سن ۲۱ سالگی به حزب کمونیست اتحاد شوروی در بمو. وه در ۱۹۶۶ و در سن ۳۵ سالگی از موسسه کشاورزی مدرکی به عنوان "آگرونومیست-اکونومیست" دریافت هاکرده. در سال ۱۹۷۰ به مقام دبیر اول کشاورزی منصوب بیه و سال بعدش به عوضویت کومیته مرکزی حزب انتخاب بیه. در سنه ۱۹۷۲ وه نمایندگی هیئتی از شوروی در سفر به بلژیک ره به عوهده بیته و ۲ سنه بعد در ۱۹۷۴ نمایندهٔ شورای عالی و رئیس کمیسیون ایستادهٔ مسائل جوانان بیه.

در سال ۱۹۷۹ گورباچف به دفتر سیاستی دله بورده و در اونجه از حمایت یوری آندروپوف ، صدر وقت کا گ ب‌ (که اتفاقا وه هم از اهالی استاوروپول بیه) برخوردار بیه. در همون زمون کوتاهی که آندروپوف رهبر شوروی بیه گورباچف بازم ارتقا بیته. آندروپوف در ۱۹۸۴ بمرده. وه با همکاری با آندروپوف بیش از ۲۰ درصد از بالاترین وزرای حکومتی و فرمانداران منطقه‌ای ره با افراد جوانتر تعویض هاکرده. در همین دوران گریگوری رومانوف، نیکولای ریزکوف، و ایگور لیگاچف ارتقا بیتنه که از این میان دو نفر آخر بعدها از نزدیکان گورباچف بینه. ریزکوف در ایفتیصاد و لیگاچف در امور کارمندان از مهم‌ترین همکاران گورباچف بینه. گورباچف در ضمن با جانشین آندروپوف، کنستانتین چرننکو، روابط خاری داشته.

وه به عنوان یکی از مقامات حزب کمونیست سفرهای بسیاری به خارج داشته و معروف هسه که سفرها عمیقا دیدگاه‌های سیاستی و ایجتمائی وه ره تحت تأثیر قرار هدا. در ۱۹۷۵ وه در صدر هیئتی به آلمان غربی بورده و در ۱۹۸۳ در صدر هیئتی از شوروی برای دیدار نخست وزیر پیر ترودو و اعضای مجلس عوام کانادا به این کشور بورده. در ۱۹۸۴ او به اینگلیس و ایرلند شومالی سفر هاکرده و اونجه با نخست وزیر مارگارت تاچر نیز دیدار هاکرده.

دبیر کل حزب کمونیست اتحاد شوروری

پس از مرگ کنستانتین چرننکو گورباچف در ۱۱ مارس ۱۹۸۵ در حالی که ۵۴ سال داشته به اونوان دبیر کل حزب کمونیست انتخاب بیه. وه اولین رهبر حزب بیه که در زمون انقلاب اکتبر هنوز به دنیا نموبیه. وه به اونوان رهبر بلامنازع اتحاد شوروری شروع به اصلاحاتی در حزب کمونیست و ایقتیصاد دولتی هاکرده و در کنگرهٔ بیست و هفتم حزب کمونیست اتحاد شوروی در فوریه ۱۹۸۶ این اصلاحات ره در سه عنوان گلاسنوست (در روسی: باز بین)، پروستریکا (در روسی: دباره‌بساتن)، و اسکورین (در روسی:‌ تون بین [توسعهٔ ایقتیصادی]) عرضه هاکرده.

ایصتلاحات و دموکراتیزاسیون

گورباچف امید داشته که برنامه‌های ایصلاحات ایقتیصادی وه (پروستریکا) داخل دله بائث ویشته بین سطح زندگی و بازده کارگرا بیه. اما بسیاری از ایصلاحات وه بسیار رادیکال بشمارسه بینه و با مخالفت‌هایی از درون حکومت شوروی مواجه بینه.

در ۱۹۸۵ گورباچف اعلام هاکرده که ایقتیصاد شوروی باید مجدداً از ابل بساته بوه. در اون دوران معمولاً بیشتر از ایصطلاح "اسکورین" برای اشاره به این "از ابل بساتن" استفاده بیه اما بعدها ایصطلاح "پروستریکا" رایج‌تر بیه.

ابلین ایصلاحات مروف وه سنه ۱۹۸۵ دله با نوم ایصلاحات الکلی صورت بیته. این ایصلاحات در جهت مبارزه با رواج گستردهٔ الکلی‌ها در اتحاد شوروی انجام بیه. قیمت ودکا، شراب و آبجو افزایش بیته و فروششان محدود به شرایطی خاص بیه. اگر کسی هنگام کار یا در اماکن عمومی مست بی باشه دستگیر بیه. مشروب‌خوری در قطارهای طولانی مسیر و اماکن عمومی ممنوع بیه. بسیاری از معروف‌ترین شرکت‌های شراب‌سازی تعطیل بینه. صحنه‌های نوشیدن الکل در فیلم‌ها سانسور بیه. این ایصلاحات بیش از اون‌که بر الکلیسم در کشور تأثیر بیلن یک افتضاح ایقتیصادی به شمار شینه که با انتقال الکل به ایقتیصاد بازار سیاه به بودجهٔ دولتی ضربه بزونه.(الکساندر یاکولف این ضربه ره بیش از ۱۰۰ میلیارد روبل دونده). بتون بائوتن که ایصلاحات الکلی یکی از اولین اقداماتی بیه که سلسلهٔ زنجیرواری از حوادث ره رقم بزو که نهایتا به فروپاشی اتحاد شوروی منجر بینه.

قانون کوپراتیوها که در مه ۱۹۸۸ اعلام بیه شاید رادیکال‌ترین رفرم ایقتیصادی ابایل دوران گورباچف بیه. از زمان نپ در دورهٔ لنین این اولین بار بیه که (بر طبق این قانون جدید) مالکیت خصوصی بر بعضی کسب و کارها مجاز بیه. قانون ابتدا مالیات‌های بسیار زیاد و محدودیت‌هایی در استخدام اعمال کارده اما بعدن برای واهاکردن جای ویشتری برای فعالیت بخش خصوصی اینا نیز برداشته بینه. از این دوره به بعد رستورانا، دوکونا و شرکتای تولیدی کوپراتیو بخشی از صحنهٔ ایقتیصادی شوروی بینه.

معرفی سیاست گلاسنوست توسط گورباچف آزادی‌یایی به مردمون هدا. برای مثال درجهٔ ویشتری از آزادی بیان. این تغییری رادیکال به حساب امونه بخصوص با توجه به این‌تا که کنترل مطبوعات و سرکوب اینتیقاد از دولت قبلا بخش مهمی از سیستم شوروی به حساب امو. بسیاری از محدودیت‌های نشریات برداشته بینه و هزاران نفر از زندانیان سیاستی آزاد بینه.

در ژانویه ۱۹۸۷ گورباچف به دموکراتیزاسیون دس بزو. یعنی اعمال ترکیب عناصر دموکراتیک مثل انتخابای چند کاندیدایی در روند سیاستی شوروی. در ژوئن ۱۹۸۸ در کنگرهٔ نوزدهم حزب کمونیست اتحاد شوروی، گورباچف رفرم‌های رادیکال‌تری معرفی هاکرده که کنترل حزب بر حکومت ره کم کارده. در دسامبر ۱۹۸۸ شورای عالی تأسیس "کنگرهٔ نمایندگان خلق" را تصویب هاکرده. این کنگره نهاد جدید مقننه در اتحاد شوروی بیه. در مارس و آوریل ۱۹۸۹ انتخابات کنگره در سراسر اتحاد شوروی برگزار بیه. در ۱۵ مارس ۱۹۹۰ گورباچف به عنوان اولین رئیس جمهور اتحاد شوروی انتخاب بیه.

در مسائل بین‌المللی گورباچف ویشتر سعی در افزایش ارتباطات و تجارت با غرب را داشته. وه با بسیاری از رهبران غربی مثل مارگارت تاچر، هلموت کهل صدر اعظم وقت آلمان غربی، و رونالد ریگان‌ (رئیس جمهور وقت آمریکا) روابط خاری برقرار هاکرده. مروفه که تاچر بائوته :"من آقای گورباچف ره دوست دارمه تومبی با هم معامله هاکنیم". در ۱۱ اکتبر ۱۹۸۶ گورباچف و ریگان در ریکیاویک ، نیشتنگاه ایسلند دیدار هاکردنه تا در مورد کم بین سلاح‌های هسته‌ای میان‌برد در ئوروپا مذاکره هاکنن. این نهایتا به امضای معاهدهٔ نیروهای هسته‌ای میان‌برد (آی ان اف) در ۱۹۸۷ تموم بیه.

در فوریه ۱۹۸۸ گورباچف شروع به بیرون بکشین نیروهای شوروی از افخانئون هاکرده و تا سال بعد تمام نیروهایش ره بیرون بکشیه. اما جنگ داخلی در اون کشور به پیش بورده و نهایتا مجاهدین رژیم پرو شوروی نجیب‌الله را سرنگون هاکردنه. بین سنه‌های ۱۹۷۹ و ۱۹۸۹ حدود ۱۵٬۰۰۰ نفر از مردمون شوروری در این جنگ کشته بینه.

همینتی همین سنه ۱۹۸۸ دله بیه که گورباچف اعلام هاکرده که اتحاد شوروی دیگر از دکترین برژنف پیروی نکانده و ملل بلوک شرق آزادی تصمیم‌ بیتنه در مسائل خارجی را دارنه. این ره تومبی از گت‌ترین ایصلاحات گورباچف در سیاست خارجی بدونستن تا جایی که سخن‌گوی وقت وزارت خارجه، گنادی گراسیموف ، دکترین جدید ره دکترین سیناترا نوم هدا. همین قطع دکترین برژنف بیه که در ۱۹۸۹ به ظهور انقلاباتی در اروپای شرقی انجام بیته که به پیامد وشون تقریباً تمامی دولتای کمونیست سرنگون بینه. به غیر از رومانی بقیهٔ این انقلابات همه انقلاباتی غیرقهر آمیز بینه که طی وشون رژیم‌های طرفدار شوروی سقوط هاکردنه. پایان هژمونی شوروی بر اروپای شرقی عملاً جنگ سرد ره پایان هدائه و به همین دلیل بیه که گورباچف در ۱۵ اکتبر ۱۹۹۰ برندهٔ جایزهٔ صلح نوبل بیه. وه ۲ سال قبل در ۱۹۸۸ مرد سال مجلهٔ تایمز نیز بیی بیه.

گرچه اصلاحات سیاستی گورباچف عملاً برای رشد دموکراسی و آزادی در اتحاد شوروی مفید بینه سیاستون ایقتیصادی وه کشور ره به مشکلات ایقتیصادی ویشتر نزدیک‌ هاکردنه. با پایان دهه ی ۱۹۸۰ کمبود شدید منابع اولیهٔ غذایی (گوشت، و شکر) باعث مرفی دبارهٔ سیستم زمان جنگ جیره بندی کوپنای غذایی که طبق وه هر کس در هر ماه فقط ‌تونسته مقدار معینی از هر محصول ره مصرف هاکنه بیه. در قیاس با ۱۹۸۵ کسری دولت از ۰تا ۱۰۹ میلیارد روبل افزاش بیته. مخازن طلا از ۲۰۰۰ به ۲۰۰ تن کم بینه و بدهی خارجی از ۰ به ۱۲۰ میلیارد دلار برسیه.

کودتا و خراب بیّن شوروی

چیتی که تلاش گورباچف به نوئی برای زنده هاکردنه سوسیالیسم در شوروی بیه اما دموکراتیزاسیون اتحاد شوروی و اروپای شرقی عملاً قدرت حزب کمونیست و حتی خود گورباچف ره زیر سوال بوردنه. عدم سانسور و تلاش گورباچف برای ایجاد فضای باز سیاستی بدون این‌که خود وه بخواهه بائث نفوذ انواع جنبشای ناسیونالیستی قومی و گاهی ضد روسی در جمهوری‌های شوروی بینه. خله از این جمهوریا خواهان استقلال عمل ویشتری از مسکو بینه. بخصوص در جمهوری‌های بالتیک یعنی استونی ، لیتوانی و لاتویا که در ۱۹۴۰ و توسط استالین به خاک شوروی برسی بینه. همینتی جنبشای ناسیونالیستی در جمهوری‌های شوروی از جمله گرجئون ، اوکراین،‌ ارمنئون و آذربایجون فعال بینه. گورباچف سهوا باعث آزاد بین نیرویی بیی بیه که آخر اتحاد شوروی ره نابود هاکرده.

پاسخ گورباچف به رشد ویشتر جدایی‌طلبی در جمهوریا پیشنهاد معاهدهٔ جدیدی از اتحاد بیه که طبق وه یک فدراسیون داوطلبانه در یک اتحاد شوروی دموکراتیزه بواشه ایجاد بیه. جمهوریای آسیای میانه که به قدرت ایقتیصادی و بازارهای اتحاد شوروی برای رشد نیاز داشنه شدیداٌ از معاهدهٔ جدید پشتیبانی هاکردنه. اما رفرمیست‌های رادیکال‌تر مثل رئیس جمهور وقت جمهوری سوسیالیستی فدراتیو شوروی روسیه، بوریس یلتسین، معتقد بینه که یک جهش ناگهانی به ایقتیصاد بازار نیاز هسه و حاضر بینه برای نیل به اهداف خادشون اتحاد شوروری را تجزیه هاکنن.

نقطهٔ مقابل‌ این رفرمیست‌ها تندروهایی بینه که هنوز شدیداٌ در حزب کمونیست و ارتش قدرت داشنه. این‌ تندروها با هرگونه روندی که امکان داشته به تجزیهٔ شوروی شروع بواشه مخالف بینه. با نزدیک بین امکان امضای معاهدهٔ جدید تندروها شورش هاکردنه.

نیروهای تندرو در کادر رهبری شوروری در ۱۹۹۱ کودتای اوت را سازمان هدانه و تلاش هاکردنه گورباچف ره از قدرت عزل هاکنن و اجازه ندن معاهدهٔ اتحاد جدید را امضا هاکنه. در همین موقع گورباچف سه روز ره (از ۱۹ اوت تا ۲۱ اوت) در حبس خانگی در یک ویلا در کریمه دیه و پس از وه آزاد بیه و به قدرت بردگردسه. با این حال وی به محض بردگردسن به قدرت متوجه بیه که نه نهادهای قدرت اتحادیه و نه روسیه به فرمونای وه عمل نکانه و در عوض یلتسین هسه که قدرت دانه. در ضمن گورباچف مجبور بیه که بسیاری از اعضای دفتر سیاستی ره اخراج هاکنه و بسیاری از وشون ره دستگیر هاکنه. "گروه هشت" شامل هشت نفر رهبرون کودتا بیه که دستگیر بینه.

هدف گورباچف این بیه که حزب کمونیست اتحاد شووری را متحد نگاه داره اما وه ره ویشتر به سوی سوسیال دموکراسی سوق هدا. اما تناقضات زیادی در این برنامه وجود داشته. وه در عین حال از لنین تمجید کارده سیستم ایجتمایی سوئد را ستایش کارده و قصد داشته به زور نیروهای نظامی دولت‌های بالتیک ره درون شوروی حفظ هاکنه. ولی پس از این‌که حزب کمونیست پس از کودتای اوت ممنوع اعلام بیه گورباچف عملاً به جز نیروهای مسلح قدرتی نداشته. یلتسین حتی آن نیروها ره نیز با وعدهٔ پیل به دور خادش جمع هاکرده. نتیجتا در کریسمس ۱۹۹۱، ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱، گورباچف استعفا هدا و اتحاد سوسیالیستی جماهیر شوروی رقد بورده.

مذهب گورباچف

گورباچف با این‌که در کودکی در کلیسای ارتدکس روسیه غسل تمعید هدا بیه به خدا اعتقاد نداشته و آتئیست بیه.

منبع

• فارسی ویکیپدیا
• شوروی اتحاد‌ِ رقت بوردن‌ِ پرده پشت