روستم شاه غازی
| شاه غازی روستم | |
|---|---|
| اسپهبدون ِاسپهبد، مازرون ِملک و گیلانشاه | |
 شاه غازی رستم ِدربار | |
| اسپهبدون ِایسپهبود و مازرون ِملک | |
| سلطنت | ۱۱۴۲–۱۱۶۵ |
| پیشین | علی یکم باوندی |
| جانشین | حسن یکم باوندی |
| گیلانشاه | |
| سلطنت | ۱۱۵۶–۱۱۶۵ |
| پیشین | مدعی نداشته |
| جانشین | حسن یکم باوندی |
| همسر | اول ملکشاهِدتر |
| سلسله | گردبازو حسن اتا بینوم دتر |
| دودمان | باوندیان |
| پییر | علی یکم باوندی |
| بزائنی روز | حدود ۱۱۰۵ |
| بمردن | ۲۳ ژانویه ۱۱۶۵ (۶۰ سالگی گادر) زریوان ِروستا، ساری |
| تشییع جنازه روز | شاه غازی ِمسجد، ساری |
| دین | ایسلام، اثنیعشری شیعه |
نصیرالدوله شاه غازی روستم (یا رِستِم) رستم شاه غازی یا رستم چهارم اتا باوندیون اسپهبدون اسپهبدیه چلّه جه بییه. وه معروفترین ایسپهبود اسپهبدیه چله باوندیون جه هاسه.[۱] شاه غازی رستم ونه پییر حکومت هاکاردن گادر، علاءالدوله علی، خله جنگون دله شرکت هاکارده و خله مشهور بیه؛ اونتی که اونگادر علاءالدوله پیر بیه، بدون اینکه ونه اجازه ره بئیره لشکر کشییه و حکومتی تصمیمات گیته. علاءالدوله بمردن په، اتا شاه غازی ِبرار، تاجالملوک مرداویج نوم داشته، که احمد سنجر پلی سلجوقیون دربار دله زندگی کارده، ادعای جانشینی هاکارده و باعث بیه سلجوقی ارتش تبرستون ره حمله هاکانه. شاه غازی رستم اول به اتا قلعه فرار هاکارده و ونه دله محاصره بیه ولی محاصره ِطولانی بین په، سلجوقیون عقب هنیشتنه و وه ائی مملکت ره صاحاب بیه. وه سنجر جه صله هاکارده و شه ولیعهد، گردبازو، ره برستییه سلجوقی دربار. گردبازو ِترور بین (توسط اسماعیلیان) په، شاه غازی و سنجر روابط بهم بخرده. سنجر ِسلطنت ساقط بین په، شاه غازی قویتر بیه و شه سامونگشائیون ره ویشته هاکارده اما ونه اتحاد خوارزمشاهیون جه علیه غُز قبیلهئون، شکست بخرده.
شاه غازی شه اسپهبدی گادر، باوندیون قلمرو ره ویشته هاکارده و علاوه بر تبرستون، کومس و گیلان و جرجان و استرآباد، جاجرم، فیروزکوه، دماوند، ری، بسطام و دامغان ره هم بئیته. وه برخلاف بقیه باوندیون اسپهبدون، اهل تسامح نیّه و مذهب دله متعصب بییه. وه شیعه امامیه بییه و خله اسماعیلیون جه دوشمنی داشته و چند بار وشون ره بصورت گسترده قتلعام هاکارده. رستم برخلاف اسپهبدان پیش از خود، شه حکونت ره فقط صرف جنگون و سیاسی نزاعون نکارده. اصلی شاخصه شاه غازی ِحکومت ایقتصادی و فرهنگی توسعه ونه قلمر دله هاسه، که شاه غازی ِکاذب ِامنیت و نظامی ِعملکرد په بهدست بیمو.[۲] تجارت، مختلف عامالمنفعه بنائون ِبساتن، زمینی و دریایی تجارت ِمسیرون ره بساتن، خارجی صنعتکرون و نظامیان جه دعوت هاکاردن و تبرستون دله امنیت دیّن باعث شهرنشینی ِپیشرفت و ایقتصادی شکوفایی شاه غازی قلمرو دله بئینه؛ اونتی که وه ره تبرستون «ایقتصادی مصلح» میونی قرنون دله دوننه.[۳]
نوم و لقبون
[دچیین]«شاه غازی روستم» ِنوم، اتا تلفیق فارسی و عربی جا هسه. «شاه» ِعبارت که فرمانروا ره گننه و «غازی» عربی دله جنگجو ِمعنی ره دنه. ونه لقب هم «نصیرالدوله»، «حکومت ِپیروزی» معنی ره دنه. رشیدالدین وطواط اتا نومه که خوارزمشاه به رستم بنویشته، وه ره اسپهبدون ِاسپهبد و مازرون ِمالک بخوندسته.[۴]
بنبنویشت
[دچیین]منبعون
[دچیین]- اسلامی، حسین. مازندران در تاریخ. ج. دو. ساری: شلفین، ۱۳۹۰. شابک ۹۷۸۶۰۰۱۰۰۱۷۸۹.
- اسلامی، حسین. تاریخ دو هزار ساله ساری؛ دارالملک مازندران. قائمشهر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۷۲.
- احمدی، سید مهدی. تاریخ محلات شهر ساری. ساری: آوای مسیح، ۱۳۹۰. شابک ۹۷۸۹۶۴۲۷۶۹۶۴۳.
- حسننژاد، زمانه. «شاه غازی رستم باوندی». راسخون، ۸ شهریور ۱۳۹۳.
- حسننژاد، زمانه. «مسیرهای تجاری قلمرو باوندیان اسپهبدیه طبرستان». تاریخ محلی، خرداد ۱۳۹۵.
- حسننژاد، زمانه. شهرنشینی و ساختارهای آن در طبرستان. ۱۳۹۴. بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸.
- حسننژاد، زمانه و مجتبی خلیفه. «تجارت در قلمرو باوندیان اسپهبدیه طبرستان». مطالعات تاریخ اسلام، ش. ۱۴ (۱۳۹۱): ۲۷ تا ۵۳.
- خلعتبری، اللهیار. رویارویی سیاسی - نظامی حسن صباح با سلجوقیان. تهران: پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه بهشتی، ۱۳۸۵.
- سجادی، صادق (۱۳۷۴). «آل باوند». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران. صص. ۵۸۹–۵۸۵. اصلی جه ۴ آوریل ۲۰۱۸ دله تلمبار بیه.
- شادپور، حسن. «قومس و اسماعیلیان». تاریخ اسلام (دانشگاه باقرالعلوم)، ش. ۲۸ (۱۳۸۵). بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸.
- رمضانپور، محمد، طاهره قاضیپور شیروان و معصومه باغانی خانلق. «بررسی رابط اسپهبدان مازندران و شیعیان امامیه در دوره سلجوقیان». فصلنامه تاریخ نو، ش. ۱۴ (۱۳۹۵): ۳ تا ۱۶. بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸.
- رازپوش، شهناز (۱۳۹۳). «باوندیان». دانشنامه جهان اسلام. ج. دوم. تهران. اصلی جه ۴ آوریل ۲۰۱۸ دله تلمبار بیه.
- رازپوش، شهناز. «قارنوندیان و باوندیان در تاریخ ایران». تحقیقات اسلامی، ۹۰–۱۰۰.
- کندلی هریسچی، غفار. خاقانی شروانی حیات، زمان و محیط او. ترجمهٔ میر هدایت حصاری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۴.
- معلمی، مصطفی. «روابط خاندان باو با سلاجقه و قدرت سیاسی تشیع امامیه در سدههای پنج وششم هجری». مؤسسه پژوهشهای تاریخ و فرهنگ تبرستان کهن، ۲۹ اکتبر ۲۰۱۴. (پیوند جایگزین)
- مهجوری، اسمعیل. تاریخ مازندران. ج. یک. ساری: چاپ اثر، ۱۳۴۲.
- نورانی، حسین و حیدر مختاری. «کتابخانههای مازندران». سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
- خطای لوآ در ماژول:Citation/CS1/Utilities در خط 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- خطای لوآ در ماژول:Citation/CS1/Utilities در خط 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- خطای لوآ در ماژول:Citation/CS1/Utilities در خط 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- Madelung, W.. (1984). "ĀL-E BĀVAND (BAVANDIDS)". Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7: 747–753. London u.a.: Routledge & Kegan Paul.
- خطای لوآ در ماژول:Citation/CS1/Utilities در خط 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
| اسپهبدان طبرستان | ||
|---|---|---|
| قبلی: علاءالدوله علی یکم |
باوندی ایسپهبود ۱۱۴۲–۱۱۶۵ میلادی |
بعدی: علاءالدوله حسن یکم |