روستم شاه غازی

شاه غازی روستم
اسپهبدون ِاسپهبد، مازرون ِملک و گیلانشاه
شاه غازی رستم ِدربار
اسپهبدون ِایسپهبود و مازرون ِملک
سلطنت	۱۱۴۲–۱۱۶۵
پیشین	علی یکم باوندی
جانشین	حسن یکم باوندی
گیلانشاه
سلطنت	۱۱۵۶–۱۱۶۵
پیشین	مدعی نداشته
جانشین	حسن یکم باوندی
همسر	اول ملکشاه‌ِ‌دتر
سلسله	گردبازو حسن اتا بی‌نوم دتر
دودمان	باوندیان
پییر	علی یکم باوندی
بزائنی روز	حدود ۱۱۰۵
بمردن	۲۳ ژانویه ۱۱۶۵ (۶۰ سالگی گادر) زریوان ِروستا، ساری
تشییع جنازه روز	شاه غازی ِمسجد، ساری
دین	ایسلام، اثنی‌عشری شیعه

نصیرالدوله شاه غازی روستم (یا رِستِم) رستم شاه غازی یا رستم چهارم اتا باوندیون اسپهبدون اسپهبدیه چلّه جه بی‌یه. وه معروف‌ترین ایسپهبود اسپهبدیه چله باوندیون جه هاسه. شاه غازی رستم ونه پی‌یر حکومت هاکاردن گادر، علاءالدوله علی، خله جنگون دله شرکت هاکارده و خله مشهور بیه؛ اونتی که اونگادر علاءالدوله پیر بیه، بدون اینکه ونه اجازه ره بئیره لشکر کشی‌یه و حکومتی تصمیمات گیته. علاءالدوله بمردن په، اتا شاه غازی ِبرار، تاج‌الملوک مرداویج نوم داشته، که احمد سنجر پلی سلجوقیون دربار دله زندگی کارده، ادعای جانشینی هاکارده و باعث بیه سلجوقی ارتش تبرستون ره حمله هاکانه. شاه غازی رستم اول به اتا قلعه فرار هاکارده و ونه دله محاصره بیه ولی محاصره ِطولانی بین په، سلجوقیون عقب هنیشتنه و وه ائی مملکت ره صاحاب بیه. وه سنجر جه صله هاکارده و شه ولیعهد، گردبازو، ره برستی‌یه سلجوقی دربار. گردبازو ِترور بین (توسط اسماعیلیان) په، شاه غازی و سنجر روابط بهم بخرده. سنجر ِسلطنت ساقط بین په، شاه غازی قوی‌تر بیه و شه سامون‌گشائیون ره ویشته هاکارده اما ونه اتحاد خوارزمشاهیون جه علیه غُز قبیله‌ئون، شکست بخرده.

شاه غازی شه اسپهبدی گادر، باوندیون قلمرو ره ویشته هاکارده و علاوه بر تبرستون، کومس و گیلان و جرجان و استرآباد، جاجرم، فیروزکوه، دماوند، ری، بسطام و دامغان ره هم بئیته. وه برخلاف بقیه باوندیون اسپهبدون، اهل تسامح نیّه و مذهب دله متعصب بی‌یه. وه شیعه امامیه بی‌یه و خله اسماعیلیون جه دوشمنی داشته و چند بار وشون ره بصورت گسترده قتل‌عام هاکارده. رستم برخلاف اسپهبدان پیش از خود، شه حکونت ره فقط صرف جنگون و سیاسی نزاعون نکارده. اصلی شاخصه شاه غازی ِحکومت ایقتصادی و فرهنگی توسعه ونه قلمر دله هاسه، که شاه غازی ِکاذب ِامنیت و نظامی ِعملکرد په به‌دست بیمو. تجارت، مختلف عام‌المنفعه بنائون ِبساتن، زمینی و دریایی تجارت ِمسیرون ره بساتن، خارجی صنعت‌کرون و نظامیان جه دعوت هاکاردن و تبرستون دله امنیت دیّن باعث شهرنشینی ِپیشرفت و ایقتصادی شکوفایی شاه غازی قلمرو دله بئینه؛ اونتی که وه ره تبرستون «ایقتصادی مصلح» میونی قرنون دله دوننه.

نوم و لقبون

«شاه غازی روستم» ِنوم، اتا تلفیق فارسی و عربی جا هسه. «شاه» ِعبارت که فرمانروا ره گننه و «غازی» عربی دله جنگجو ِمعنی ره دنه. ونه لقب هم «نصیرالدوله»، «حکومت ِپیروزی» معنی ره دنه. رشیدالدین وطواط اتا نومه که خوارزمشاه به رستم بنویشته، وه ره اسپهبدون ِاسپهبد و مازرون ِمالک بخوندسته.

منبعون

• اسلامی، حسین. مازندران در تاریخ. ج. دو. ساری: شلفین، ۱۳۹۰. شابک ‎۹۷۸۶۰۰۱۰۰۱۷۸۹. 
• اسلامی، حسین. تاریخ دو هزار ساله ساری؛ دارالملک مازندران. قائمشهر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۷۲. 
• احمدی، سید مهدی. تاریخ محلات شهر ساری. ساری: آوای مسیح، ۱۳۹۰. شابک ‎۹۷۸۹۶۴۲۷۶۹۶۴۳. 
• حسن‌نژاد، زمانه. «شاه غازی رستم باوندی». راسخون، ۸ شهریور ۱۳۹۳. 
• حسن‌نژاد، زمانه. «مسیرهای تجاری قلمرو باوندیان اسپهبدیه طبرستان». تاریخ محلی، خرداد ۱۳۹۵. 
• حسن‌نژاد، زمانه. شهرنشینی و ساختارهای آن در طبرستان. ۱۳۹۴. بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸. 
• حسن‌نژاد، زمانه و مجتبی خلیفه. «تجارت در قلمرو باوندیان اسپهبدیه طبرستان». مطالعات تاریخ اسلام، ش. ۱۴ (۱۳۹۱): ۲۷ تا ۵۳. 
• خلعتبری، الله‌یار. رویارویی سیاسی - نظامی حسن صباح با سلجوقیان. تهران: پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه بهشتی، ۱۳۸۵. 
• سجادی، صادق. «آل باوند». در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران، ۱۳۷۴. ۵۸۹–۵۸۵. بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸. 
• شادپور، حسن. «قومس و اسماعیلیان». تاریخ اسلام (دانشگاه باقرالعلوم)، ش. ۲۸ (۱۳۸۵). بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸. 
• رمضانپور، محمد، طاهره قاضی‌پور شیروان و معصومه باغانی خانلق. «بررسی رابط اسپهبدان مازندران و شیعیان امامیه در دوره سلجوقیان». فصلنامه تاریخ نو، ش. ۱۴ (۱۳۹۵): ۳ تا ۱۶. بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸. 
• رازپوش، شهناز. «باوندیان». در دانشنامه جهان اسلام. ج. دوم. تهران، ۱۳۹۳. بایگانی شده از اصلی نسخه در ۴ آوریل ۲۰۱۸. 
• رازپوش، شهناز. «قارنوندیان و باوندیان در تاریخ ایران». تحقیقات اسلامی، ۹۰–۱۰۰. 
• کندلی هریسچی، غفار. خاقانی شروانی حیات، زمان و محیط او. ترجمهٔ میر هدایت حصاری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۴. 
• معلمی، مصطفی. «روابط خاندان باو با سلاجقه و قدرت سیاسی تشیع امامیه در سده‌های پنج وششم هجری». مؤسسه پژوهش‌های تاریخ و فرهنگ تبرستان کهن، ۲۹ اکتبر ۲۰۱۴.  (پیوند جایگزین)
• مهجوری، اسمعیل. تاریخ مازندران. ج. یک. ساری: چاپ اثر، ۱۳۴۲. 
• نورانی، حسین و حیدر مختاری. «کتابخانه‌های مازندران». سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. 

• Ghiyās al-Dīn ibn Humān al-Dīn Khvānd Amīr (1850). Die geschichte Tabaristan's und der Serbedare nach Chondemir. Bernhard A. Dorn. Buchdruckerei der Kaiserlichen akademie der wissenschaften. Archived from the original on 4 April 2018. Retrieved 30 December 2020. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |7= (help)
• ibn Isfandiyār, Muhammad ibn al-Hasan (1905). An Abridged Translation of the History of Tabaristan, Compiled About A.H. 613 (A.D. 1216). Trans. Edward G. Browne. Leyden: E.J. Brill. Archived from the original on 4 April 2018. Retrieved 22 February 2018.
• Bosworth, C. E. (1968). "The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000–1217)". In Frye, R. N. (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Saljuq and Mongol periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1–202. ISBN 0-521-06936-X. Archived from the original on 4 April 2018. Retrieved 3 February 2018.
• Madelung, W.. (1984). "ĀL-E BĀVAND (BAVANDIDS)". Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7: 747–753. London u.a.: Routledge & Kegan Paul. 
• Babaie, Sussan; Grigor, Talinn (2015). Persian Kingship and Architecture: Strategies of Power in Iran from the Achaemenids to the Pahlavis. I.B.Tauris. pp. 1–288. ISBN 978-0-85773-477-8. Archived from the original on 4 April 2018. Retrieved 3 February 2018.

اسپهبدان طبرستان
قبلی: علاءالدوله علی یکم	باوندی ایسپهبود ۱۱۴۲–۱۱۶۵ میلادی	بعدی: علاءالدوله حسن یکم