دماوند
دِماوَند اتا کوه هسته که مازرون دله دره که به عنوان ایران گت‌ترین کوه و خاورمیونه گت‌ترین تشفشون و آسیا گت‌ترین خاموش تشفشونی قله بشناسی‌یه وانه.[۱] این کوه قسمت مرکزی رشته‌کوئ البرز مازرون جنوب دله و بخش لاریجان شهرستون آمل کینار قرار دانّه.[۲] اینتا قله که از نظر تقسیمات کشوری مازرون دله دره،[۳] هوای صاف و آفتابی دله از تهرون، ورامین و قم و همینتی کرانه‌ئون مازرون دریا وانه وه ره ره بدی‌یـِن..[۴] نزدیکترین شهر به این کوه رینه هسته. کوئ دماوند تاریخ 1میرمای 1519 تبری دله به عنوان ابلین اثر طبيعی ایران فهرست آثار میلی ایران دله ثبت بیّه. [۵] دماوند اساطیر ایران دله هم مطرح هسته و شوهرتش ویشته از هرچی به خاطر اینه که ضحاک (پادشائی ستمگر و ایژدیهافش) ونه دله بند دکشییه بیّه[۶] آثار ادبی فارسی دله هم فراوون به این اسطوره و به طور کلی‌ته کوئ دماوند اشاره بیّه[۷] دماوند چشمه‌ئون گرم‌او لاریجان، اسک و وانه هسته.[۸]
جوغرافی
[دچی‌ین]
ارتفاع
[دچی‌ین]منابع موختلف اندازه‌ئون موختلفی برای ارتفاع قولهٔ دماوند از سطح دریا بئوتنه. به نقل از درگاه میلی آمار، ارتیفاع این قولّه ۵٬۶۱۰ میتر هسته [۹]؛ منابع دیگه، از جومله پایگاه میلی داده‌ئون علوم زمین ایران و وب‌گائ رصدخنهٔ زمین ناسا، ارتیفاع ۵٬۶۷۰ میتر [۱۰][۱] و ۵٬۶۷۱ میتر [۳] ره برای قولهٔ این کوه حدس بزونه. دایرةالمعارف پارسی فهرستی شش موردی از ارتیفاع‌ئونی که برای این قله بمونه ره گانه که از ۵٬۵۴۳ تا ۶٬۴۰۰ میتر رسنه.[۱۱] طبق موحاسبه و تحقیق زمین‌شناسون آلمانی (ر. ک. به همین مقاله بخش آلمانی دله) "ارتفاع خالص" کوه دماوند یعنی از پایه تا قولّه با ۴۷۰۰متر، اورست جه ویشتر هسته. دماوند به موازات کلیمانجارو اتا از بلن‌ترین "کوه‌ئون منفرد" جهون محسوب وانه. [۱۲]
فاصله از شهرهای نزدیک
[دچی‌ین]این قوله ۶۹ کیلومیتری شومال شرقی تهرون، ۶۲ کیلومیتری غرب آمل و ۲۶ کیلومیتری شومال شهر دماوند دله دره.[۱۳]
کوهستون
[دچی‌ین]قوله دماوند شرق کوهستون البرز مرکزی دله (مازرون) از رشته کوئ البرز قرار دانّه. قولّه‌ئون موجاور وه ورارو ، سه سنگ ، زرد ِگل و میون‌رود هستنه.ref>کوه‌ئون البرز</ref>
| نقشهٔ البرز مرکزی | قله‌ها: | ۱ علم‌کوه |
|---|---|---|
 |
۲ آزادکوه | ۳ دماوند |
| ۴ دبرار | ۵ دخاخرون | |
| ۶ قلعه گردن | ۷ وِرگ | |
| ۸ خلنو | ۹ مهرچال | |
| ۱۰ میشینه‌مرگ | ۱۱ ناز | |
| ۱۲ شاه البرز | ۱۳ سیالان | |
| ۱۴ توچال | ۱۵ وروشت | |
| ۱۶ پهنه‌حصار | ||
| رودها: | ۰ | |
| ۱ الموت درکا | ۲ چالوس درکا | |
| ۳ دوهزار درکا | ۴ هَراز | |
| ۵ جاجرود درکا | ۶ کرج درکا | |
| ۷ کجور درکا | ۸ لار درکا | |
| ۹ نور درکا | ۱۰ سرداب درکا | |
| ۱۱ سه‌هزار درکا | ۱۲ شاهرود درکا | |
| شهرها: | ۱ آمل | |
| ۲ چالوس | ۳ کرج | |
| سایر: | D دیزین | |
| E ایمامزاده هاشم | K کندوان | |
| * لتیان سد | ** لار سد |
عکسای ماهواره‌ئی
[دچی‌ین]موقعيت جوغرافیائی کوه البرز عکسای ماهواره‌ئی "ناسا" دماوند ِجه:
-
در تاريخ 2000/07/27 -
در تاريخ -
در تاريخ 2002/08/09
ئو و هوا
[دچی‌ین]دما
[دچی‌ین]حداقل دِمای هوا ارتیفاع‌ئون دماوند دله تا ۶۰ درجه زیرصفر (زمستون دله) و تا اتا دِ درجه زیر صفر (تابستون دله) پایین اِنِه.
وا
[دچی‌ین]سرعت توفان دماوند دله بعضی وختا از ۱۵۰ کیلومیتر ساعت دله جه گوذنه. سرعت وا کوهپایه‌ئون دله ات زمون به هِفتاد کیلومیتر ساعت دله جه رَسنه. ویشته وائون غرب و شومال غربی جه زنّه.
وارش
[دچی‌ین]میونگین وارش ارتیفاع‌ئون دله ۱۴۰۰ میلی‌میتر سال دله هسته و وارش ارتیفاعای دله معمولاً به صورت ورف هسته.
فشار هوا
[دچی‌ین]فیشار هوا دماوند دله نیصف فیشار سطح دریا دله هسته.
تشفشون
[دچی‌ین]
دماوند اتا کوه تشفشونی مطبق[۱۴]*هسته [۱۵] که ویشته دورون چاروم زمین‌شیناسی موسوم به دورون "هولوسین" تشکیل بیه و نسبتاً جوون هسته. [۱۶] فعالیتای تشفشونی این کوه در حال حاضر محدود به "تصعید" گازای گوگردی هسته.[۱۷] آخرین فعالیتای تشفشونی این کوه مربوط به ۳۸۵۰۰ سال قبل بی‌یه.[۱۰] دماوند اتابخاته تشفشون هسته که ایمکان فعال بیّن دِبارع وه وجود دانّه. [۱۸] برخی از سالا دله از جومله سال ۱۳۸۶، دی و بخارایی قله جه خارج بیّه که بعضی از شاهدا وه ره گوائی به فعال بیّن این تشفشون دونّه. اما به حقیقت سالایی که خله وارش زنده ، با فرو بوردن ئو به درون قله و بخاردن با سنگای داغ، جریونی از بخار ئو دهونه قوله جه بیرون اِنه و همینتی به نظر رسنه که فعالیتای تشفشونی صورت بَیته.[۱۹]قطر دهونه این آتشفشان در حدود ۴۰۰ میتر هسته[۲۰] [۲۱] که دریاچه‌ئی یخ جه وه ره دپوشنی‌یه. [۱۹] همینتی نشونه‌ئون از وجود دهونه‌ئون قدیمی پهلوای جنوبی و شومالی کوه دله مئلومه[۱۹]
ونه نومون و ریشه‌شناسی وشون
[دچی‌ین]ایسم دماوند به 2شیکل مشهوره دماوند و دنباوند .[۲۲][۱۱] حتی بعضی مآخذ دله هردِتا ره بنویشتنه.[۲۳] صورت دیگه‌‌ای که از نوم این کوه بشناسته بیّه دباوند هسته.[۲۴] اینتا کوه ره با نوم‌ئون کاملاً متفاوت "بیکنی" و "جبل لاجورد" هم ثبت هکردنه.[۲۵] «نوم دماوند تورات دله بموئه و صورت کهن "آشوری" وه «بیکن» هسته (ری باستون ۲/۶۴۲)»[۲۶] در مورد دلیل نوم‌گوذاری دماوند فرهنگ معین دله بیموئه: «دم (دمه، دی) + اوند = وند؛ چیزی که دمه و دی و بخار (تشفشون) دانّه»[۲۷] کسروی دربارهٔ نوم‌گوذاری دماوند یا دنباوند نظر کاملاً موتفاوتی دانّه.[۲۸]*. وه با استدلالایی نسبتاً پیچیده نوم‌گوذاری «نهاوند» و «دماوند» ره مرتبط دونده و نویسنه «زوونای قدیمی دله «نها» یعنی پیش و «دما» به‌ضم دال به‌معنی دمباله بی‌یه،...»[۲۹] و «وند» ِدرباره هم نویسنه:««وندن» زوونای باستون ایران دله به‌معنای «نهادن» بی‌یه[...] اتا از معنائون «نهادن» واقع بیّن و هرسائن به‌جایی هسته.[...] و ناچار «وندن» هم همون معنی ره داشته و «وند» که ماضی وه هسته به‌معنی اتا جا استائن اموئه»[۳۰] وه دمباله این بنویشته‌ئون نتیجه گنّه:«پس «نهاوند» یعنی شهر یا مَله جلویی و «دماوند» یعنی شهر یا مله‌ی استائه پشت ِسر.[۳۱]
اسطوره
[دچی‌ین]
دماوند اساطیر ایران دله جایگاه ویژه‌ئی دانّه. شهرت وه ویشته به این خاطره که فریدون اونجه ضحاک ره دمبدائه دماوند دله[۳۲]* و ضحاک اونجه زندونی‌هسته تا آخرالزمون[۳۳]* که بند پاره وانه و بکاشتن خلق شروء وانه و آخرسری به دست گرشاسپ کشته شودبکاشته بونه.[۳۴] هنوز هم بعضی از ساکنین نزدیک این کوه باور دارنه که ضحاک دماوند دله زندونی هسته و اعتقاد دارنه که بعضی صدائونی که کوه دله جه انه ،ونه صدائه.[۱۱] تاریخ بلعمی دله جای گت بیّن کیومرث دماوند بئوته بیّه [۳۵] و ونه ریکای قبر هم بئوتنه که اونجه هسته. با این تفصیل که چون فرزندش بکوشته بیّه خدا چائی به سر کوه درست هاکرده و کیومرث شه وچه ره اون چاه دله دفن هکرده. بلعمی سپس از مغان گانه که: کیومرث سر کوه تش روشن هکرده و تش دکته چاله‌ی دله و از اون روز تا امروز (روزگار بلعمی) ده پونزده بار تش زونه بیته و هوا دله تش دکارده و از مغان نقل کانده که این تش دیو ره ونه وچه جه دور کانده.[۳۶] به بئوته تاریخ بلعمی جمشید به تبرستون به دماوند بی‌یه که سپاه ضحاک ون جه برسی‌یه. [۳۷]. بنا به روایتی نبرد لشگر فریدون به سپاهسالاری کاوه آهنگر با ضحاک حوالی دماوند بی‌یه.[۳۸]دماوند بار دیگه درگاه پادشائی منوچهر مطرح وانه؛ آرش کمانگیر ونه بالا جه تیر دمدنه تا ایران و توران ِسامون ره معلوم هکنه. [۳۹] بعدأ با پا بیتن اساطیر سامی ایران دله برخی شخصیتای این اساطیر هم با دماوند ارتباطات پیدا هکردنه. از جموله «عوام [...] معتقدنه که سلیمون‌بن داوود, اتا از دیوا ره که «صخر المارد» (سنگ سرکش) نوم داشته اونجه زندونی هکردنه. گانّه، به قلهٔ دماوند، زمین هموار هسته و از چاهی که به فراز وه قرار دانّه، روشنی بیرون اِنه.»[۴۰]
ادبیات
[دچی‌ین]اشعار ایرانی دله معمولاً ایسم دماوند درباره‌ی بند دکشییه بیّن ضحاک. فردوسی شاهنومه دله اینتی داستون ره تعریف کانده:[۴۱]
| برآن گونه ضحاک را بسته سخت | سوی شیرخوان برد بیدار بخت | |
| همی راند او را به کوه اندرون | همی خواست کارد سرش را نگون | |
| بیامد هم آنگه خجسته سروش | به خوبی یکی راز گفتش به گوش | |
| که این بسته را تا دماوند کوه | بِبَر همچنان تازیان بی‌گروه |
اسدی طوسی گرشاسپ‌نومه دله که به پیروی از شاهنومه بئوته بیّه به این اسطوره اشاره کانده.[۴۲] اشعار و منظومه‌ئون شاعرون دیگه ازجومله قصیده‌ئی از ناصرخسرو[۴۳] منظومهٔ ویس و رامین [۴۴] از فخرالدین اسعد گرگانی و قصیده‌ای از خاقانی [۴۵] تلمیح این اسطوره دیده می‌شود. همینتی بعضیا ونه گت بی‌ین جه شعر بائوتنه.[۴۶] قصیده دماوندیه اثر ملک الشعرای بهار اتا از چندین شعری هسته که در مورد دماوند بئوته بیّه. دماوندیه ابل وه در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی با این مطلع شروء بیّه:
| ای کوه سپیدسر، درخشان شو | مانند وزو، شراره افشان شو |
قصیدهٔ «دماوندیه دیّم» که سال ۱۳۰۱ توسط همین شاعر بئوته بیّه، از شعرون موعروفی هسته که دربارهٔ دماوند بئوته بیّه که چند بیت ابّلی وه اینتی هسته:
| ای دیو سپید پای در بند | ای گنبد گیتی ای دماوند | |
| از پای به سر یکی کُلَه‌خود | ز آهن به میان یکی کمربند | |
| تا چشم بشر نبیندت روی | بنهفته به ابر چهر دلبند |
دماوند ِتاریخ
[دچی‌ین]
آشوریون این کوه ره معدن لاجورد گاتنه. البته وشون اشتباه کاردنه و سنگ لاجورد بدخشان جه اموئه. زمون تاخت و تاز آشوریا به ایران این کوه بخشی از حدود ماد دولت اشمارسته بی‌یه و متنای آشوری دله هم ونجه اشاره بیّه. سارگون دیّم توی لشکرکشی خادش سرزمینا تا دماوند ره خراج‌گوزار خادش هکرد بی‌یه. زمون اسرحدون هم آشوریا تا پای کوه دماوند لشکر دکشینه.[۴۷]اما به‌پیشروی ایدامه ندائه چون دماوند و اون‌سوترش کویر لوت ره آخر دونیا دونسته.[۴۸] دیاکونوف سنت گوذاردن پیکر بمردگون توی کوه‌ئون ره آیین مغانی دونده که دامنه دماوند دله زندگی کاردنه و آیین خادشون ره به دیگه جائون ایران بوردنه.[۴۹] دامنهٔ دماوند دله تعداد زیادی گور پیش از تاریخ وجود دانّه.[۵۰] سده هشتوم میلادی دله پای دماوند دژی دیّه که موبدی زرتشتی به نوم مَس‌مُغان و پیروونش ونه دله زندگی کاردنه و این دژ به فرمون المهدی خلیفه عباسی رِقِدبورده و مس‌مغان هم بکوشته بیّه.[۵۱] مس‌مغان (به عربی کبیرالمجوس) لقب بزرگون کارنوندیون بی‌یه. [۵۲] غازان خان،ایلخان مغول ۴ شعبان ۶۹۴ (هجری) لارِ دماوند دله به دست شیخ صدرالدین غسل هکرده و مسلمون بیّه. [۵۳] «در حدودالعالم آمده که ویمه و شلنبه دو شهرست از حدود کوه دنباوند و ونه دله بتابستان و زمستون سخت سرد بی‌یه و این کوه جه آهن دریاردنه.(حدودالعالم. ص ۱۴۷)»[۵۴] دوران سلطنت پهلوی شائون از نقش دماوند و خارشید به عنوان نیماد ایران ایستیفاده بیّه.[۵۵]
ادعای ثبت در میراث جهونی
[دچی‌ین]فروردین ۱۳۸۷، خَوِرگوزاری‌ئون ایران بئوتنه یونسکو دماوند ره ثبت هکرده. این خَوِرا که از خَوِرگوزاری‌ئون گوناگون میثل خَوِرگوزاری فارس مونتشر بیّه که اون زمون، کوه دماوند ره به عنوان ابلین اثر طبیعی ایران که فهرست میراث طبیعی جهونی یونسکو به ثبت برسی‌یه معرفی هکردنه.[۵۶] اما فریبرز دولت آبادی، موعاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری توی گپ بزوئن با خَوِرگوزاری میراث فرهنگی این ادعا ره رد هکرده و وه ره سو تفاهم دونسته. وه ابراز هکرده: «متاسفانه برداشت ایشتبائی از موضوع ثبت دماوند صورت بیته و این خَور اشتباه هسته.»[۵۷]
کوهنوردی
[دچی‌ین]
زمونای قدیم عده‌ئی خادشون ره به قلهٔ دماوند برسنینه. ناصر خسرو شه سفرنومه دله بنویشته که گویند بر سر دماوند چاهی‌است که نوشادر و کبریت (گوگرد) از وه گیرنه.[۵۸] صاحب آثار البلاد و اخبار العباد با نقل قولی دست دیّم گانه که عده‌ئی از اهالی اون نواحی گاتنه که در طی پنج روز و پنج شب به قلهٔ دماوند برسینه و قلهٔ وه ره مسطح با مساحت صد جریب پیدا هکردنه البته از دور مخروطی موندنه.[۵۹] ابّلین صعود موفقیت‌آمیز اروپائی‌ئون به قلهٔ دماوند در سال ۱۸۳۷ (میلادی توسط تیلر تامسن صورت بیته.[۱۱] همینتی ابّلین صعود مستند ایرانی به این قله، به سال ۱۸۵۷ بی‌یه که تیم سرهنگ محمدصادق‌خان قاجار ارتفاع وه ره ۶۶۱۳ ذرع تعیین هکردنه. [۱۹]
مسیرای اصلی صعود
[دچی‌ین]
برای برسی‌ین به قله دماوند، مسیرای موختلفی وجود دانّه که شناخته‌ترین وشون اینان هستنه:
- رائ شومالی؛ مسیر صعود این راه میون دِتا یخچال سیوله (سمت راست) و دوبی سل (سمت چپ) جه صورت گنّه.
- رائ شومال شرقی؛ پناهگائ تخت فریدون اینتا مسیر دله قرار دانّه.
- رائ غربی؛ پناهگائ سیمرغ اینتا مسیر دله دره.
- رائ جنوبی؛ از سمت جنوب شرقی کوه. پلور، رینه، گاسفن‌سرا و بارگائ سیّم اینتا مسیر دله درنه.
آسون‌ترین این مسیرا رائ جنوبی و سخت‌ترین وشون رائ شمالی هسته[۶۰]. سه رائ شمالی، جنوبی و شمال شرقی نزدیکی روستائون قرار دارنه و همینتی همه راه دله جونپناه دارنه[۶۱]. مسیر جنوبی دله، اوشاری وجود دانّه که همهٔ سال یخ‌بزوئه و فقط تابستونای خله گرم، راه کفنه همینتا وسّه وه ره یخی اوشار گانّه. اینتا اوشار با 5100میتر ارتفاع از ئو بلن‌ترین اوشار خاورمیونه‌هسته.[۶۲]
پناهگاه‌ئون
[دچی‌ین]نقشه راهنمای صعود به قله‌ئون البرز مرکزی دله پناه‌گاه‌ئونی دره که گمبی:[۶۳]
- پناهگاه گاسفن‌سرا (کوهپایه) با ارتفاع ۲۹۵۰ متری.
- بارگاه سیّم (یال جنوبی) با ارتفاع ۴۱۵۰ متری.
- پناهگاه سیمرغ (یال غربی) با ارتفاع ۴۱۵۰ متری.
- پناهگاه تخت فریدون (یال شومال شرقی) با ارتفاع ۴۳۶۰ متری.
یخچالای معروف
[دچی‌ین]- یخچال سیوله (رائ شومالی)
- یخچال دوبی سل (رائ شومالی)
- یخچال عروسک‌ئون (رائ شومالی)
- یخچال یخار (شومال شرقی)
نیگارخِنِه
[دچی‌ین]-
منظره‌ئی کوه دماوند جه -
عکسی قله جه که میاه وه ره دپوشنی‌یه
بن بنویشت
[دچی‌ین]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ منبع خطا: برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامnasaوارد نشده است - ↑ مسعود نصرتی، ۱۵
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ منبع خطا: برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامmountainzoneوارد نشده است - ↑ مسعود نصرتی، ۱۵
- ↑ http://www.radiofarda.com/Article/2008/0721/f4_Damavand_mountain_national_heritage.html ثبت میلّی دماوند؛ راهی به سوی جهونی بیّن] (رادیو فردا)
- ↑ شاهنامهٔ فردوسی دله
- ↑ برای نمونه شاهنامهٔ فردوسی ،گرشاسپ نامهٔ اسدی طوسی و اشعار ناصرخسرو دله به این موضوع اشاره بیّه. قصیده‌ئون دماوندیهٔ ملک‌الشعرای بهار هم مئروف هسته
- ↑ نقشه راهنمای صعود به قله‌ئون البرز مرکزی
- ↑ «نگاهی به ایران؛ سرزمین و حکومت». درگاه ملی آمار.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ {{یادکرد وب|نشانی =http://www.ngdir.ir/GeoportalInfo SubjectInfoDetail.asp?PID=687&index=-1|عنوان= اطلس زمین‌شیناسی راه‌ئون|زوون=انگلیسی|ناشر = پایگاه میلی داده‌ای علوم زمین|تاریخ بدی‌ین= ۲۱ آوریل ۲۰۰۷}
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ منبع خطا: برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامmosahabوارد نشده است - ↑ ر. ک. World peaks
- ↑ مسعود نصرتی،۱۵
- ↑ (انگلیسی جه: stratovolcano)
- ↑ «تشفشون دماوند» (انگلیسی).
- ↑ «کوه دماوند». وب‌گاه Pars Times.
- ↑ . ایرنا.
- ↑ گوزارش موطالعه تشفشون دماوند
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ ۱۹٫۳ شیرآقایی، روزنامه اعتماد
- ↑ سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران
- ↑ [https://web.archive.org/web/20090727234823/http://www.afarineshdaily.ir/afarinesh/Article.aspx?AID=4456 روزنامه آفرینش
- ↑ مازرونی شهید ۳۳۰
- ↑ برای نمونه در ویس و رامین تو گفتی بود دشت نهاوند ز بس جنگ‌آوران کوه دماوند(فخرالدین اسعد گرگانی ۶۲) و «درم با بند و ویس از بند رفتست / مگر امشب به دنباوند رفتست» (فخرالدین اسعد گرگانی ۲۱۴)
- ↑ دهخدا ۲۲۱
- ↑ دهخدا ۲۲۱
- ↑ محمدجعفر یاحقی، ۱۹۶
- ↑ معین ۵۳۶
- ↑ وه این نظر ره ۱۳۰۴ مقاله‌ئی به ایسم «نهاوند-دماوند» دله که آینده دله مونتشر بیّه ابراز داشته.
- ↑ کسروی ۲۶۵
- ↑ کسروی ۲۶۷
- ↑ کسروی ۲۶۷
- ↑ این مطلب خله جائون بنویشته هسته
- ↑ به بیون دقیق‌ته نزدیک به آخر هزارهٔ هوشیدرماه
- ↑ بندهش ۱۴۲
- ↑ طبری [بلعمی] ۷۶
- ↑ طبری [بلعمی] ۷۷
- ↑ طبری [بلعمی] ۸۹
- ↑ طبری [بلمعی] ۹۹-۱۰۰: این روایت خلاف اون شاهنامه‌هسته که جای نبرد بیت‌المقدس بی‌یه.
- ↑ طبری [بلعمی] ۲۴۱–۲۴۲
- ↑ محمدجعفر یاحقی، ۱۹۶
- ↑ شاهنامه > فصل ۵ ضحاک > بخش ۹ به بند کشیده‌شدن ضحاک به دست فریدون
- ↑ «فریدون فرخ به گرز نبرد /ز ضحاک تازی برآورد گرد/ ببردش به کوه دماوند بست به جایش به تخت شهی برنشست» (اسدی طوسی، ۳۶۶)
- ↑ «ز بیدادی سمر گشته ست ضحاک /که گویند او به بند است در دماوند» (به نقل از علی‌اکبر دهخدا، ۲۲۱)
- ↑ «درم با بند و ویس از بند رفتست/مگر امشب به دنباوند رفتست/چرا رفتست کاو خود نامدارست چو ضحاکش هزاران پیشکارست» (فخرالدین اسعد گرگانی ۲۱۴–۲۱۵)
- ↑ «اوست فریدون ظفر بلکه دماوند حلم / عالم ضحاک فعل بستهٔ چاهش سزد» (ترکیبات خاقانی در مدح رکن‌الدین ارسلان شاه بن طغرل)
- ↑ «دلی باید مه از کوه دماوند / که بشکیبد ز دیدار خداوند» (فخرالدین اسعد گرگانی ۳۴۳)
- ↑ ا.م.دیاکونوف، ماد ِتاریخ، چاپ هفتم، انتشارات علمی فرنگی، صفحه ۲۴۳
- ↑ پیرنیا (جلد سیّم) ۱۸۰۹
- ↑ ا.م.دیاکونوف، ماد تاریخ، صفحه ۳۷۱
- ↑ ماکسیم سیرو، ۳۷
- ↑ محمد محمدی، ۵۱
- ↑ ا.م.دیاکونوف،ماد تاریخ،صفحه ۳۴۷
- ↑ مرتضی راوندی، تاریخ ایجتیمائی ایران، جلد دیّم، چاپ سیّم، صفحه ۳۰۹، بخش ایسلام بیاردن غازان خان
- ↑ مازرونی شهید ۳۳۰
- ↑ نشون‌ئون خاندان سلطنتی پهلوی '(وب‌گاه اطلاعاتی نشون ئون)
- ↑ خَوِرگوزاری فارس، ۱۱ فرودین ۱۳۸۷؛ تابناک، ۱۱ فرودين ۱۳۸۷، كد خبر: ۸۲۹۴.
- ↑ خَوِرگوزاری میراث فرنگی، ۱۶ فروردین ۱۳۸۷ متن خبر
- ↑ ناصرخسرو، سفرنومه ۴
- ↑ قزوینی آثار البلاد و اخبار العباد (بخش ۱۷ از ۳۱ در نسخهٔ برخط) بازدید ۲۵ آوریل ۲۰۰۷
- ↑ مسعود نصرتی، ۱۴۴
- ↑ مسعود نصرتی، ۱۴۵
- ↑ [http://damavandmt.blogspot.com/search/label/Icefall «Mt Damavand Icefall»] (انگلیسی).
- ↑ نقشه راهنمای صعود به قله‌های البرز مرکزی
</refrence>
منابع
[دچی‌ین]مشارکت کنندگان ویکی‌پدیا, "کوه دماوند," ویکی‌پدیا, دانشنامهٔ آزاد,http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کوه دماوند&oldid=3278778(بازیابی در ۲۲ آوریل , ۲۰۱۰).
- این مقاله از ویکی‌پدیای فارسی ترجومه هسته که اون دله از این منابع یاد شده‌است.:
- اسدی طوسی. گرشاسپ‌نومه. به اهتمام حبیب یغمایی. چاپ دوم، تهران: طهوری، ۱۳۵۴.
- پیرنیا، حسن (مشیرالدوله). تاریخ ایران باستون. چاپ سوم، تهران: مؤسسهٔ انتشارات نگاه، ۱۳۸۵، دوره ISBN 964-351-195-2.
- تورج دریایی. شاهنشاهی ساسانی. ترجمهٔ مرتضی ثاقب‌فر. چاپ یکم، نشر ققنوس، ۱۳۸۳، ISBN 964-311-436-8.
- دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا جلد ۲۳ شماره مسلسل ۲۰۱. زیر نظر دکتر محمد معین. تهران: دانشگاه تهران، سازمان لغت‌نامه،
- دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ. تاریخ ماد ،برگردان کریم کشاورز، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هفتم، ۱۳۸۳، ISBN 964-445-106-6
- راوندی، مرتضی. تاریخ ایجتیمائی ایران. پوشینه دیّم، چاپ سیّم، انتشارات امیرکبیر
- سلطان‌زاده،
حسین. ««صعود به دماوند، گرد گردن‌فراز ایران»». خبرگزاری میراث فرهنگی. هارشی‌یه بیی ۲۴ آوریل ۲۰۰۷ گادِر.
- سیرو، ماکسیم. کاروانسرون ایران و ساختمانای کوچک میون راه‌ئون. تهرون: سازمان میلی حفاظت آثار باستونی ایران، بدون تاریخ انتشار.
- شهیدی مازندرانی، حسین. فرهنگ شاهنامه (نام کسان و جای‌ها). تهران: نشر بلخ، ۱۳۷۷، ISBN 964-6337-15-5.
- شیرآقایی، نگین. «گزارشی از وضعیت دماوند پس از خروج گاز از قله». روزنامه اعتماد. ۲۳ فروردین ۱۳۸۶. ۱۳۶۵،
- محمد بن جریر طبری. تاریخ الرسل و الملوک [تاریخ بلعمی]. چاپ سیّم، تهرون: زوّار، ۱۳۸۵، ISBN 964-401-0-94-9.
- فخرالدین اسعد گرگانی. ویس و رامین. با مقدمه تصحیح و تحشیهٔ محمد روشن و دو گفتار از صادق هدایت و مینورسکی]]. چاپ دوم، تهران: ۱۳۸۱، ISBN 964-6494-11-0.
- فرنبغ دادگی. بندهش. گزارنده مهرداد بهار. تهران: توس، ۱۳۷۸، ISBN 964-315-292-8.
- قزوینی، زکریا بن محمد. آثار البلاد و اخبار العباد (نسخهٔ برخط).
- کسروی، احمد. «نهاوند-دماوند». کاروند کسروی (مجموعهٔ ۷۸ رساله و گفتار از احمد کسروی). به کوشش یحیی ذکاء. چاپ دیّم، تهرون: شرکت سهامی کتابای جیبی، ۲۵۳۶.
- محمدی، محمد. «آثار فرهنگی ایران و سرگذشت آن در حملهٔ اعراب». فرنگ ایرانی پیش از ایسلام و آثار وه تمدن ایسلامی و ادبیات عربی دله. چاپ سوم، تهران: انتشارات توس، ۱۳۷۴.
- مصاحب، غلامحسین (سرپرست). مدخل «دماوند» در دایرةالمعارف فارسی. جلد اول، چاپ سوم ۱۳۸۱.
- معین، محمد. فرهنگ‌نامه فارسی جلد پنجم، اعلام. چاپ نهم، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۵، ISBN 964-00-0164-3.
- ناصرخسرو. سفرنامه. به کوشش محمد دبیرسیاقی. چاپ شیشوم، تهرون: زوّار، تابستون ۱۳۷۵، ISBN 964-401-009-4.
- نصرتی، مسعود. دماوند خاستگاه اساطیر ایران‌زمین. نشر تربت، ۱۳۸۱، ISBN 964-403-101-6.
- یاحقی، محمدجعفر. فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. چاپ دوم، تهران: سروش، ۱۳۵۷.
- [http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=16826 «Mt.
Davamand, Iran»] (انگلیسی). ناسا.
- «کوه دماوند» (انگلیسی). وب‌سایت قلمرو کوهستونی ایران.
- نقشه راهنمای صعود به قله‌های البرز مرکزی. تهرون: موسسهٔ جوغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشیناسی، ۱۳۷۸، ISBN 964-342-086-8.
- «نگائی به ایران؛ سرزمین و حکومت». درگائ میلی آمار.
- «تشفشون دماوند» (انگلیسی).
- [http://www.parstimes.com/spaceimages/mt_damavand.html «کوه
دماوند»]. وب‌گاه Pars Times.
- «اتا مسوول: علت تغییر رفتار قله دماوند دست تحقیق دله دره». ایرنا.
- «اطلس زمین‌شیناسی راه‌ئون» (انگلیسی). پایگاه میلی داده‌های علوم
زمین.
- «An Introduction to Prominence» (انگلیسی).
وابسته جستارون
[دچی‌ین]بیرون بگردستن
[دچی‌ین] |
ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که دماوند خَوری دَره ره پیدا هاکنین. |