آندره ساخاروف

مقوم
	People's deputy of union of socialist soviet republics (en)
بزا-روز	21 مه 1921; موسکو
بمردن	۱۴ دسامبر ۱۹۸۹
مِزار	Vostryakovo Cemetery (en)
ملیت(ون)	شوروی (۱۹۲۲ – ) — Russian Socialist Federative Soviet Republic (en) ( – ۱۹۲۲)
مدرسه	MSU Faculty of Physics (en) ;
گپ‌بزن زوون	روسی
پیشه‌ئون	فیزیک‌دان (fa) ; فعال حقوق بشر (fa) ; nuclear physicist (en) ; سیاستمدار
قومی-مذهبی تعلقات	مردم روس (fa)
همسر	یلنا بونر (fa)
کارفرما	Lebedev Physical Institute (en) (۱۹۴۷ – ۱۹۵۰); Lebedev Physical Institute (en) (۱۹۶۸ – ۱۹۸۶); Lebedev Physical Institute (en) (۱۹۸۶ – )
تخصصی رشته	فیزیک
عضو	لیست… آکادمی ملی علوم (fa) , Foreign Associate of the National Academy of Sciences (en) ; آکادمی علوم روسیه (fa) ; Academy of Sciences of the USSR (en) , فرهیخته دانشگاهی (fa) ; فرهنگستان علوم فرانسه (fa) ; فرهنگستان هنر و دانش آمریکا (fa) ; مجمع فیلسوفان آمریکا (fa)
شاگرد	Vladimir Lebedev (en)
رساله‌یِ ناظر	ایگور یوگنیویچ تام (۱۹۴۷)
وبسایت	sakharov.space
جوایز	لیست… doctorat honoris causa de l'université Claude-Bernard-Lyon-I (fr) (۲۶ سپتامبر ۱۹۸۹); Akademiepenning (en) (۱۹۸۹); جایزه صلح آلبرت اینشتین (fa) (۱۹۸۸); مدال الیوت کرسون (fa) (۱۹۸۵); honorary doctorate of the Vrije Universiteit Brussel (en) (۱۹۸۵); Tomalla Foundation (en) (۱۹۸۴); Leo Szilard Lectureship Award (en) (۱۹۸۳); Humanist of the Year (en) (۱۹۸۰); Fritt Ord Award (en) (۱۹۸۰); Heinz R. Pagels Human Rights of Scientists Award (en) (۱۹۷۹); نوبل صلح جایزه (۱۹۷۵); Prix mondial Cino Del Duca (en) (۱۹۷۴); قهرمان کار سوسیالیست (fa) (۱۹۶۲); جایزه لنین (fa) (۷ سپتامبر ۱۹۵۶); لنین افتخاری مدال (۱۹۵۶); قهرمان کار سوسیالیست (fa) (۱۹۵۵); جایزه استالین (fa) (۱۹۵۳); قهرمان کار سوسیالیست (fa) (۱۹۵۳); مدال کار شجاعانه در جنگ بزرگ میهنی (۱۹۴۵–۱۹۴۱) (fa) ; Grand Cross of the Order of the Cross of Vytis (en) ; doctor honoris causa of Keiō University (en) ; Honorary doctor of the University of Ottawa (en) ; State Stalin Prize, 1st degree (en) ; مدال بزرگداشت ۸۰۰مین سالگرد مسکو (fa) ; نشان صلیب ویتیس (fa) ; مدال چهلمین سال پیروزی در جنگ بزرگ میهنی (۱۹۴۵–۱۹۴۱) (fa) ; مدال به مناسبت یکصدمین سالگرد تولد ولادیمیر ایلیچ لنین (fa) ; Medal "For the Development of Virgin Lands" (en) ; نشان پیش‌کسوت کار (fa) ; مدال سی‌امین سال پیروزی در جنگ بزرگ میهنی (۱۹۴۵–۱۹۴۱) (fa) ; Honorary doctor of the University of Groningen (en) ; عضو انجمن فیزیک آمریکا (fa) ; honorary doctor of the Hebrew University of Jerusalem (en) ; honorary doctor of the Ohio State University (en) ;
تلمبار جا	Rare Books, Special Collections, and Preservation, University of Rochester (en) [۱]; Center for Jewish History (en) [۲] ;

آندره دیمیترویچ ساخاروف (به روسی: Андрей Дмитриевич Сахаров) فیزیکدون هسته‌یی^[۱۸] شوروی که پی‌یر بومب هسته‌یی این کشور لقب هایته.

وه ۲۱ ماه مه ۱۹۲۱ شهر مسکو دله دنیا بی‌یموئه. ونه وچگی با دورون استقرار رژیم کومونیستی همزمون بی‌یه. وه دورون تحصیلی سختی ره نظر ایقتصادی بگذرنی‌یه، اما بتونسته پیش از پایان تحصیل استخراج فلزات صنایع دفاعی اتا کارخنه مهمات سازی شغل پیدا هاکنه.

وه به تئوری‌ئون فیزیک علاقه داشته و آخرسری همین رشته هم فارغ‌التحصیل بیّه. پس از بومبارون اتمی هیروشیما و ناکازاکی بدست آمریکا ، هیاتی از طرف دولت روسیه موظف به موطالعه این زمینه بَینه. این تحقیقات با ابتکارات ساخاروف مونجر به اختراع اولین بومب هیدروژنی سال ۱۹۵۲ دله بیّه.

وه زمونی که به امکان کاربرد و قدرت تخریب بومب‌ئون هیدروژنی پی بَورده به موخالفت هِرِسائه و به اتا موخالف تبدیل بیّه. این موخالفت تا آخر عمر با وه همراه بی‌یه. وه به خاطر فعالیتاش برنده نوبل صلح جایزه سال ۱۹۷۵ بیّه^[۱۹].

ساخاروف سال ۱۹۶۷ نومه‌یی سرگشاده به برژنف رهبر وقت شوروی بنویشته و ونه دله به افزایش زندونیا سیاسی و نقض حقوق بشر اعتراض هاکرده.

وه به خاطر اعترضات خادش به شهر گورکی ۴۰۰ کیلومتری مسکو تبعید بیّه، و پس از ۱۰ سال ۲۱ دسامبر ۱۹۸۶ زندون جه آزاد بیّه.

آزدای وه ره شخص گورباچف با تلفون به وه اعلام هاکرده^[۲۰].

وه عاقبت ۱۴ دسامبر ۱۹۸۹ سن ۶۸ سالگی دله بر اثر حمله قلبی بمرده. ساخاروف به عونوان قهرمون دموکراسی و حقوق بشر شوروی بِشناسته وانه.

کتاب

وه بعدا کتابی در مورد زندگی خادش بنویشته و ونه دله به بررسی وضع زندگی خادش روسیه دله و اکتشافات خادش در مورد بومب‌ئون هسته‌یی پرداخت.^[۲۱].

منبع

نگائی آزاد به زندگی نومه آندره دیمیترویچ ساخاروف وبگاه در انجمن فیزیکدونای آمریکا دله

↑ ونه نوم اینجه بمو: BnF authorities. شناسهٔ BNF: 119234274. هارشی‌ین تاریخ: ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵. نویسنده: کتابخانه ملی فرانسه. اثر یا نومِ زوون: فرانسوی.
↑ ونه نوم اینجه بمو: دانشنامه برخط بریتانیکا. شناسۀ آنلاین دانشنامۀ بریتانیکا: biography/Andrey-Sakharov. هارشی‌ین تاریخ: ۱۸ فوریه ۲۰۲۱. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.
↑ ونه نوم اینجه بمو: بنگاه داده یک گور بیاب. شناسۀ بنگاه گوریابی: 8390912. شهرت: Andrei Dmitrievich Sakharov. هارشی‌ین تاریخ: ۹ اکتبر ۲۰۱۷. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.
↑ نویسنده: کتابخانه ملی فرانسه — http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119234274 — هارشی‌ین تاریخ: ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵ — جواز: Open License
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ ^۵٫۳ ^۵٫۴ ناشر: کتابخانه ملی کنگره ایالات متحده آمریکا — کنگره‌ی کتابخنه‌ی تائید بیّن کد: https://id.loc.gov/authorities/n80038281 — هارشی‌ین تاریخ: ۵ ژوئیه ۲۰۲۱ منبع خطا: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «97d21182080c1b53e2b4c2be56f98077caa0c933» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است
↑ شناسه CONOR.SI: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/115109475
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ "Olomouc City Library regional database" (چکی جه). Retrieved 26 September 2024. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
↑ ونه نوم اینجه بمو: Homeland heroes. Warheroes.ru ID: 10476. اثر یا نومِ زوون: روسی.
↑ ^۹٫۰ ^۹٫۱ ونه نوم اینجه بمو: ان‌ان‌دی‌بی. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.
↑ ونه نوم اینجه بمو: پروژه تبارشناسی ریاضیات. شناسۀ MGP: 124930. هارشی‌ین تاریخ: ۲۲ آگوست ۲۰۱۸. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.
↑ ونه نوم اینجه بمو: Journal officiel de la République française. شناسۀ NOR: MENH8902264A. انتشارِ تاریخ: ۲۷ سپتامبر ۱۹۸۹. صفحۀ: 12180. اثر یا نومِ زوون: فرانسوی. شاپا: 0242-6773.
↑ نشانی اینترنتی: https://www.fi.edu/en/laureates/andrei-sakharov.
↑ نشانی اینترنتی: https://www.cavavub.be/nl/eredoctoraten.
↑ نشانی اینترنتی: https://aps.org/programs/honors/prizes/szilard.cfm.
↑ نشانی اینترنتی: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1975/.
↑ نشانی اینترنتی: https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
↑ نشانی اینترنتی: http://www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial. هارشی‌ین تاریخ: ۹ ژوئیه ۲۰۲۰.
↑ آندره ساخاروف
↑ http://www.modirian.net/child.aspx?gID=27&cID=32&sm=27
↑ «ساخاروف آزاد شد» ‎(فارسی)‎. وبگاه رسمی روزنومه ایران.
↑ http://www.tooba-ir.org/_DefainBook/DefainBookInfo.asp?Key=2596&Links=0-159

ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که آندره ساخاروف خَوری دَره ره پیدا هاکنین.

[891a9a906a98611246b338f174e6c745dc897870-1] ونه نوم اینجه بمو: BnF authorities. شناسهٔ BNF: 119234274. هارشی‌ین تاریخ: ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵. نویسنده: کتابخانه ملی فرانسه. اثر یا نومِ زوون: فرانسوی.

[056f39aaa7c6782372e142f5a4b1ddba49e095d7-2] ونه نوم اینجه بمو: دانشنامه برخط بریتانیکا. شناسۀ آنلاین دانشنامۀ بریتانیکا: biography/Andrey-Sakharov. هارشی‌ین تاریخ: ۱۸ فوریه ۲۰۲۱. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.

[6fcf7dac9fd42fc6d9aeda331459a2abbe29bfdd-3] ونه نوم اینجه بمو: بنگاه داده یک گور بیاب. شناسۀ بنگاه گوریابی: 8390912. شهرت: Andrei Dmitrievich Sakharov. هارشی‌ین تاریخ: ۹ اکتبر ۲۰۱۷. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.

[b6d7bf02eaa48ffe44570ce17874696d6d389855-4] نویسنده: کتابخانه ملی فرانسه — http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119234274 — هارشی‌ین تاریخ: ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵ — جواز: Open License

[97d21182080c1b53e2b4c2be56f98077caa0c933-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ ^۵٫۳ ^۵٫۴ ناشر: کتابخانه ملی کنگره ایالات متحده آمریکا — کنگره‌ی کتابخنه‌ی تائید بیّن کد: https://id.loc.gov/authorities/n80038281 — هارشی‌ین تاریخ: ۵ ژوئیه ۲۰۲۱ منبع خطا: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «97d21182080c1b53e2b4c2be56f98077caa0c933» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است

[fab607e2bf24fb27247296bca0cd36fe584f5415-6] شناسه CONOR.SI: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/115109475

[5407953ddd40ffa6cc83bb3100a41f29d1ecebdd-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ "Olomouc City Library regional database" (چکی جه). Retrieved 26 September 2024. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)

[7a1eacd75646d9496f3f35e4a8b6462494d07f01-8] ونه نوم اینجه بمو: Homeland heroes. Warheroes.ru ID: 10476. اثر یا نومِ زوون: روسی.

[757e4753c6072dfb329049414d9ad07e4b153b5d-9] ۹٫۰ ^۹٫۱ ونه نوم اینجه بمو: ان‌ان‌دی‌بی. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.

[77a5abe8bec992942cc78946fd705974ea9af065-10] ونه نوم اینجه بمو: پروژه تبارشناسی ریاضیات. شناسۀ MGP: 124930. هارشی‌ین تاریخ: ۲۲ آگوست ۲۰۱۸. اثر یا نومِ زوون: انگلیسی.

[4350f744d8573839a8196460110b7c44b7f3171b-11] ونه نوم اینجه بمو: Journal officiel de la République française. شناسۀ NOR: MENH8902264A. انتشارِ تاریخ: ۲۷ سپتامبر ۱۹۸۹. صفحۀ: 12180. اثر یا نومِ زوون: فرانسوی. شاپا: 0242-6773.

[7f5e8898fb81749815023883ca4eaa4b5a582f45-12] نشانی اینترنتی: https://www.fi.edu/en/laureates/andrei-sakharov.

[4d78558fb7ff97620edf1b7aab6661b09f479341-13] نشانی اینترنتی: https://www.cavavub.be/nl/eredoctoraten.

[462dbb7b775e584f839c60953de7697c0029dbcc-14] نشانی اینترنتی: https://aps.org/programs/honors/prizes/szilard.cfm.

[a89dd5491e7d519564fa662e71889c72cd714d68-15] نشانی اینترنتی: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1975/.

[2aadacb799507856faaf0815929ae9a0041615fb-16] نشانی اینترنتی: https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.

[e27e228e217da4067b3cea2327bbcbac42e578af-17] نشانی اینترنتی: http://www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial. هارشی‌ین تاریخ: ۹ ژوئیه ۲۰۲۰.

[18] آندره ساخاروف

[19] ttp://www.modirian.net/child.aspx?gID=27&cID=32&sm=27

[20] «ساخاروف آزاد شد» ‎(فارسی)‎. وبگاه رسمی روزنومه ایران.

[21] ttp://www.tooba-ir.org/_DefainBook/DefainBookInfo.asp?Key=2596&Links=0-159

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

هـ گ د «کسونی که نوبل ِصلح ِجایزه ره تا اِسا بَیتنه»
۱۹۰۱–۱۹۲۵	هنری / فردریک پسی (۱۹۰۱) • الی / چارلز آلبرت (۱۹۰۲) • سر ویلیام رندل کرمر (۱۹۰۳) • انستیتو بین المللی د درویت (۱۹۰۴) • برتا فون (۱۹۰۵) • تئودور روزولت (۱۹۰۶) • ارنستو / لویی رنو (۱۹۰۷) • فردریک (۱۹۰۸) • ماری فرانسوا اگوست / پل هانری (۱۹۰۹) • دفتر بین المللی صولح (۱۹۱۰) • مایکل / آلفرد هرمان سرخ شده (۱۹۱۱) • الیهو (۱۹۱۲) • هنری لا (۱۹۱۳) • کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (۱۹۱۷) • توماس وودرو ویلسون (۱۹۱۹) • لئون (۱۹۲۰) • کریستین لانگ (۱۹۲۱) • فریتیوف نانسن (۱۹۲۲) • آستن چمبرلین / چارلز (۱۹۲۵)
۱۹۲۶–۱۹۵۰	ارستین برنارد / گوستاو (۱۹۲۶) • فردیناند / لودویگ (۱۹۲۷) • فرانک کلاگ ب (۱۹۲۹) • ناتان سودربرم (۱۹۳۰) • جین آدامز / نیکلاس باتلر موری (۱۹۳۱) • نورمن آنجل (۱۹۳۳) • آرتور هندرسون (۱۹۳۴) • کارب فون اوزییتسکی (۱۹۳۵) • کارلوس ساودرا لاماس (۱۹۳۶) • رابرت سسیل (۱۹۳۷) • نانسن (۱۹۳۸) • کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (۱۹۴۴) • کوردل هال (۱۹۴۵) • امیلی گرین / جان مات (۱۹۴۶) • صلح لرزنده و اجتماعی شاهد / کمیته سرویس رفیخون آمریکا (۱۹۴۷) • جان بوید (۱۹۴۹) • رالف (۱۹۵۰)
۱۹۵۱–۱۹۷۵	لئون ژوئو (۱۹۵۱) • آلبرت شوایتزر (۱۹۵۲) • جرج مارشال (۱۹۵۳) • کمیساریای عالی سازمان ملل پناهندگون وسه (۱۹۵۴) • لستر بولز پیرسون (۱۹۵۷) • ژرژ پیر (۱۹۵۸) • بارون نوئل بیکر (۱۹۵۹) • آلبرت لوتولی (۱۹۶۰) • داگ هامرشولد (۱۹۶۱) • لینوس پاولینگ (۱۹۶۲) • کمیته بین‌المللی صلیب سرخ / فدراسیون بین المللی جوامع صلیب سرخ و هلال احمر (۱۹۶۳) • مارتین لوتر کینگ جونیور (۱۹۶۴) • سازمان ملل متحد صندوق وچون سازمان (۱۹۶۵) • رنه کاسین (۱۹۶۸) • سازمان بین‌المللی کار (۱۹۶۹) • نورمن بورلاگ (۱۹۷۰) • ویلی برانت (۱۹۷۱) • هنری کیسینجر / لو دوک تهو (۱۹۷۳) • شان / ساتو (۱۹۷۴) • آندره ساخاروف (۱۹۷۵)
۱۹۷۶–۲۰۰۰	بتی ویلیامز / کوریگان (۱۹۷۶) • عفو بین‌الملل (۱۹۷۷) • انور سادات / مناخم بگین (۱۹۷۸) • مادر ترزا (۱۹۷۹) • آدولفو پرز اسکیول (۱۹۸۰) • کمیساریای عالی سازمان ملل پناهندگون وسه (۱۹۸۱) • آلفونسو گارسیا روبلس / آلوا میردال (۱۹۸۲) • لخ والسا (۱۹۸۳) • دزموند توتو (۱۹۸۴) • پزشکون بین المللی جلوگیری از جنگ هسته‌یی وسه (۱۹۸۵) • الی ویزل (۱۹۸۶) • اسکار آریاس (۱۹۸۷) • نیروئون صولح‌بون سازمان ملل (۱۹۸۸) • دالایی لاما (۱۹۸۹) • میخائیل گورباچف (۱۹۹۰) • انگ سان سو چی (۱۹۹۱) • ریگوبرتا منچو (۱۹۹۲) • نلسون ماندلا / ف. و. دی کلیرک (۱۹۹۳) • یاسر عرفات / شیمعون پرس / اسحاق رابین (۱۹۹۴) • کونفرانس پاگواش زمینه علم و امور جهونی دله / جوزف روتبلات (۱۹۹۵) • کارلوس فیلیپه خیمه‌نز بلو / خوزه راموس هورتا (۱۹۹۶) • کمپین بین المللی ممنوعیت مینای زمینی وسّه / جودی ویلیامز (۱۹۹۷) • جان هیوم / دیوید تریمبل (۱۹۹۸) • پزشکان بدون مرز (۱۹۹۹) • کیم دا یونگ (۲۰۰۰)
۲۰۰۱تا اسا	سازمان ملل موتحد / کوفی عنان (۲۰۰۱) • جیمی کارتر (۲۰۰۲) • شیرین عبادی (۲۰۰۳) • وانگاری ماآتای (۲۰۰۴) • انرجی اتومی بین‌المللی آجانس / ممد البرادعی (۲۰۰۵) • ممد یونس (۲۰۰۶) • ال گور / پنل بین دولتی درباره تغییرات اقلیمی (۲۰۰۷) • مارتی آهتیساری (۲۰۰۸) • اوباما (۲۰۰۹) • لیو زیائوبو (۲۰۱۰) • الن جانسون سیرلیف / توکل کارمن / لیما گبووی (۲۰۱۱) • اروپای اتحادیه (۲۰۱۲) • شیمیایی اسلحه‌ئون بازدارندگی سازمان (۲۰۱۳) • ملاله یوسف‌زی / کایلاش ساتیارتی (۲۰۱۴) •