ایرانی زوونون
ایرانیج زوونون اتا چلّه هندوایرانی زوونون جه هسته. ایرانی زوونون تاریخی هارشا جا سه تا رج دله تقسیم وونّه:
باستونی گِدِر که، هخامنشی ره سر تا وه ره انجوم، تقریبا بیستم سدهی جا تا حدود چاروم و سوم میلاد جا پیش ره دربرگیرنه. باستونی ایرانیج زوونون جا، چارتا زوون ره اشناس بَیینه: مادی، سکایی، اوستایی و کوهنه فارسی.
ترنه ایرانیج زوونون ایران و افغانستون دله متمرکزنه و شه دِتا رج جه تقسیم وونّه:
- شرقی (خوراسانیج)
- غربی
ترنه ایرانیج زوونون قفقاز، میونی آسیا،چین ترکستون، پامیر، ترکیه، سوریه، عراق و هند قارهمونا دله هم گپ بزه بونّه.
شرقی ایرانیج زوونون (خوراسانیج)[دچیین]
وشون نمونه:
غربی ایرانیج زوونون[دچیین]
شه دتا رج ره تقسیم بونه:
- غربیشمالی
- غربیجنوبی
غربشمالی ره نمونهئون:
- تالشی
- تاتیتبار زوونون
- مازرونی زوون یا تبری
- گلکی
- کوردی زوونون
- بلوچی
- زازا-گورانی
- سیوندی
- دیلمی
- سیمینی و سنگسری
- ایران میون زوونون
غربی جنوبی ره نمونه:
فارسی زیر چلّهئون سه تا گت رج ره تقسیم بوننه : ایران فارسی، دری فارسی (افغونستون)، تاجیکی فارسی
لری هم رجونی دارنه لری، لکی و بختیاری واری.
کومزاری، مسندام ئومان جزیرهمونا (شبه جزیره) دله گپ بزه بونه و آران تاتی، باکیئه وَر. وه ره نونه تاتی جا اشتیفا بَییرین.
ایرانیج زوونون ویکی دله[دچیین]
ایرانیج زوونون ویکی دله | |||||||||||||||
|
دییه پیوندون[دچیین]
رج | غربی ایرانیج زوونون |
غربی شمال |
باستون: مادی میانا: پارتی (پهلوی اشکانی) ترنه: آذری | گیلکی | مازرونی ِزوون | تالشیکی | تاتی تبار زوونون | کردی کرمانجی | کردی سورانی | زازا-گورانی | سمنانی | مرکزی ایرانیج زوونون | بلوچی | سیوندی |
غربی جنوب |
باستون: باستونی پارسی میانا: میانا پارسی (پهلوی) ترنه: فارسی | لری | بختیاری | لارستانی | بشاگردی | کمزاری | تاتی اران |
رج | شرقی ایرانیج زوونون |
شرقی شمال |
باستون: اوستایی میانه: سغدی | خوارزمی | بلخی | غربی سکایی | آلانی | سرمتی ترنه: آسی | یغنابی (سغدی نو) |
شرقی جنوب |
میانا: سکایی-تخاری ترنه: پشتو | پامیری زوونون | پراچی | ارموری | منجی | یدغه |
۱-بلوچی گویشورون مهاجرت وسه جوغرافیائی هارشا ی جا ایران فلات ره شرقی جنوب منتقل بهینه. ۲- غربی جنوب رج ره رج فارسیتبار نیز گن نه. ۳-ویشتر زووناشناسون، اوستایی ره غربی و شرقی رجون مرز دله دستهبندی کن نه. |