مازرونی ادبیات
مازرون شه وسّه اتا زوون ئو فرهنگ دارنه. همینتا وسّه مازرون ادبیات همیشه خله رونق داشته. مازرون ادیبون هم مازرونی زوون جا هم فارسی ئو عربی زوون جا نویشتنه ئو شعر گاتنه. مازرونی زوون جا خله کتاب‌ها بنویشن بیه ئو خله مازرون گت آدمون کیتابونی ره عربی ئو فارسی زوون جا بنویشتنه. مازرون ادبیات ره بونه دتا بخش هکردنمه اتا اونایی هسنه که مازرونی زوون جا بنویشت بینه که ویشتر هزار سال پیش اونور جا بنویشت بینه ئو دوومی اونایی هسنه که دیگه زوونون جا بنویشت بینه ئو وشون عربی ئو فارسی زوون جا هسنه.شواهد نشون دنه که مازرونیه زوون قرن ۷ جه به بعد به اتا رسمی زوون تبدیل بوی‌یه و فارسی زوونه جا ره بئیته، قرآنونه تافسیر و عربیه دینی کتابونه ترجمه نشون دنه که بجای اینکه ایرونه رسمی زوون جه که فارسی بی‌یه ترجمه بواشه به مازرونی ترجمه بوی‌یه که وه نشون دنه فارسیه زوون مازرون و گیلونه دله اعتبار نداشته.
همچنین بعد از اینکه مازرونی طبرستانه دله قت بئیته افر عرفانی و آسنی کتابون مازرون زوون جه بنویشته بوی‌یه بسلاب جاودون نومه که اتا صوفی کتاب و درباره ی فقه تصوف حروفی مازرونی زوون جه توسط فضل الله نعیمی بنویشته بوی‌یه یا نوم نومه ِ کتاب که مجموعه آسنیونی هسته که نعیمی شه خُوئون دله بدی‌یه یا محبت نومه که درباره ی عشق و عرفان هسته محرمنومه ِ کتاب هم دره که توسط سید اسحق استرآبادی بنویشته بئیه.
افر تاریخی بنویشته‌ئون که مازرونی زوون جه بنویشته بئیه: ۱.تفسیر قران سورتچی(قرن۷) ۲.مقامات الحریری(قرن۷) ۳.تاریخ تبرستان(قرن۷) ۴.جاودان نامه(قرن۸) ۵.نوم نامه(قرن۸) ۶.محبت نامه(قرن۸) ۷.الکفایه(قرن۹) ۸.الابانه(قرن۹) ۹.تفسیر کتاب الله(قرن۹) ۱۰.تفسیر مغنیسا(قرن۹) ۱۱.دوم مشیخ زیدی(قرن۹) ۱۲.سوم مشیخ زیدی(قرن۹) ۱۳.قصیده طنطرانیه(قرن۹) ۱۴.اشعار امیر پازواری(قرن۹) ۱۵.محرم نامه(قرن۹) همچنین افر امی گت گتون نظم و نثر دله : ۱.مرزبان باوندی(قرن۳) ۲.علی پیروزه(قرن۴) ۳.مسته مرد(قرن۴) ۴.کاووس وشمگیر(قرن۵) ۵.قاضی هجیم(قرن۶) ۶.باربد جریر طبری(قرن۶) ۷.گردبازو یزدگرد باوندی(قرن۶) ۸.اسپهبد خورشید ممطیری(قرن۶) ۹.ابراهیم معینی(قرن۶) ۱۰.ابولعمرو(قرن۶) ۱۱.قطب رویانی(قرن۷) ۱۲.امیر علی(قرن۷) ۱۳.کیا افراسیاب چلاوی(قرن۸) ۱۴.کیا داوود چلاوی(قرن۸) ۱۵.حسن کیا چلاوی(قرن۸) ۱۶.ملا فضل الله حروفی استرآبادی(قرن۸) ۱۷.سید عبدالعظیم مرعشی(قرن۹) ۱۸.شیخ العجم امیر پازواری(قرن۹) ۱۹.ابولفضل ابن شهردویر دیلمی(قرن۹) ۲۰.محمد تنجلی (نگارنده تفسیر مغنیسا قرن۹) ۲۱.سید اسحق
مازرونی زوون ادبیات
[دچی‌ین]وه مازرون ویشترین ادبیات ره سازنه. مازرونی زوون مازرون دله ووسطا قورون دله رسمی زوون بیه ئو اینتا زوون ره مازرون دله حوکومت دله هم کار زونه ئو دانشمندونی که مازرون دله دینه اینتا زوون جا بنویشت کردنه.مازرونی زوون قدیمی‌ترین بنویشته‌ئون دتا کتیبه هسنه که پهلوی خط جا بنویشت بینه که اتا رسکت روستا ساری دودانگه دله ئو اتا دیگه لاجیم گونبد روستا سوادکوه شهرستون دله دره.ای دتا کتیبه ایسلام پیش بموئن جا هسنه که اون زمون مازرونی زوون ره پهله‌وی خط جا نویشتنه. بعد بموئن ایسلام مازرون دله عربی خط مازرون دله رواج پیدا هکرده ئو علویون دولت که مازرون اولی ایسلامی دولت بینه اینتا خط ره مازرون دله پشتیبونی هکردنه تا وه مازرون دله جا دکته. اینتا دوره دله بیه قرآن مازرونی زوون جا برگردون بیه ئو اتا تفسیر ونه رو اینتا زوون جا بنویشت بیه که ونه نه‌سخه الان دره. مرزبان بن رستم پریمی اتا باوندی شاهزاده بیه وه شروین دوم وچه‌زا ئو رستم وچه بیه که هر دتا مازرون ایسپهبود بینه. وه دتا کیتاب مازرونی زوون جا بنویشته که اتا نوم مرزبون نومه بیه ئو اتا دیگه اتا شر کیتاب بیه که ونه نوم نیکی نومه بیه. مرزبون نومه اتا داستانی کیتاب هسه که ونه دله داستانونی ره قدیم مازرون دله رواج داشته بوئت بیه. اینتا کیتاب مازرونی نه‌سخه الان دنیه ولی ونه فارسی برگردون که سعدوالدین ورامینی وره فارسی دگاردنیه الان دره. نیکی نومه کیتاب الان دکل دنیه ولی ابن اسفندیار بوته که اتا ایجوری کیتاب ره مرزبون بنویشته. اتا کیتاب دیگه که باوندیون پشتیبونی جا بنویشت بیه ونه نوم باوندنومه هسه که ابن اسفندیار تبرستون تاریخ بنویشتن وسر وره کار بزو.امیر پازواری مازرونی زوون گت شاعر بیه که ونه دیوان نوم کنزوالاسرار بیه که وره برنهارد دن اتا روسی زوون اشناس سنت پترزبورگ دله فارسی برگردون جا چاپ هکرده.
مازرون ادبیات دیگه زوونون جا
[دچی‌ین]ای دسته کازرونی زوون جا بنویشت نیه ولی اونجه جا که وشون بنویشت کرون مازرونی بینه وشون ره مازرون ادبیات دله جا هدائن.ممدبن جریرتبری اتا گت‌ترین ادیبون مازرون جا هسه که بغداد دله زندگی کرده وه اتا کیتاب بنویشته که ونه نوم "تبری تاریخ" هسه اینتا کیتاب عربی زوون جا بنویشت بیه ئو فارسی زوون جا هم برگردوندنه بیه. اینتا کیتاب دنیا تاریخ درباره هسه اون زمون جا که پا بئیته تا اینتا کیتاب بنویشت کر زندگی دوره. شیخ تبرسی اتا دیگه مازرون بنویشت کرون جا هسه که اتا تفسیر قورآن جا بنویشته که ونه نوم "مجمع اولبیان" هسه. اولیائوالله آ‌ملی هم اتا دیگه از مازرون بنویشت کرون هسه. وه اتا کیتاب بنویشته که ونه نوم "رویان تاریخ" بیه اینتا کیتاب مازرون تاریخ درباره هسه. میرظهیروالدین مرعشی اتا دیگه مازرون بنویشت کرون جا هسه که دتا تاریخی کیتاب مازرون دباره (فارسی زوون جا) بنویشته اتا "تبرستون ئو رویان تاریخ" ئو اتا دیگه گیلون تاریخ.ابن اسفندیار اتا دیگه مازرونی نویسنده بیه که اتا کیتاب بنویشته عربی زوون جا که ونه نوم تبرستون تاریخ هسه. اینتا کیتاب مازرون تاریخ درباره هسه.