ایرون برم

ایرون برم
برم ویجیگیئون
رسمی نوم	ایران ِاسلامی ِجمهوری ِپرچم
طراحی کاننده	حمید ندیمی
قایده	۴:۷
رسمی بيّن تاریخ	۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹

ایران برم، انقلاب ۱۳۵۷ نئی په (=پیش از انقلاب)

ایران ِاسایی پرچم

ایرون بَرِم، ناصرالدین شاه دوره جه سه رنگ و رنگون سَوز، اسپه، و آل(=سِرخ) جه هسه. نشون فعلی که اسلامی جمهوری پرچم میون دره شرح و تفسیرش اصل ۱۸ اساسی قانون دله بي‌یموئه. خلاصتاً اینتا نشون بیان‌گر عربی واژهٔ «الله» و اسلامی شعار ِ«لا اله الا الله» هسه که پرچم ِاسپه رنگ رو قرار بيته. ۲۲تا «الله‌اکبر» اسپه رنگ جه و انقلاب ِپیروزی نشونه وسّه (۲۲ بهمن)، حاشیه پایین سبز و حاشیه بالای سرخ بنویشته بيّه.

پرچم دوران هخامنشی به احتمال زیاد عقابی با بال‌های باز با قرص خورشیدی در پشت سر جول بي‌یه و زمون اشکانیون از پرچمی استفاده بي‌یه که به خورشید مزین بيه. منبع عمده اما از نشونه‌های اشراف دوره ساسانی و درفشهای دوره ساسانی شاهنامه و منابع اسلامی هسه. همچنین هجده مهر مربوط به دوره ساسانی هسه که در اطراف دریاچه خوارزم پیدا بيه و کتیبه‌های ساسانی و پاره‌ای اشارات موجود در منابع رومی که اطلاعاتی در اینتا زمینه به اما دننه. در قرون اولیه بعد از اسلام سيو رنگ، رنگ خلفای عباسی و پیروان و طرفداران آنها بيه و رنگهای سبز و اسپه نیز رنگ مورد علاقه در پرچمهای مخالفین عباسیان مانند علویا ، مصر ِفاطمیان و شورشیون ایرانی بي‌یه. از حدود قرن ۹ هجری (پانزده میلادی) نشون شیر و خورشید نشون محبوبی درپرچمهای ایران بيه. اینتا نشون در دوره‌های مختلف و نزد سلسله‌های شاهی مختلف به صورتهای متفاوتی تعبیر بيه. اینتا نشون در ابتدا تنها سمبلی ستاره‌بینی بيه نه نشونه سلطنت، ولی بعدها تعبیری اسلامی-شیعی پیدا هكرده. تعبیرهای ملی‌گرایانه و سلطنتی از اینتا نشون بعدها در دوران‌های قاجار و پهلوی به اینتا نشون هدا بيه. در زمون فتحعلی شاه قاجار شمشیری به دس شیر هداهه بونه و استفاده از اینتا نشون تا انقلاب ۱۳۵۷ دمباله پیدا كنه. نشون شیر وخورشید بعد از انقلاب ۱۳۵۷ با نشون جوموری ایسلامی جایگزین بونه.

پیش از اسلام

در اوستا به درفشی به شکل گاو بالدار (درفشا) اشاره بيه. پرچم دوران هخامنشی به احتمال زیاد عقابی با بال‌های گشوده با قرص خورشیدی در پشت سر عقاب بيه. در زمون اشکانیان پرچمی استفاده بيه که به خورشید مزین بيه. دسته‌های هزار تایی ارتش اشکانی نیز دارای پرچمی ابریشمی مزین به اژدها بينه. در کتیبه‌های سنگی دوران ساسانی نقش چهار پرچم ره تومي پيدا هكنيم.اتا در بیستون مربوط به شاپور دوم هسه که پرچم ترسیم بئي گشوده نيه. سه پرچم دیگر نیز در نقش رستم حک بيه. اتا متعلق به هرمز دوم منقش به چلیپای (صلیب) افقی که دارای سه دنباله آویزون هسه. در نقش مربوط به بهرام دوم بر بالای سر نیزه بهرام حلقه‌ای بديه بونه که دو پارچه از اون آویزون هسه که دارای خطوطی عرضی هسنه و منگوله‌هایی نیز به آنها متصل هسنه. در نقش شاپور دوم در نقش رستم، پرچم دارای اتا چلیپا و منگوله‌هایی آویزون سه گوی راه راه مشابه گوی موجود در تاج پادشاهان ساسانی هسنه. بنا به گفته کاوه فرخ منبع عمده اما از نشون‌های اشراف دوره ساسانی و درفشهای دوره ساسانی هجده مهر مربوط به دوره ساسانی هسه که در اطراف دریاچه آرال پیدا بيه و همچنین کتیبه‌های ساسانی و پاره‌ای اشارات منابع رومی اطلاعاتی در اینتا زمینه به اما دننه.

درفش کاویان

در اسطوره‌ها

اشاره به درفش کاویانی در اساطیر ایران، به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم آژی‌دهاک (ضحاک) بر گردنه. در آن هنگام، کاوه برای آن که مردم ره علیه ضحاک بشورانه، شِ پیش‌بند چرمی ره بر سر چوئی قرار هدا و آن ره بالا بورده تا مردم گرد او جمع بون. سپس کاخ فرمانروای خونخوار ره در هم بکوبسه و فریدون ره بر تخت شاهی بنشانسه. فریدون نیز پس از آنکه فرمان هدا تا پاره چرم پیش‌بند کاوه ره با دیباهای زرد و سرخ و بنفش آراستند و در و گوهر به آن ازافه هكردنه، آن را درفش شاهی بخونسه و بدین سان درفش کاویانی پدید بيمو. بعدها نیز هر پادشاهی بدان گوهری به آن ازافه كرده بگونه‌ای که در شو نیز درفش کاویان درخشيه. درفش کاویان نشون جمشید و نشون فریدون نیز نامیده بيه.

تاریخ

ایران پرچم پیش از انقلاب ۱۳۵۷ تاج پهلوی

از نظر تاریخی در متون اوستایی و هیچ یک از نوشته‌های بجا مانده از دوران هخامنشی، سلوکی و اشکانی اشاره مستقیمی به درفش کاویانی نيه. پژوهشگران امروزی در مورد اینکه آیا درفش کاویانی جدا از روایتهای اسطوره‌ای اتا واقعیت تاریخی بيه محتاطانه برخورد كننه. بیشتر دانش اما در مورد درفش کاویانی به منابع اسلامی بر گردنه. محمد بن جریر طبری در شِ کتاب به نوم تاریخ الامم و الملوک نویسنه: درفش کاویان از پوست پلنگ درست بيه، به درازای دوازده ارش که اگر هر ارش را که فاصله بین نوک انگوس دس تا بندگاه آرنج هسه، ۶۰ سانتی متر به حساب بياريم، تقریباً پنج متر عرض و هفت متر طول بونه. ابوالحسن مسعودی نیز به همین موضوع اشاره كنه. ابن خلدون گزارش كنه که درفش کاویانی دارای ستاره‌ای بيه و چنین اعتقادی وجود داشته که تا زمونی که کسی که اینتا درفش ره حمل كنه شکست ناپذیر هسه. کاوه فرخ بیان كنه که بالاترین نشون دوره ساسانی درفش کاویانی هسه و تصویری بازسازی شده‌ای از درفش کاویان بر اساس شاهنامه ارایه دنه.

به هنگام حمله اعراب به ایران، در جنگ قادسیه درفش کاویان به دست اونان دكته و چون آن ره نزد عمر بن خطاب، خلیفه مسلمانان، بوردنه، وی از بسیاری گوهرها، درها و جواهراتی که به درفش آویخته بيه، دچار شگفتی بيه و به نوشته تاریخ بلعمی عمر خلیفه مسلمین دستور هدا تا گوهرهای آنرا بردارن و آنرا بسونن.

پرچم ایران پس از فتح ایران توسط اعراب تا زمان صفویه

اتا از پرچم غزنویون به نقل از کتاب تاریخ رشیدالدین

اتا دیگه پرچم غزنویون جه به نقل از کتاب تاریخ رشیدالدین

پرچم امویون بر طبق گفته طبری اسپه بيه هرچند تاریخ بلعمی اینتا پرچم ره سبز رنگ توصیف هکرده‌. طبری نقل كنه که ابومسلم خراسانی دو پرچم می‌افراشته اتا سیو رنگ و دیگری پرچمی اسپه رنگ مزین به اتا آیه قرآنی. نشون عباسیان نیز سیو رنگ بيه که به عبارت محمد رسول الله مزین بيه. مخالفین عباسیون نیز به نشونه اعتراض از رنگهایی دیگر استفاده كردنه. بطور مثال فاطمیون مصر از پرچمی به رنگ سبز و علویان و بسیاری از شورشیان ایرانی از پرچمهای اسپه رنگ استفاده كردهنه. تصاویر پرچم بر روی اشیاء باستانی بدست بيئموئه از کشورهای اسلامی (و خصوصاً بر روی مینیاتورها) یافت بونه. از جمله قدیمی‌ترین آنها بشقاب براق ایرانی متعلق به قرن دهم میلادی هسه. در زمون مامون خلیفه عباسی رنگ سبز رنگ شیعه بيه. هنگامی که امام رضا به ولایت عهدی برسیه بر خلاف سنت عباسیان رنگ سبز ره به عنوان شِ رنگ انتخاب هكرده و در نتیجه به پیروی به سنت‌های ایران پیش از اسلام متهم بيه. بئوته بونه او پس از اینتا اعتراضات سیو رنگ عباسیان ره قبول هكرده.

بر طبق تصویری در کتاب تاریخ رشید الدین پرچم غزنویان معمولاً سرخ و غزنویان اغلب از طرح شطرنجی به عنوان نشون استفاده كردنه. هر چند بعضی نوشته‌های موجود مربوط به آن زمون چنین نشون دنه که آنان پرچمی مزین به همای طلایی یا شیر طلایی حمل كردنه. قزوینی در قرن ششم هجری چنین نقل كنه در آن زمون پادشاهان شیعی پرچم‌هایی به رنگهای سبز و اسپه و سایر پادشاهان کماکان به رسم عباسیان پرچمی سیو رنگ داشتنه.

سكه شیر و خورشید دوران سلجوقیان روم

به نوشته بیهقی سران قبایل سلجوقی علامتها یا بیرقهای مخصوص داشته نه. درباره نقش این پرچمها سندی موجود نیه. پس از آن که سلسله سلجوقی در خراسان پدید آمد و خلافت عباسی عملاً تابع طغرل بیگ بيه، سلجوقیان از آداب عباسی- غزنوی -سامانی تقلید هکردنه و مظاهر حکومتیشان رنگ اسلامی بيته . باوجود اینتا، برخی سنتهای قبیله‌ای ره حفظ هکردنه، از جمله این که طغرل به عنوان مهر از نقش چماق استفاده كرده . لیکن از زمون الب ارسلان، مهرها شکل اسلامی پيدا هكرده.

سلجوقیان از زمون طغرل پرچم سیو ره همراه با سایر نشونهای قدرت از خلفای عباسی بيتهنه. ازرقی در قصیده‌ای در رسای طغانشاه، پرچم سپاه او ره سرخ بخونسه. با این حال رنگ پرچم رسمی سلجوقیان معلوم نیه و به احتمال زیاد، همون رنگ رسمی عباسیان و غزنویان، یعنی سیو بيه. از اشعار شاعران آن دوره، چون انوری و ظهیر فاریابی، بر انه که پرچمها نقشهایی از قبیل ماه، اژدها، شیر، پلنگ و هما داشته‌نه، اما معلوم نیه که این نقشها بر روی پرچمها ترسیم بينه یا بر بالای چوب پرچم نصب بئي بينه و احتمالاً به هر دو صورت وجود داشته. «امیرِ علَم» (بیرقدار) در تشکیلات سلجوقیان مقام مهمی داشته. پرچم خوارزمشاهیان در نگاره‌ای ایرانی که بخارا ره در محاصره مغولها نشون دنه، به رنگ زرد نشون هدا بيه، ولی چون اینتا نقاشی در عصر خوارزمشاهیان ترسیم نيه، نتوممي آنرا (قاطعانه) مطابق با واقع بدونيم. اما بنابر پاره‌ای شواهد توممي سیو بودن پرچم ره نیز در اینتا دوره محتمل دانست.

اضافه بیّن نقش شیر و خورشید

ات خله شواهد تاریخی و متون ادبی و باستون‌شناسی که احمد کسروی، مجتبی مینوی و سعید نفیسی گردبیاردنه و بررسی هاکردنه، نشون دنه که خورشید صورت فلکیِ اسد منطقةالبروج دله از قرن هفتم هجری نقشی نمادین و رایج بیّه. تحقیقات مینوی، نفیسی و کسروی نشون دنه که این نشون اساره بینی جه وارد فرهنگ عام، نشون‌ئون و نقوش هنری بیّه و اونجه جه به تدریج و حدود قرن نهم هجری معادل قرن پونزده میلادی به نقوش پرچم‌ئون وارد وانه. شاپور شهباز ایرانیکا دله گانه که «این نماد تلفیقی از سنن کوهن ایران و عرب و تورک و موغول بی‌یه.»

قدیمی ترین پرچم شیر و خورشید دار بشناسی‌یه بَیی به سال ۸۲۶ هجری قمری (حدود ۱۴۲۳ میلادی) همزمون با دورهٔ تیموریون

قدیمی‌ترین پرچم شیر و خورشید دار بشناسی‌یه بَیی به سال ۸۲۶ هجری قمری (حدود ۱۴۲۳ میلادی) همزمون با دورهٔ تیموریون جه دَیی‌یه. این پرچم مینیاتوری از شاهنومه شمس‌الدین کاشانی دله (اتا منظومه از جهانگشایی موغول) به تصویر دکشی‌یوئه. این مینیاتور که حمله موغولا به حصار شهر نیشابور ره نشون دنه. سربازون (موغول) ره نشون دنه که پرچمی مزین به نشون شیر و خورشید کنار پرچمی دیگر مزین به هلال ماه حمل کانّه.

فواد کوپریلی اتا بنویشته دله که در مورد پرچم قبایل تورک هسته، در مورد پرچم‌ئون دوره ایلخانون و تیموریون گانه: «نقاشیای برخی از نسخه‌ئون فارسی راجع به تاریخ موغول، پرچمی با زمینه آبی و عکس ورگ و سایر نقوش موشاهده وانه که اثبات مطابقت وشون با واقعیات تاریخی نیاز به تحقیق دانّه. به نوشته حافظ ابرو، امیراحمد خلج پرچم سرخ داشته. سپاه دله از پرچمایی به رنگای زرد و سرخ هم استفاده بی‌یه و وشون سر عکسای مختلفی مثل اژدها، شیر، قره قوش (ات‌جور عقاب) و شیر و خورشید منقوش بی‌یه. احتمال خله شونه که تمغائون خصوصی هم روی پرچم‌ئون به کار شونه. این دوره دله، به مقامات بلندپایه پرچم و طبل و علَم نظامی (به مغولی: توغ و کورْگه) داده می‌شده‌است. ایلخانیان از سویی تحت تأثیر آداب و رسوم کوهن موغول ـ تورک و از سوی دیگر تحت تأثیر غزنویون و سلجوقیون ببینه و بویژه مظاهر حقوقی و علامات حکومتی دله تمدن سلجوقیون جه متأثر بینه. به نوک پرچم‌ئون، هلال («ماهچة عَلَم») فلزی نصب می‌شد.» راهبی اسپانیایی که در قرن هشتم در کتابش تصویری از پرچم ایران با زمینه زرد و تمگای (تمغا) چارگوش سرخ ونه وسط زونه که به احتمال زیاد به دوره ایلخانیون تعلق دانّه. نسخه‌یی از شاهنامه دله بنویشتوئه قرن نهم (زمون موغولون) نگاره‌یی بچشم خانه که پرچمی ره با عکس شیر و خورشید وسط نمایش دنه. این پرچم به احتمال زیاد متعلق به ایلخانیون هسته، چون این نقش، نقشی رایج روی سکه‌ئون ایلخانون بی‌یه.

فواد کوپریلی گانه:

«عکس شیر و خورشید سکه‌ئون برخی از فرمانروایون این سلسله [آق قویونلوها] و بعضی سلسله‌ئون دیگر تورک فقط نقشی نجومی هسته نه مظهر حکومت. با وجود این، بنشنه حدس بزو که به منزلة نقش هم بعضی پرچم‌ئون دله به کار بوردبائه.»

با توجه به این پرچم و نمونه‌ئون مشابه وه قرن نهم هجری قمری (پونزده میلادی)، خله از مراجع معتبر مثل دانشنومه بریتانیکا و دانشنومه ایرانیکا زمون اولین مدارک موجود از استفاده شیر و خورشید پرچم‌ئون ایران دله ره این دوران دونّه.

پرچم دوران صفویون و افشار

نمایشی از اتا از پرچم‌ئون بشناسی‌یه بَیی شاه اسماعیل

پرچم ممد بیگ فرستاده شاءسلطون حوسین صفوی به سال ۱۷۱۵ میلادی زمون ورود به کاخ ورسای

میون شائون سلسله صفویون که حدود ۲۳۰ سال بر ایران حاکم بینه، شاء اسماعیل اول شه پرچم سر نقش شیر و خورشید نداشته. شاء تهماسب صفوی هم چون شه بزائه ماه فروردین(برج حمل) بی‌یه، دستور هدائه به جای شیر و خورشید عکس گاسفن (نماد برج حمل) ره هم پرچم و سکه‌ئون سر دکشن. هر چن صفویون از پرچم‌ئون متفاوتی استفاده کاردنه، معلومه تا زمون شاء عباس کبیر پرچم شیر وخورشید پرچم اصلی صفوی بی‌یه. این زمون ئوروپاییونی که ایران جه بازدید کاردنه پرچم‌ئون ایران ره سه گوش ، مزین به نقش‌ئون شیر وخورشید، ذوالفقار یا آیات قرآنی توصیف کاردنه. این زمون این نشون تفسیری شیعی پیدا کانده. اینتی که پیدا هسته صفویون شیر موجود در شیر و خورشید ره مظهر امام علی، و خورشید ره مظهر فر دین یا عظمت خداوندی بی‌یه که همون تغییر شکل یافته فرایزدی هسته. بگفته افسانه نجم آبادی، اوستاپئ دانشگاه هاوارد، شیر و خورشید مظهر دِ پایه ایران اون زمون بی‌یه. مذهب و حکومت.

پرچم نادر شاء

درفش شائی یا بیرق سلطنتی نادرشاء افشار از رنگ سبز دورون صفوی که اون زمون نشون تشیع بی‌یه جه استفاده نیّه. نادر شاء از دِتا پرچم استاندارد استفاده کارده. درفشی سه رنگ با رنگون سرخ، آبی و اسپه و دیگری درفشی چار رنگ که رنگون سرخ، آبی، اسپه و طلایی داشتنه. اما مهر نادر نشون شیر و خورشید با عبارت «الله الملک» بی‌یه.

مهر نادرشاء نشون شیر و خورشید با عبارت الله الملک

پرچم ایران از دوره قاجار تا آخرای سلسله پهلوی

پرچم شیر و خورشید مربوط به فتحعلی شاء

پرچم شیر و خورشید با شیر شمشیردار

این نقش اوایل دوره قاجار به شکلی کاملاً ناهمسان سکه‌ئون، نشون‌ئون و پرچم‌ئون سر ظاهر بیّه. فتحعلی شاء قاجار به تقلید از نشون لژیون دونور فرانسه، نشون شیر و خورشید ایرانی ره ۱۲۲۲-۱۲۲۵ بساته تا به دیپلمات‌ئون و مقومای ئوروپایی اعطا هاکنه. به این ترتیب ایران دارای پرچمی رسمی با نشون شیر و خورشید بیّه. همینسه هسته که ات قرن بعد خطی ئوروپایی نویسه: «ایران امروز به سرزمین شیر و خورشید معروف هسته».

گاسپار دروویل که ۱۸۱۲-۱۸۱۳ ارتش ایران دله خدمت کارده، گوزارش دنه که پرچم‌ئون و نشون‌ئون ایرانیا دارای نشون زرهی کشور، یعنی اتا بخاته شیر و خورشید در حال طلوع همراه با عبارت سلطون بن سلطون فتحعلی شاء قاجار هسته. پرچم‌ئون سرخ رنگ هستنه و وشون تارک دله اتا دست نقره‌یی به نشونه دست علی به چشم می‌خورد. لویی دوبو می‌گوید که محمدشاه قاجار (جانشین فتحعلی شاه) دو پرچم داشته: «اتا با نقش شمشیر علی ، که دِ لبه‌هسته» و دیگری «با نقش اتا بخاته شیر و خورشیدی که ونه پشت جه طلوع کانده». پرچم دوم پرچم اصلی کشور بی‌یه. دروویل عکس‌ئون جالبی از پرچم ایران بی‌یارده. اتا از این تصاویر دله شیر با شمشیری که ونه دست دره دکشی‌یوئه. این نخستین باری است که با ظهور شیر شمشیر در دست روبه رو می‌شویم؛ نمادی که از عصر ممدشاء قاجار به بعد به نشون متعارف ملی ایران تبدیل بیّه. گویا از اواخر دورون فتحعلی شاء به تدریج دِ پرچم شیر و خورشید و ذوالفقار علی با هم تلفیق بینه و شیر که مظهر علی بی‌یه شمشیر ره شه دست دله بیته.

تغییر دیگری که این زمون درفش و علامت دولت ایران دله رخ هدائه، وضع تصویر شیر دله دله بی‌یه، بدین معنی که قبل از اواسط سلطنت فتحعلی شاء، همیشه شیری که سکه‌ئون و درفشون ایران دله نقش گیته، شیر ایرانی بی‌یه، چون «شیرون ایرانی چه نر و چه ماده، بی یال بینه نا اینکه مثل شیرون آفریخا که نرهایشان یالدار و ماده شان بی یالست» از این زمان با تاثیر گرفتن از اروپاییان تصویر شیر بر اساس شیرون نر آفریهایی یال دارنه رسم بی‌یه.

افسانه نجم آبادی تغییراتی که عرصه اجتماعی سیاسی ایران از زمون فتحعلی شاء شروع وانه ره عامل تغییرات اعمال بیی بر نشون شیر و خورشید دونده. افسانه نجم‌آبادی نویسنه که از زمون فتحعلی شاء به تدریج جنبه مذهبی حکومت و شائون ایران کمرنگ وانه و به دمبال وه تفسیر شیعی شیر و خورشید شه جا ره به تفسیری ملی گرایونه دنه. بنویشته‌ئون بموندسته از اون‌گادِر از جومله شعری به قلم خود شاء ایران نشون دنه که خورشید اون زمون استعاره از شاء ایران هسته و اشاره به جمشید، شاه اسطوره‌یی ایران شاهنامه فردوسی داشته. این بنویشته‌ئون بموندسته از اون زمون دله به شیر هم استعاره‌یی بیته از اسطوره‌ئون شاهنامه نسبت هدانه. شیر اون‌گادر اشاره به رستم داشته که شیر نشون وه بی‌یه و نشونگر پهلوانا و دلاورون ایرانی داشته که آماده پاسداری از ایران وسّه بینه. شهبازی با نقل فرمونی از زمون ممد شاء نشون دنه که چتی اثر مراودات ایرانیا با ئوروپاییون دله و آشنایی مجدد شائون ایران با عظمت ایران باستون نشون شیر وخورشید تعبیری ملی گرایانه پیدا کانده. گویا ممدشاء در سال ۱۲۵۲ فرمونی رسمی صادر هاکرده که شکل و کارکرد انواع نشون‌ئون شیر و خورشید ره تعیین و تعبیری ملی گرایونه از این نشون ارائه هادن. برای اولین‌بار از زمون ممدشاء قاجار هسته که خله از سکه‌ئون و نشون‌ئون تاجی بالای خورشید قرار هدانه.

پرچم سه رنگ ایران

این نقاشی که زمونی قصر عباس میرزا ولی عهد فتحعلی شاء تبریز ره تزیین کارده، صحنه پیروزی ایرانیا بر روسون نبرد سلطان‌آباد ۱۳ فوریه ۱۸۱۳ دله و خلال جنگون ایران و روس بکشی‌یوئه. لشکر ایران این نبرد دله درفشی با نشون شیر و خورشید حمل کانده و شیر این تصویر شمشیری دست بَیته.

یحیی ذکاء تصویر دِ پرچم از مهمترین پرچم‌ئون رایج روزگار قاجار مربوط به سال ۱۳۰۶ هجری قمری، ۱۸۸۶ میلادی ره بی‌یارده. اولین پرچم مربع شکل هسته که نوار بالایی وه سبز و پایینی قرمزه، زمینه پرچم اسپه رنگ هسته و مرکز وه اتا شیروخورشید قرار بَیته. از این پرچم ساختمان‌ئون دولتی و یادمون‌ئون سلطنتی وسّه، قلعه‌ئون و بنادر و هراونچی به دولت و سلطنت مربوط بی‌یه سه استفاده کاردنه. پرچم دیگر هم سه رنگ هسته با این تفاوت که پهنای نوارون مساوی هسته. شیر و خورشید چنون میون این پرچم جای بَیته که هر سه رنگ ره گنّه. این پرچم ره بنشنه اولین پرچم «سه رنگ» ایران دونستن، ولی سالون طول کشنه تا این پرچم‌ئون کاملاً جا دکفه.

اینکه این سه رنگ با چه تعبیری اون زمون انتخاب بَیی‌یه محل اختلاف نظر هسته. ولی رنگ انتخاب رنگون سبز و اسپه بی ارتباط با سنت‌ئون شیعی و ایسلامی نَیی‌یه و سرخ نشون دنه قدرت نظامی بَیی‌یه. بعدا نشون پرچم تعبیری منطقی بدین صورت یافت که رنگ سبز به عنوان نشون ایسلام، رنگ اسپه نشون صلح و سرخ نشون رشادت و دلاوری تفسیر بیّه. این ترسیم پرچم تا زمون انقلاب مشروطیت ادامه پیدا کانده. هرچن ابتدای مشروطیت عده‌یی قصد داشتنه که پرچمی سرخ رنگ با نشون شیر و خورشید ره جایگزین پرچم سه رنگ هاکنن. ولی سرانجوم الحاقیه پنجم قانون اساسی ۱۲۸۵/۱۹۰۶ مشروطه پرچم سه رنگ سبز و اسپه و سرخ بصورتی که الان اشناسمبی همراه با شیر و خورشید ره نشون رسمی ایران اعلام کانده.

پرچم شیر و خورشید نشون ایران با ابعاد استاندارد

پرچم شیر و خورشید ایران منقش به تاج شاهنشاهی

پرچم دوره پهلوی

زمون رضا شاه پهلوی پرچم مشروطه حفظ بیه با این تفاوت که شیر با چهره واقعی‌تری دکشی‌یه بیّه و دیگر خورشید بصورت زنونه ترسیم نیّه و خورشید تنها دارای انواری بی‌یه. این زمون خله از موقعیتون نظیر استفاده‌ئون نظامی پرچم دارای تاج پهلوی هم بی‌یه.

همین زمون واژه‌ئون مصطلح زوون فارسی دله شامل درفش (فارسی)، علم (عربی) و بیرق (تورکی) با واژه پرچم که این واژه از زوون سغدی به زوون تورکی و از اونجه به زوون فارسی راه بیته. این واژه به مرور زمون، به حکم اطلاق جزء بر کل، بر خود درفش هم اطلاق بیّه و اولین فرهنگستون ایران کاربرد وه ره به همین معنی و به جای علم و بیرق تأیید هاکرده.. این اقدام اعتراض نافرجام بعضی فرهیختگون از جومله پور داوود ره در بر داشته. استاندارد اندازه پرچم‌ئون مجدداً ۱۳۳۶ هجری شمسی و زمون نخست وزیری اقبال مجددا تعین بیّه.

مدتی از دوره محمدرضاشاه پهلوی، ایران دارای سه پرچم رسمی بی‌یه. «پرچم ملی» که فقط دارای سه قسمت مساوی به رنگ سبز، اسپه و سرخ بی‌یه. «پرچم دولتی» که تنها تفاوت وه با پرچم ملی نقش شیر و خورشید وه بی‌یه و مخصوص ادارات و دستگاه‌ئون دولتی و روابط خارجی بی‌یه و در نهایت «پرچم سلطنتی» که به رنگ آبی آسمانی بی‌یه و در گوشه سمت چپ وه تاج پهلوی نقش بیّه.

پرچم بعد از انقلاب ۵۷

پرچم ایران پس از انقلاب ۵۷

در اصل هجدهم قانون اساسی جوموری ایسلامی ایران مصوب سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹ میلادی) در مورد پرچم بائوتنه که پرچم جوموری ایسلامی از سه رنگ سبز، اسپه و سرخ تشکیل وانه و نشون جوموری ایسلامی (تشکیل بَیی با حرف الله) در وسط آن قرار دارد. یک نشان هم اکنون و بعد از انقلاب ۱۳۵۷ نشانی که بیون‌گر «الله» و شعار «لا اله الا الله» و نمایشگر لاله که سمبل خون شهید هسته به رنگ سرخ میون پرچم و روی رنگ اسپه قرار بَیته. همچنین ۲۲ «الله‌اکبر» به رنگ اسپه و به نشونه پیروزی انقلاب روز ۲۲ بهمن، حاشیه پایین رنگ سبز و حاشیه بالای رنگ سرخ با خط بنایی نوشته بَیی‌یه که تعبیر رسمی این پرچم به تفصیل اصل ۱۸ فصل دوم شرح هدائوئه. بنابر استاندارد موجود ایران علامت مخصوص جوموری ایسلامی ایران به رنگ سرخ وسط پرچم قرار گنّه. شعار «الله اکبر به رنگ اسپه و یا خط بنائی (یعنی همون خطی که شعار الله اکبر ره مناره‌ئون مساجد ایسلامی دله نقش کانده) تکرار وانه. شعار «الله اکبر» به نشونه بیست و دوم بهمن (یازدهمین ماه سال) یازده بار رنگ سبز و یازده بار رنگ سرخ دله یعنی بیست و دو بار به صورت حاشیه مرز رنگ سرخ و سبز با رنگ اسپه تکرار وانه. طبق استاندارد رسمی کشور ایران پارچه پرچم ونه نخ پنبه‌یی خالص اسپه و مرسریزه بَیی و یا مخلوط پنبه - پلی جه هسته و ویسکوز- پلی استر (معمولا به نسبت ۶۵-۳۵ درصد) تهیه وانه در ضمن از ابریشم و پشم هم بنشنه استفاده هاکردن، ولی پارچه پرچم نونه ویسکوز خالص جه بائه. بافت پارچه مورد استفاده پرچم وسّه ساده و از نوع تاری و پودی هسته. بعضی به شباهت ظاهری این پرچم با آرم فرقه سیک‌ئون هند اشاره کانّه. اما حمید ندیمی طراح آرم پرچم طی مصاحبه‌یی که سالا پس از طراحی آرم پرچم انجام هدائه چنین تفسیری ارائه نکارده.

نگارسره

• 
  پرچم سه گوش محمد شاه
• 
  پرچم ایران مربوط به دوران ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۶۵ خورشیدی
• 
  پرچم ایران مربوط به دوران ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۶۵ خورشیدی
• 
  پرچم ایران پیش از انقلاب ۱۳۵۷

وابسته جستارون

• ایران
• سرود ملی ایران
• سرود شاهنشاهی ایران
• شیر و خورشید
• درفش کاویان

منابع

فارسی

• ذکاء، یحیی. ««تاریخچة تغییرات و تحوّلات درفش و علامت دولت ایران از آغاز سدة سیزدهم هجری قمری تا امروز»، هنر و مردم، ش ۳۱ (اردیبهشت ۱۳۴۴)، ش ۳۲ـ۳۳ (خرداد و تیر ۱۳۴۴)، ش ۳۴ (مرداد ۱۳۴۴)، ش ۳۵ (شهریور ۱۳۴۴)، ش ۳۶ (مهر ۱۳۴۴)، ش ۳۸ (آذر ۱۳۴۴)؛». وبگاه رسمی مرکز اسناد ومدارک میراث فرهنگی، ۱۳۴۴. هارشی‌یه بیی خرداد ۱۳۸۷ گادِر. 
• شکیباپور، عنایت‌الله. اطلاعات عمومی. کتابفروشی اشراقی،
• حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاهنامه فردوسی
• کسروی، احمد. "تاریخچه شیر و خورشید". چاپ رشدیه، ۱۳۵۶. هارشی‌یه بیی مهر ۱۳۸۷ گادِر. 
• کوپریلی، فؤاد. «تاریخچه پرچم در جهان اسلام». دانشنامهٔ بزرگ اسلامی.
• کمیسیون ویژگی‌های پرچم رسمی جمهوری اسلامی ایران. پرچم جمهوری اسلامی ایران. موسسه استاندارد ایران، اسفند ۱۳۷۱.
• «گفت‌وگو با دکتر حمید ندیمی؛ داستان این پرچم مقدس.». ماهنامهٔ سپیده دانایی. اسفند ۱۳۸۶.
• اين مقاله از ويكي پدياي فارسي ترجمه شده است http://fa.wikipedia.org.

انگلیسی

• Najmabadi, ‎Afsaneh. «II». Gender and sexual anxieties of Iranian Modernity. University of California Press، 2005، ISBN 0-520-24262-9. ‏
• Flag of Iran. (2008). In Encyclopædia Britannica. Retrieved November 22, 2008, from Encyclopædia Britannica Online
• “Battle Between Persians and Russians». State Hermitage Museum. Retrieved on 2009-09-19.
• Khaleghi-Motlagh, Djalal.. «DERAFŠ-EKĀVĪĀN, the legendary royal standard of the Sasanian kings.». Encyclopedia Iranica. 2007.
• David-Weill, J. Encyclopaedia of Islam.
• Frick, F. A.. «Possible source for some motifs of decoration on islamic ceramics». Muqarnas. Osprey Publishing، 1993.
• Shahbazi, A. Shapur.. «DERAFŠ». Encyclopedia Iranica. Osprey Publishing، 2001.
• Shahbazi, A. Shapur.. «Flags». Encyclopedia Iranica. Osprey Publishing، 2001.
• Kaveh Farrokh, Angus McBride.. Sassanian Elite Cavalry AD 224-642. Osprey Publishing، 2005، ISBN 1-84176-713-1, 9781841767130. ‏

پیوند به بیرون

• شرح کامل پرچم ایران از مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران - دربردارندهٔ چگونگی رنگ‌بندی، جنس پرچم و مشخصات برای سازندگان پرچم.
• گفت‌وگو با حمید ندیمی، طراح آرم پرچم جمهوری اسلامی ایران در ماهنامهٔ سپیده دانایی
• نوشتار پرچم در دانشنامهٔ بزرگ اسلامی