سوریه

سوریوئِ اَرِبِکِ جومبوری الجمهوریّة العربیّة السّوریّة سوریه
سوریه ِموقعیت
نیشتنگا		نیشتنگا شرقی′۴۰°۱ شمالی′۲۰°۲
گت‌ترینشهر		دمشق
رسمی زوون		عربی
محلی زوون‌ها		کوردی
نژادی گروه(ون)		اَرِب 80-90% کورد 9-10% دیئر 1-10%
حکومت ِنوع		جمهوری
حاکمون نوع  • رئیس جمهور سقوط • نخست‌وزیر		بشار اسد 19 ملاره‌ما 1536 وائل نادر حلقی
موارد منجر به تشکیل فرانسه جه		سپتامبر ۱۹۳۶ ۱۹۴۴
گتی
-	گتی	۱۸۵٬۱۸۰کیلومتر مربع (۸۸ام)
-	‌ئو‌ (٪)	۰٫۰۶
جمعیت
-	سرشماری	۲۲٬۷۱۷٬۴۱۷  ({{{رتبه جمعیت۵۴ام}}})
-	جمعیت انبسی	۱۰۳‎/km۲‏ (۱۰۱ام)
جی‌دی‌پی	(تخمین ۲۰۱۱)
-	مجموع	۱۰۵٬۲۳۸ (۶۵ام)
-	سرانه	۵٬۰۴۳ (۱۱۴ام)
اچ‌دی‌آی (۲۰۱۱)		۰٫۶۳۲ (۱۱۹ام)
پول یکا		لیره (SYP)
زمونی منطقه		EEt (جهونی ساعت+۲)
-	تابستونی (DST)	DST (جهونی ساعت)
اینترنتی دامنه		.sy
تلفن پیش‌شماره		+۹۶۳
سوریه ِموقعیت

سوریه که ونه رسمی نوم سوریه‌ی عربی جمهوری هسته اتا کشور نومه که آسیا جنوب‌غرب دره و مدیترانه دریا پَلی هسته. این کشور شمال جه ترکیه، شرق جه عراق، غرب جه لبنان و مدیترانهِ دریا و جنوب جه اردن و اسرائیل جه همسایه هسته. سوریه مهم شهرها جه دمشق، حُمص، دَرعا، حِماه، حَلب و دیرالزور هستنه.

سوریه عرض ۳۲ و ۳۷ درجه شمالی و طول ۳۵ و ۴۲ درجه شرقی میون جا بَییته که این وسّه تاریخ دله، جایی استراتژیک حیساب بی‌یه چون سه قارهٔ آسیا، اروپا و آفریقا ره وصل کانده و «صنعتی اروپا» و «نفت‌خیز ِخاورمیونه» میون قرار گنّه.

سوریه دله حدوداً ۷۴٪ مسلمون تسنن په‌روونه، ۱۳٪ علویون، شیعیون دوازده‌امامی و اسماعیلیون، ۱۰٪ مسیحی و ۳٪ هم دروزی هستنه.

عربون بیش از ۹۰٪ جمعیت ره تشکیل دنّه و کوردون حدود ۹٪ جمعیت سوریه هستنه و ارامنه، ترک‌ها، چرکس‌ها و یهودیون مجموعاً کمتر از ۱٪ هستنه. سوریه عرب کشورون اتحادیه دله هم عضو هسته.

جوغرافی

سوریه اتا منطقه دله دره که قدیم‌تاسا وه ره گتنه «شام» یا «شامات». اینتا کشور گتی۱۸۵۱۸۰ کیلیومترموربع هسه. اینتا کشور۱۱ میلیون نفر جمعیت دارنه. ونه نیشته‌گا نوم دمشق هسه.

ترکیه گردِ سوریه‌یِ شمالی سامون ره دارنه و ونه اتا اوستان (اسکندرون یا ختای) ره قدیم‌تاسا اشغال‌هکرد دارنه. سوریه‌یِ شرقی وَر ویشته بیابون هسته و ات‌که نفت هم اونجه پیدا بونه و تا عراق سامون جه رسنه. ونه بــِن وَری هم اردن کته. غرب وَر جه لبنان خال‌کندی سوریه‌یِ کَشه دله دره و ونجه خله پچیک‌ته هسته. اسرائیل هم سوریه جه سامون دارنه و وشون سامون‌سر جولان کوهستون هسته که سوریه شِنه ولی اسراییل اینجه ره جنگ دله بهیته و اشغال دارنه و شه مردم وسه سِره و شهرک بساته.

سوریه شمال و شرق جه فرات درکا گذر کنده و ونه سر سد هم بساتنه. ولی ونه جمیعت ویشته غرب و جنوب جمع‌بئی هستنه و ونه گت-گت شهر دمشق، حلب، حمص و درعا بینه.

سوریه‌ی کشور جایی کَته که آسیایِ کناره و مدیترانه هِئی رسنه. ترکیه و لبنان و اسراییل/فلسطین هم مدیترانه لو درنه؛ این چارتا کشور دله، لبنان چون ونه دور-تا-دور ره سوریه و اسراییل دارنه، آسیایِ شرق جه خله راه ندارنه ولی سه‌تا کشور دیگه تونّه آسیا و شرقی کشورون وسّه زمینی مسیر و هِدار بوون که مدیترانه‌یِ ساحل‌کنار جه برسن و تجاری ارزش دارنه.

تاریخ

پالمیرا
باستانی شهرون جه

سوریه کوهنه نوم شام هسه. اینتا کشور دله، قبل اینکه عربون وه ره بیرن، مردم سوریانی زوون ره گپ زونه و روم ِسامون دله دَیینه. البته اون گادِر که شام ِمنطقه روم ِدله دیّه هم این قسمت درگیریون خله بی‌یه.

عربون راشدون خلفا گادِر شام و عراق ره بَییتنه. ایمام علی ِخلافِت زمون کوفه اسلامی ممالک ِنیشتگا بیّه و معاویه شام دله دَیّه و ونجه رقابت کارده. آخرسر امویون ِحکومِت، که همون معاویه تَلِک بینه، بتونِستنه خلافت ره توم هاکنِن و اسلامی مناطق ره شه په‌روو هاکنِن. این گادِر شام تموم خاورمیونه و آفریقای ِشمالی شهرون و حتی ایسپانیای ِنیشتگا بی‌یه.

سوریه معاصر دوره دله عثمانی و بعد هم فرانسه کولونی بیه. وه مازرونی ۱۴۵۶ سال دله اتا سِوا کشور بَیی‌یه. ونه دله حدود ۴۰ سال اسد خانواده حوکومت کردنه که سوریه‌ی ِبعث حزب جه بینه.

سیاست و دله‌یی جنگ

اصلی بنویشته‌: سوریه دله‌یی جنگ

اینتا کشور حکومت جمهوری بی‌یه. ۲۰۱۱ سال جهاین کشور دله اتا جنگ هسته. بشار اسد دیکتاتوری که نخاسته عربی بهار گدر رِقِد هپاشه، مخالفون ره خله توم سرکوتِن زوئه. این جنگ خله دمباله‌دار بیّه و هزارون-هزار قربانی داشته و میلیون‌ها نفر سوریه جه فرار هاکردنه و شه کوچ ره بَوِردنه.

سوریه آزاد ارتش که جنگ ره شروع هاکرده، کم‌کم ضعیف بیّه و اواخر ترکیه ونه سرصاحاب بیّه. سوریه کوردستون (= روژاوا) ره دموکراتیک ِاتحاد ِحزب، که پ‌ک‌ک ِطرفدارون هسنه، بهیتنه. اتی جهادی گروهون هم داعش و جبهه النصره واری این کشور ِبعضی شهرون ره دارنه.

فرهنگ

روژاوا یا «غربی کوردستون» سوریه و ترکیه‌یِ سامون بِن ره شامل وانه.

ونه مردم ویشتر عربی زوون ره گپ زننه ولی وشون میون اتی کورد درنه که کوردی‌زوون ره گپ زنّه و روژاوای ِمنطقه دله زندگی کانّه. آشوریون، دروزیون و ترکمونون هم بعضی مناطق دله دَرنه.

مردِم ایسلام دین ره په‌روو هستنه و ویشته سنی‌نه ولی اسد ِخانواده که حکومِت ره دارنه، علویون جه هستنه و همینسه این کشور دله مذهبی اختلافات خلوئه. دروزیون و باقی شیعیون هم علویون جه خار ِرابطه دارنه. مسیحیت هم این کشور دله ات‌که په‌روو دارنه.

ایقتصاد

اینتا کشور پیل یکا نوم لیره هسه. ونه ایقتصادی مرکز هم لاذقیه بی‌یه.

تقسیمات

اعداد جه وشون نوم ره تشخیص هادین.

سوریه چارده‌تا استان دانّه که اینان هستنه:

• دمشق
• ریف دمشق
• قنیطره
• درعا
• سویدا
• حمص
• طرطوس
• لاذقیه
• حماه
• ادلب
• حلب
• رقه
• دیرالزور
• حسکه

وابسته جستارون

• بشار اسد
• حافظ اسد