اوردون

الممّلکة الأردنیّة الهاشمیّة هاشمی اردن ِسلطنت
ملی شعار: الله، وطن، شاه
ملی سرود: زنده‌باد شاه
هاشمی اردن ِسلطنت ِموقعیت
نیشتنگا		اَمّان شرقی′۵۶°۳۵ شمالی′۵۷°۳۱
گت‌ترین شهر		امان
رسمی زوون		عربی
حکومت ِنوع		مشروطه سلطنت
حاکمون نوع  •شاه •نخست وزیر		عبدالله دوم عبدالله نسور
موارد منجر به تشکیل استقلال بریتانیا جه		۲۵ مه ۱۹۴۶
گتی
-	گتی	۹۲٬۳۰۰کیلومتر مربع (۱۱۲م)
-	‌ئو‌ (٪)	۰٫۸
جمعیت
-	جمعیت تخمین (نوامبر ۲۰۱۴)	۶٬۶۵۵٬۰۰۰  (۱۰۲م)
-	سرشماری (ژوئیه ۲۰۰۴)	۵٬۶۱۱٬۲۰۲  (۱۰۲م)
-	جمعیت انبسی	۶۸٫۴‎/km۲‏ (۱۳۱ام)
جینی		۳۵٫۴
اچ‌دی‌آی (۲۰۱۳)		شابلون:سود ۰٫۷۴۵ (۷۷م)
پول یکا		دینار (JOD)
اینترنتی دامنه		.jo

اردن یا اوردون اتا کشور هسه آسیا غرب دله که هم اتا درکا نوم هسه هم اتا کشور نوم. اوردون نوم معنی پالاینده هسه و اتا جور اوشم نوم هم هسه. اوردون ره قدیم دله کنعان هم گتنه و مسحیون وره کرک گتنه. اوردون شمال ور سوریه، شرق ور عراق، جنوب ور عربستون، غرب ور اسرائیل و عقبه خلیج جه هم‌سامون هسه.

جوغرافی

اوردون اتا خشک و بیابونی کشور هسه. ونه شرق ور اوردون درکا دره که مدیترانه دریا دله بشنی‌یه وانه. دنیا پست‌ترین جا اوردون دله دره که ونه نوم بمرده دریا (عربی: بحرالمیت) هسه. اوردون بلن‌ترین جا جبل روم قله هسه که ونه بلنی ۱۷۳۴ کیلومتر هسه. اوردون پایتخت امان هسه و ونه گت‌ترین شهرون اربد و الزرقا هسنه.

تاریخ

پترا ِکوهن شهر

اوردون اتا بخش از تمدن گهره هسه. همونتی که بوتمه ونه قدیمی نوم کنعان بیه و کنعانیون ونه دله زندگی کردنه اینتا کشور اتی دوره رومیون و ایرانیون دست جا گردونده بیه.رومیون وره مونترال یا کرک یا لاتینی اورشلیم گتنه. وه صلیبی جنگون دله میون مسلمونون و مسیحیون دست به دست بیه.وه آخر سر تورکیه دست دکته که وره اول جهانی جنگ دله هدا انگلیس و از اون زمون ونه چه کوت با فلسطین چه کوت گره بخرده. اوردون نوم ره اینگلیسیون ونه رو بشتنه و با اینگیلسی کومک بیه که هاشمی خاتواده بتونسه تورکون ره اینتا کشور دله در بکنن و اونجه قودرت ره بیرن. همینتا سر اینتا کشور ره هاشمی اوردون گنه.

اون زمون که اوردون اینگیلس جا سیوا بیه ونه شاه عبدالله اول بیه که وه بعداً بکوشت بیه و ونه ریکا که ونه نوم طلال بیه ونه جانشین بیه. وه اتی توم که بوگذشته ذهنی مریض بیه و وره برکنار هکردنه ونه کچیک ریکا اوردون شاه بیه و اینتاسر که خله کچیک بیه اتا ویژه کومیته اوردون ره بگردوندنیه تا وه هیجده سال بیه و بتونسه رسما اوردون شاه بوو.ونه نوم حوسین بیه وه شه آخر عومر سعی هکرده اوردون دله مردم سالاری بیاره وه بعد اینکه بمرده ونه ریکا عبدالله دوم اوردون شاه بیه.

ایقتصاد

اوردون خله طبیعی منبعون ناره و شه نفت ره باخی عربی کشوررون جا گیرنه.اوردون ایقتصادی نیشته گاه عقبه بندر هسه که اتا خط لوله که عربی گاز ره جابجا کنه اینتا شهر دله رد بونه. اینجه هر اوردونی درآمد سه برابر باخی مردمون اوردون هسه که دیگه جائون زندگی کننه.اوردون ایقتصاد ویشتر به منطقه وضع بستگی دارنه که اگه خار بوئه اوردون ایقتصاد تونه گت تر و بهتر بوو ولی اگه ونه دله جنگ ودرگیری دوو باعث بونه که ونه ایقتصاد کساد بوو.

اوردون گت‌ترین صادرات نساجی هسه که ویشتر آمریکا ره راهی بونه.اوردون آمریکا جا آزات تجارت پیمون دوسه(۱۵۱۳ مازرونی سال دله). اتا آمار که اوردون درباره بئیت بیه نشون دنه که اوردون شوکولات صادرات دله چند سال آخر دله خله پیشرفت داشته.

اوردون دله گرونی کم هسه و ونه تورم نرخ ۳/۲٪ هسه. ونه جمعیت اسا اتی کم بیه وه دولت سیاست نتیجه هسه که خوانه با جمعیت کمتر اتا بهتر زندگی شه مردم سر درست هکنه. ولی ونه دله بیکاری خله زیاد هسه و ونه رسمی نرخ ۵/۱۲٪ هسه ولی رسمی آمارون گنه که ونه نرخ ۳۰٪ هسه.

اوردون دله بیابون زیاد دره و همینتا ونه سر اتا کومک هسه. وه تونه خورشیدی انرجی جا برق درست هکنه بی اونکه زیست محیط ره آلیده هکنه. اینتا انرجی جا وه تونه او شیرین هکردن وسر وره کار بزنه.

در کل اگه بخوائیم اوردون آموزش و زندگی سطح ره با کشورونی که وشون درآمد اوردون جا اتا هسه قیاس هکنیم ویمبی اوردون بالاتر دره.

توریسم

اوردون اتا هسه که ونه دله جائون خله دیدنی دره و همینتاسر گردشگری وسر خله خار هسه. اوردون دله جائونی دره که ویشتر آدمون خوانه اون جائون ره بوینن.اوردون اسا گردشگری دله خله کار کنه هر سال اتا خله گردشگر ونه جا دیدن کننه. ونه قشنگ‌ترین جائون بدین وسر وشون نوم:

1. پترا: شهر که کوه دله بسات بیه و ونه دوازه اتا تنگ جا هسه که کوه دله دره اینتا شهر ره اسا اتا از نو هفت تا عجیب چیزون دوننه.
2. کورینتیوم ستون که جرش دله دره
3. اوردون درکا: حضرت یحیی ونه دله حضرت عیسی ره تعمید غوسل هدا.

اوردون باخی بدنی جائون:

1. جعفر (ایمام علی ِبرار) آرومگاه
2. حضرت ایوب آرومگاه
3. حضرت شعیب آرومگاه
4. حضرت یوشع آرومگاه
5. حضرت هارون آرومگاه
6. اصحاب کهف غار

سیاست

عبدالله دوم

اوردون اتا شاه نشین مشروطه کشور هسه که ونه قانون ئون ره ایسلام مبنا جور نویسنه.اوردون شاه نوم عبدالله دوم هسه. اوردون دتا مجلس دارنه که وشون نوم نمایندگون مجلس و سنا مجلس هسه.نمایندگون اولی مجلس ره مردم اینتخاب کننه و شاه اینتا کشور دله خله قودرت دارنه.گت وزیر ره شاه اینتخاب کننه و ونه وزیرون شاه دست اینتخاب بونه.اوردون سه تا دادگاه دارنه که وشون نوم مذهبی دادگاه،مدنی دادگاه،ویژه دادگاه هسه.

اوردون مسلح نیروئون گت فرمونده هم شاه هسه.شاه سنا مجلس نمایندگون ره هم اینتخاب کننه.اوردون شه بیرونی سیاست دله همیشه غرب هوادر بیه و اسا منطقه دله اتا از کم کشورنی هسه که اسرائیل جا رابطه دارنه و ونه رابطه با آمریکا هم خله خار هسه.

فرهنگ

اوردون ویشتر مردمون عربون هسنه که ویشتر شه اینتا کشور بومی هسنه وشون تبار صحرانشین عربون بینه. اوردون خله از مردمون فلسطینی‌تبار هسنه. وشون پلی اتی چچنی، چرکسی و ارمنی هم زندگی کننه. ونه رسمی زبون عربی هسه ولی انگلیسی هم میون ونه درس بخونسون میون و بازرگانی دله کار شونه. ونه دله اتی کوردی و آشوری هم درنه.

اوردون رسمی دین ایسلام هسه که ونه قانون بنویشتن جا اینتا دین احکام ره کار زننه. ونه دله اتی مسیحی هم درنه.

تقسیمات

اردن ِتقسیمات ِنقشه

اوردون ۱۲ اوستان دارنه که هر کمین ره اتا اوستاندار گردوندنه که وشون ره شا ایارنه و ورنه. اردن ۱۲ اوستان (به عربی: محافظه) نوم: اربد، بلقاء، جرش، زرقاء، امان، عجلون، عقبه، طفیله، کرک، مادبا، مفرق، معان

استان	نیشتنگا	گتی km2	جمعیت (۲۰۰۷)
اربد	اربد	۱٬۶۲۱	۹۵۱٬۰۰۰
بلقاء	السلط	۱٬۰۷۶	۳۴۹٬۵۸۰
جرش	جرش	۴۰۲	۱۵۶٬۶۷۵
زرقا	زرقا	۴٬۰۸۰	۸۳۸٬۰۰۰
عمان	امان	۸٬۲۳۱	۲٬۰۲۷٬۰۰۰
عجلون	عجلون	۴۲۰	۲۴۵٬۶۶۵
عقبه	عقبه	۶٬۵۸۳	۱۰۷٬۱۱۵
طفیلة	الطفیله	۲٬۱۱۴	۸۱٬۰۰۰
کرک	کرک	۳٬۲۱۷	۲۳۹٬۰۰۰
مادبا	مادبا	۲٬۰۰۸	۱۳۵٬۸۹۰
معان	معان	۳۳٬۱۶۳	۱۰۳٬۹۲۰
مفرق	مفرق	۲۶٬۴۳۵	۲۴۵٬۶۶۵

منابع

• انگلیسی ویکی‌پدیا