اکراین
.png)
اکراین یا اوکراین (شه نویسنّه: Україна) اتا شرقی اوروپا قارهیِ کشورون جا هسته. اکراین انده گتِ سامون دارنه که اروپا دله، روسیه په، دومین گتی ره دارنه. این کشور همساینون بلاروس، لهستون، اسلواکی، مجارستون، رومانی، مولداوی و روسیه هستنه و جنوب وری جا آزوف و سیو دریا ره هم ور-خانّه. ونه گتی ۶۰۳۶۲۸ کیلومترمربع[lower-alpha ۱] و ونه جمیعت ۴۳٫۶ میلیون نفر هسته.[lower-alpha ۲] اکراین اروپایِ هشتمین جمیعت ره دارنه. وشونِ گتترین شهر و نیشتنگا نوم کییف هسته.
اینجه که اسا اکراین سامون قرار بیته، ۳۰هزار سال پیش‌از میلاد جه آدم دیینه. زمونی که ووسطا قورون بی‌یه، شرقی اسلاو ِمردم اینجه هنیشنه و روس‌ها جه پشو-پشو بخاردنه و اتی نژاد ره بساتنه که وشون ره «کی‌یفی روس» گاتنه؛ اینان پئی‌ته اکراینی مردم ره تبدیل بینه. قرن سیزهم موغول‌ها تا اکراین ره لشکر بکشینه و همه جا ره رقد بدانه و غارت هاکردنه. اکراینِ اتحاد این گدر از بین بورده و این کشور دکته لهستون-لیتوانی مشترک‌المنافع، اتریش-مجارستون، عثمانی و روسیه تزاری دست. این دوره دله اتا قوم که وشون ره «کازاک» گاتنه سر دربیاردنه و لهستون-لیتوانی و روسیه امپراتوری وسط تنک-تِرو بینه. زمونی که روسیه انقلاب شروع بیّه، این کازاک‌ها خله مهم بَینه و اتی شوروی ِبساتن سر نقش داشتنه. اینتی بیّه که اکراینِ مردمی جمهوری رسماً ۲۳ ژوئن ۱۹۱۷ شه ره اعلان هاکرده و بعدته، سال ۱۹۲۲ شورویِ جماهیر درون عضو بیّه. وشون زمونی که شوروی رقد بورده، سال ۱۹۹۱ دله، مستقل بَینه و اتا جمهوری بساتنه.
اکراینِ جدیدِ کشور شه ره بی‌طرف خوندسته.[۸] وشونان مستقل مشترک‌المنافع کشورون دله عضو بینه و سال ۱۹۹۴ باتنه که ناتو جه کایری کانّه. سال ۲۰۱۳, اتا مردی ویکتور یانوکویچ نوم، رئیس‌جمهور بیّه که بائوته خانه کشورِ خارجی امور دله، روسیه جا نزدیک‌ته بوو و روسی‌شون جه تجاری و اقتصادی رابطه داره و همینسه اروپای اتحادیه جه فاصله گیرنه. مردم این تصمیم ره واکنش سِراق هدانه و شهرِ اصلی میدون دله گرد بینه و انده شه حرف سر هرستانه تا اکراین انقلاب سال ۲۰۱۴ موفق بیّه. روسی‌مردم که اکراین دله اقلیت هستنه، این اوضاع جه موافق نینه و همینسه وشونِ مناطق دله مخالفت شروع بیّه. مارس ۲۰۱۴ دله کریمه ِجزیره‌مونا شه ره سیوا هاکرده و اتا رفراندوم په، باته که روسیه سامون دله قرار گیرنه. تا سال ۲۰۲۲ اختلاف دمباله داشته و این گادِر روسیه لشکر بکشی‌یه و روسیه-اکراین جنگ ره شروع هاکرده.[۹]
جوغرافی
[دچی‌ین]این کشور شرق‌وَری جه روسیه جا؛ شومال‌وَری جه بلاروس جا؛ غرب جه لهستون، اسلواکی و مجارستون جا؛ جنوب‌شرقی سو جه رومانی و مولداوی جا هم‌سامون هسته و جنوب جه ونه سامون سیو دریا و آزوف دریا جه خانّه و ونه نیشتنگاء کییف شهر و ونه رسمی زوون اکراینی هسته.
تقسیمات
[دچی‌ین]اکراین ِکشور ره ۲۴تا استان تشکیل هدانه که هرکامین ره «اوبلاست» گانّه. علاوه برین، اتا جزیره‌مونا هم دره که کریمه نوم دارنه و اکراین این منطقه ره شه سامون دونده ولی روسیه وه ره بیته و اداره کانده. کریمه پیش از این، شه اتا شه‌گردون دولت داشته که اکراین ِنظر په کار کارده و اسا روسیه پرچم بن دره.
| استان | گتی (in km2) |
جمیعت (2010 آمار) |
جمیعت (2021 آمار)[۱۰] |
جمیعت انبسی (2021) | مرکز | شهرستون‌ها |
|---|---|---|---|---|---|---|
 استان چرکاسی
|
20,891.0 | 1,291,135 | 1,178,266 | 56.40 | چرکاسی | 4 |
 استان چرنیهیو
|
31,851.3 | 1,104,241 | 976,701 | 30.66 | چرنیهیف | 5 |
 استان چرنیوتسی
|
8,093.6 | 903,782 | 896,566 | 110.77 | چرنیوتسی | 3 |
 استان دنیپروپتروفسک
|
31,900.5 | 3,344,073 | 3,142,035 | 98.49 | دنیپرو | 7 |
 استان دونتسک
|
26,505.7 | 4,448,031 | 4,100,280 | 154.69 | دونتسک | 8 |
 استان ایوانو فرانکیسوک
|
13,894.0 | 1,380,770 | 1,361,109 | 97.96 | ایوانو-فرانکیفسک | 6 |
 استان خارکف
|
31,401.6 | 2,755,177 | 2,633,834 | 83.88 | خارکف | 7 |
| پرونده:Flag of Kherson Oblast.jpg استان خرسون | 28,449.0 | 1,091,151 | 1,016,707 | 35.74 | خرسون | 5 |
 استان خملنیتسکی
|
20,636.2 | 1,331,534 | 1,243,787 | 60.27 | خملنیتسکیی، اوکراین | 3 |
 کییف
|
28,118.9 | 1,719,602 | 1,788,530 | 63.61 | کییف | 7 |
 استان کیرووهراد
|
24,577.5 | 1,014,809 | 920,128 | 37.44 | کروپیونیسکی | 4 |
 استان لوهانسک
|
26,672.5 | 2,300,412 | 2,121,322 | 79.53 | لوهانسک | 8 |
 استان لویو
|
21,823.7 | 2,545,634 | 2,497,750 | 114.45 | لویو | 7 |
 استان میکولایف
|
24,587.4 | 1,186,452 | 1,108,394 | 45.08 | میکولائیف | 4 |
 استان اودسا
|
33,295.9 | 2,387,636 | 2,368,107 | 71.12 | اودسا | 7 |
 استان پولتاوا
|
28,735.8 | 1,493,668 | 1,371,529 | 47.73 | پولتاوا | 4 |
 استان ریونه
|
20,038.5 | 1,152,576 | 1,148,456 | 57.31 | ریونه | 4 |
 استان سومی
|
23,823.9 | 1,166,765 | 1,053,452 | 44.22 | سومی | 5 |
 استان ترنوپیل
|
13,817.1 | 1,086,694 | 1,030,562 | 74.59 | ترنوپیل | 3 |
 استان وینیتسیا
|
26,501.6 | 1,646,250 | 1,529,123 | 57.70 | وینیتسا | 6 |
 استان ولین
|
20,135.3 | 1,038,223 | 1,027,397 | 51.02 | لوتسک | 4 |
 Zakarpattia Oblast
|
12,771.5 | 1,246,323 | 1,250,129 | 97.88 | اوژهورود | 6 |
 زاپوریژیا
|
27,168.5 | 1,805,431 | 1,666,515 | 61.34 | زاپروژیا | 6 |
 Zhytomyr Oblast
|
29,819.2 | 1,283,201 | 1,195,495 | 40.09 | ژیتومیر | 4 |
یادداشت
[دچی‌ین]
بن بنویشت
[دچی‌ین] |
ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که اکراین خَوری دَره ره پیدا هاکنین. |
- ↑ "Закон України, Про засади державної мовної політики (Відомості Верховної Ради (ВВР), 2013, № 23, ст.218)" [Law of Ukraine, On Principles of State Language Policy, (Bulletin of the Verkhovna Rada (VVR), 2013, No. 23, p.218) (Current version — Revision from 1 February 2014)]. Verkhovna Rada of Ukraine. 1 February 2014. Стаття 7. Регіональні мови або мови меншин України paragraph 2 [Article 7. Regional or minority languages of Ukraine paragraph 2]. Archived from the original on 14 February 2014. Retrieved 30 April 2014.
- ↑ "List of declarations made with respect to treaty No. 148 (Status as of: 21/9/2011)". اروپا شورا. Retrieved 28 October 2017.
- ↑ "Про Заяву Верховної Ради України у зв'язку з сьомою річницею початку Євромайдану та подій Революції Гідності".
- ↑ "Population (by estimate) as of 1 January 2022". ukrcensus.gov.ua. Retrieved 20 February 2022.
- ↑ منبع خطا: برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامEthnic composition of the population of Ukraine, 2001 Censusوارد نشده است - ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ "WORLD ECONOMIC OUTLOOK (OCTOBER 2021)". IMF.org. صندوق بین‌المللی پول.
- ↑ Рішення Ради: Україна 30 жовтня перейде на зимовий час [Rada Decision: Ukraine will change to winter time on 30 October] (اوکراینی جه). korrespondent.net. 18 October 2011. Retrieved 31 October 2011.
- ↑ "Declaration of State Sovereignty of Ukraine". Verkhovna Rada of Ukraine. Archived from the original on 27 September 2007. Retrieved 24 December 2007.
- ↑ منبع خطا: برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامEuropean Commission Trade Ukraineوارد نشده است - ↑ Populations as at 1 Jan 2021 as estimated by State Statistics Committee of Ukraine.
| مستقل ِکشورون | آذربایجون · آلبانی · آلمان · آندورا · اتریش · ارمنستون · ایسپانیا · استونی · اسلواکی · اسلوونی · اوکراین · ایتالیا · ایرلند · ایسلند · بریتانیا (انگلیس • شمالی ایرلند • اسکاتلند • ولز) · بلاروس · بلژیک · بلغارستون · بوسنی و هرزگووین · پرتغال · ترکیه · چک · دانمارک · روسیه · رومانی · سن مارینو · سوئد · سوییس · صربستون · فرانسه · فلاند · قبرس · قزاقستون · کرواسی · گرجستون · لتونی · لوکزامبورگ · لهستون · لیتوانی · لیختن‌اشتاین · مالت · مجارستون · مقدونیه · مولداوی · موناکو · مونته نگرو · نروژ · واتیکان · هلند · یونان | .svg) |
|---|---|---|
| کم‌رسمیت کشورون | آبخاز · جنوبی اوستیا · ترانس‌نیستریا · شمالی قبرس · قره‌باغ · کوزوو | |
| مستعمرات | ||
| دیگه کنفدراسیون‌ها | ||
منبع خطا: برچسب <ref> برای گروهی به نام «lower-alpha» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="lower-alpha"/> یافت نشد.