چاد

جمهوریة تشاد République du Tchad چاد
ملی شعار: «اتحاد، کار، پیشرفت»
ملی سرود: «لا چادین»
چاد ِموقعیت
نیشتنگا (و گتترین شهر)		انجامنا شرقی′۰۲°۱۵ شمالی′۰۶°۱۲
رسمی زوون		فرانسوی، عربی
حکومت ِنوع		جمهوری
حاکمون نوع  • رئیس جمهور • نخست‌وزیر		ادریس دبی جلاسم نادینگار
موارد منجر به تشکیل فرانسه جه		۱۱ اوت ۱۹۶۰
گتی
-	گتی	۱٬۲۸۴٬۰۰۰کیلومتر مربع (۲۱ام)
-	‌ئو‌ (٪)	۱٫۹
جمعیت
-	سرشماری	۱۰٬۳۲۹٬۲۰۸  (۷۵ام)
-	جمعیت انبسی	۷٫۹‎/km۲‏ (۲۱۲ام)
پول یکا		فرانک CFA (XAF)
زمونی منطقه		WAT (جهونی ساعت+۱)
-	تابستونی (DST)	DST (جهونی ساعت)
اینترنتی دامنه		.td
تلفن پیش‌شماره		+۲۳۵

چاد (عربی جه: تشاد) اتا عربی کشور هسته که مرکزی آفریقا دله دَره و همه وَری خشک هسته و دریائون جه راه نِدانّه. ونه نیشتنگا (= پایتخت) انجامنا هسته. ونه گتی (= مساحت) هم حدوداً ۱٬۲۸۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع وانه. این کشور لیبی، سودان، میونی آفریقا و کامرون نیجر و نیجریه جه همسایه هسته.

جوغرافی

چاد اتا خِشک‌هایته مملکت هسته که دریا جه راه ندارنه و آفریقایِ شمال کَته. ونه بنه مرتع دسوری هسته و جولی ندارنه و چاد دریاچه جه غرب وَری حرکت هکنی، ارتفاع ات‌که ویشته وونه و تا کوهسون جه رسنه. دِتا دِرکا (روخنه) دارنه که چاری و لوگون هستنه و وشون چله‌ئون مملکت زراعت ره پیش وَرنه. انجامنا که چادِ نیشتگا هسته، آفریقایِ غربی بنادر جه ۱٬۶۰۰ کیلومتر فاصله دارنه.

چاد، آفریقایِ پنجمین گتِ کشور هسته ولی ونه ویشته جائون کویر هستنه و آدِم دنینه. جمیعت انبسی حدود ۸ نفر به هر کیلومترمربع هسته. مردمِ کار کشاورزی و مالداری هسته و پمبه کشت کنّه یا گو دارنه. وشون ۲۰۰۳ سال، نفت پیدا هاکردنه ولی انده نی‌یه که مملکت وضع ره دگاردنه.

سیاست

چاد ِجمهوری ۱۱ اوت ۱۹۶۰ استقلال پیدا هاکرده ولی هَنتا که هَنتائه، ونه دله آرامش برقرار نیّه و دله‌یی جنگ وجود دانّه. «ادریس دبی» اسا چاد ِرئیس جمهور هسته.

چاد متحد ملل سازمان (UN)، آفریقای توسعه‌ی ِبانک (ADB)، آفریقای اقتصادی کمیسیون (ECA)، فائو (FAO)، جی۷۷ (G-۷۷)، ترمیم و توسعه بین‌المللی بانک (IBRD)، آفریقای اتحادیه (OAU)، غیرمتعهدون جنبش (NAM)، اسلامی کنفرانس سازمان (OIC)، جهونی تجارت سازمان (WTO)، پول بین‌المللی سارخ (IMF)، کشورون بالون بین‌المللی سازمان (ICAO)، اسلامی تجارت اتاق (ICC)، توسعه بین‌المللی جامعه (IDA)، کشاورزی توسعه بین‌المللی سارِخ (IFAD)، کار بین‌المللی سازمان (ILO)، اینتلست (INTELSAT)، یونیکتد (UNCTAD)، ویپو (WIPO)، جهونی هواشناسی سازمان (WMO) و بهداشت جهونی سازمان (WHO) دله عضویت دانه.

تقسیمات

«انجامنا» چاد نیشتنگائه و «سارح»، «موند» و «آبشه» ونه گت شهرون هستنه.

مردمون

۲۰۰۷ آمار گاتنه چاد ۱۰٬۷۸۰٬۶۰۰ نفر جمعیت دانه. این مردم عرب، سودانی و بانتو نژاد دارنه. اعراب شمال دله بیابون‌هنیشت هستنه ولی جنوبی‌ها اکثراً سیوپوست و بانتویی هستنه.

سودان دله مذهب و زوون خله تنوع دارنه و بیش از 100 زوون و لهجه گپ زنّه. وشون زوون‌ها ره 12 دسته رج‌وَندی هاکردنه:

1. سارا-بونگو-باگیرمی: حدود یک میلیون نفر جنوب و مرکز
2. موندانگ-توبوری-مبوم: چند صد هزار نفر جنوب غربی
3. چادو-هامیتی: هائوسا دسوری
4. کانمبو-زاگاوا: شمال عشایر هستنه.
5. مابا: آبه شهر وَر و سراسر اوادادی ِاوستان که شرق هسته، درنه.
6. تاما: آبه، آدره، گوز بیدا و ام دام مناطق دله.
7. داجو: منطقه گوز بیدا و آم دم صحبت وونه.
8. آفریقای مرکزی زوونون، به ویژه سانگو که جنوب صحبت وونه.
9. بوآ: که جنوب و مرکز صحبت وونه.
10. سومرای که غرب و مرکز صحبت وونه.
11. میمی: شرق
12. خز: منتهی الیه شرق

سیاست

ژوئیه ۲۰۱۵ دله حسین حبری، چاد ِسابق ِدیکتاتور میون سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۰، اتا دادگا میون سنگال دله حاضر بیّه. این دادگا قِرار بیّه آفریقای اتحادیه دستور په ونه اتهامات ره بررسی هاکنه. این اولین بار بی‌یه که اتا آفریقایی دیکتاتور ره اتا کشور دیگه دله محاکمه هاکردنه. رید برودی و محمدحسن ابَکَر شاکیونِ وکیل هستنه. ابکر گانه که اگه متحده ایالات آمریکا و غربی کشورون این دیکتاتورون جه حمایت نَکارد بائِن اسا آفریقا این حال و روز ره نِداشته. هابره هشت سال چاد دله حکومت کارده و خله آدم‌ها ره بَکاشته یا شکنجه هاکرده. اسا «ادریس دبی» این کشور رئیس جمهور هسته.