ویکی‌پدیا:هفتگی بنویشته

ویکی‌پدیا، آزادِ دانشنومه، جه
(ویکی‌پدیا:هب جه بموئه)
دله راه:
وپ:هب

این صفحه جه بنشنه اتا هفته وسّه، یَتّا بنویشته ره بی‌یشتن گت صفحه درون. هرچنتا بنویشته که شمه دِل ونه ره بتونّی کاندید هاکنین که هفته‌ئون مختلف دله، بوره گتِ صفحه دله.

شرایط[دچی‌ین]

مقاله‌ئونی که تونّه اینجه کاندید بوون که شرایط زیر ره دارن:

  • تا جایی که امکان دارنه، جدیدبسات بائن و جدید مقاله‌ئون لیست دله دوون. یا این که اگه قدیمی هستنه، جدیداً ونه متن ره گت‌ته هاکرد بائین.
  • وپ:مازرونی‌نویسی ره رعایت هاکرد بائن و املایی-انشایی اشکال ندارن.
  • خله پچیک و کِتا نوون و حداقل پنج-شیش جمله بوّن.
  • موضوع محدودیتی ندارنه ولی اگه کسی اتا هفته‌ی کاندید جه مخالفتی دارنه، تونده این صفحه گپ دله شه اعتراض ره اعلام هاکنه تا اون کاندید ره حذف هاکنیم.

بنویشته نومزه هاکردن ِمراحل[دچی‌ین]

این مراحل ونه انجام بوو تا شمه مقاله‌ی خلاصه بوره گت صفحه درون:

  1. ونه اتا مقاله که تازه‌بسات بائه ره انتخاب هاکنین و ونجه اتا خلاصه‌بیی متن ره کپی هاکنین.
  2. اتا سِرخ لینک، که رجه درون دره، سَر کلیک هاکنین تا دچی‌ین ِصفحه دیار بوو و اونجه شه کپی‌هاکرد خلاصه ره پیست هاکنین.
  3. آخرین خط این شابلون ره قرار هادین: {{هب/تلمبار|}} و بعد | شه مقاله عنوان ره بنویسین. مثلاً {{هب/تلمبار|اسپهبد خورشید}}
  4. همه هفته‌ئون دِشنبه‌ها بنویشته‌ای که اون هفته وسّه کاندید هاکردنی، گتِ صفحه دله سِراق‌هِدا وانه و حداقل یک هفته اونجه دَره.

امسال ِکاندیدبَیی بنویشته‌ئون[دچی‌ین]

هفته خلاصه متن
۱
اتا پچیک سی تی
اتا پچیک سی تی

جریان ِترانسفورماتور (انگلیسی جه: current transformer) که وه ره خلاصه گنه CT، ات‌جور ترانس هسته که وه ره برق پست دله یلنه که جریان ِقایده ره سرصاب بوئن و ونه حفاظت دله هم بکار اِنه. سی.تی. شه انواع و اقسام دارنه که هر نوعِ نصب و کار بزوئن فرق کنده و وشون ِدله-درون هم ات‌جور نی‌یه.

سی.تی. درون دِ سر سیم پیچ دَپیت هسته که اتا ره اولیه و اتی دیگر ره ثانویه گننه. اولیه که پچیک‌ته هسته جه راستکی جریان گذر کانده و شونه و این هِدارِ مسیر دله جه رد وونه، ونه مغناطیسی میدون ثانویه ره چک گیرنه و باعث وونه ثانویه دله اتا پچیک‌ته جریان راه دکفه که ونه قِد کمتر هسته ولی چون ونه ضریب ره دومبی که چنده هسته، تومبی دَر بَوِریم که اصلی جریان چنده بی‌یه.

سی‌تی برخلاف ولتاژ ترانس (PT)، شه اولیه‌یِ وَر دکّل سنگین و کلفتِ سیم‌پیچی ندارنه و خله اوقات فقط اتا سولاخی فلز دله (که ونه سطح مقطع گت ونه بوئه) جه اصلی جریانِ کابل ره گذر دنّه که ونه مغناطیسی خاصیت فلز درون دپیچه و ثانویه ره اینتا فلز دور پیجنّه که جریان دوّم ره بَیره و بَوِره آمپرمتر دله اندا-ور-اندا هاکنه. همینسه سی‌تی ِاتا دیگر نوم ره «سری ِترانسفورماتور» هم گنّه چون اولیه‌یِ سیم‌پیچ و جریانِ اصلی سیم هِئی جا سری وونه.
دمباله تلمبار هوجی‌بئی دچی‌ین

۳
کرایسیپوس موجستمه
کرایسیپوس موجستمه

کریسیپوس یا کرایسپوس [اهل سولی] اتا یونان باستان فیلسوف بی‌یه که رواقی فلسفه ره قبول داشته. وه جوونی شه کوچ ره بَوِرده آتن و اونجه کلینتس رواقی ِشاگرد بیّه. حدود سال ۲۳۰ پ‌م، کلینتس بمرده په، کریسپوس رواقیونِ سومین مِلّا و گت بیّه. وه خله پر کار و پرتلاش نویسنده بی‌یه و کلینتسِ استاد، زنون رواقی، آثار ره گسترش هدا و رواقیون ره از نو بساته که وه ره همینسه «رواقیونِ دومین مؤسس» اشناسنّه.

کریسپوس خله منطق، علم تئوری، اخلاق و فیزیک دله قَدِر بی‌یه. وه گزاره‌ای منطق (پروپزیشنال لوجیک) سیستم ره بساته که که جهونِ عملکرد و آدمونِ نقش ره بتتر درک هاکنن. وه تقدیرگرا بی‌یه و گته آدمون ونه سرنوشت ره گِس هادن، ولی اینتی فکر کرده که آدم ونه شه فکر و عمل سر اراده داره. وه گته که اخلاق بستگی دارنه که جهونِ ماهیت ره چتی دَر-بَوِرد بوئی. وه شه شاگردون ره یاد دائه که چتی علاقه‌ئونی که سرکش هستنه و آدمی ره عذاب دنّه ره ونه سرکوب هاکردن. ونه دوره رواقیون اتا مهم و پرطرفدار مکتب بَینه و یونان و روم دله تا سال‌ها په‌روو داشتنه. علاقه‌ای که وه زوون‌بازی جه داشته، باعث بی‌یه که حتا ونه شاگردون هم بعضی گدر ونه حرف ره حالی نوون.

ونه کتابون جه هچ‌کمین باقی نموندستنه و فقط بعضی تیکه-پاره قسمتون سالم جان بدر بَوِردنه. همین اواخر، ونه بعضی بنویشته‌ئونِ باقی بموندست ره هرکولانیوم پاپیروس دله کشف هاکردنه.
دمباله تلمبار هوجی‌بئی دچی‌ین

۷

نجیب بُقیله که وه ره ناییب بوکیله هم گنّه، اتا السالوادوری سیاستمدار هسته که ونه تبار فلسطین ِمسیحیون جه هسته. وه اول کشورِ حاکمِ حزب دله عضو بیّه و دِ دور پشت‌هم ونه سر رأی هدانه که سن سالوادور ِشهردار بیّه ولی حزب جا سیوا بیّه و ژوئن ۲۰۱۹ شه اتا نو ائتلاف بساته که بعد از چندین سال دِ قطبی انتخابات سیستم ره له بدا و اتا جدیدِ حزب جه رییس جمهور بیّه. وه دومین کش، فوریه ۲۰۲۴ انتخابات دله ریاست جمهوری وسه کاندید بیّه و مردم بیش از هشتاد درصد، ونه سر رأی بدانه.

ونه ریاست جمهوری دوره اتا طرح هدا که بیت کوین ره برسمیت بشناسی‌یه و این کریپتو کارنسی ره خِدپرداز (ATM) دستگاه جه تونه السالوادور دله استفاده هاکنن. وه طرح هدا که اتا شهر هم بیت کوینِ حول بساجن. اتا کار دیگه که هاکرده و اسم درهاکرده، این بی‌یه که آمریکایی‌شون جه قرض-قول هاکرده تا پولیس ره تجهیز هاکنه و مخالفون وه ره بکوبستنه. السالوادور سال‌های سال ویشترین مرگ و میر و تیراندازی ِآمار ره جهون دله داشته. وه پولیس ره تقویت هاکرده و گانگسترون جه اعلام جنگ هاکرده. در عرض چند سالی که وه رییس‌جمهور بی‌یه، آدم بکوشتن آمار خله خله کمتر بیّه ولی بعضی حقوق بشری سازمانون و متحد ملل سازمان پولیس ِجنایت ره محکوم هاکردنه که نجیب بوقیله گنه وشون خله نازک‌نارنجی هستنه و این همه نخش شرایط که دارمی ره نوینّه. وه حتا دستور هدا که گانگسترونی که وشون قَورِ سَر بارگاه بسات بینه ره خراب هاکنن و رقد بدن و این کار ره نازی آلمان ِسیاستمدارون ِقَورِ له بدائن جه مقایسه هاکرده.


دمباله تلمبار هوجی‌بئی دچی‌ین

۱۰
پیتیلوس عکس
پیتیلوس عکس

پتیلوس یا پیتیلوس یا اشلک (علمی نوم: pseudopus apodus)، ات‌تی خزنده حیوون هسه که مازرون هم دره. این حیوان اِتی بی‌دست و لینگ ماچکل هسه، ولی خله‌ها اشتباهاً خیال کاننه که این حیوان اتی مَر هسته. پتیلوس بی‌آزار هسه و سم نارنه و کم آزارترین مَرون جه محسوب وونه ولی وقتی خاینه شه جه دفاع هاکنه گاز گیرنه. این حیوون بَئو و گل جه تغدیه کانده. این حیوون مَله‌ئون دله اِنه چیندکا و کرم ابریشم و توت ره خانّه.

این حیوون ِبلندی بتونده تا ۱۳۵سانتی‌متر بَواشه. ونه بَدِن قهوه‌ای مایل به زرده و ونه اِشکم (بتیم) و سر پولِک دانّه، ونه گردِ کلّه باعِث وونه که گت اجیک ره بَمونده. وه لینگ هم دانّه ولی خله پچوک (دِ میلیمتری) هسته و سخت بَنشنه وه ره هارشی‌ین. ولی ونه گوش‌ها، پولِک‌ها و اشکم ِشکل خله مَرون جه فرق کانده. ونه دِم اگه بَکِندِست بَواشه، تازه دِم خله لس‌لس ای دَر اِنه ولی قبلی دِم جه تیره‌ته وانه.


دمباله تلمبار هوجی‌بئی دچی‌ین

۱۳
جن نقاشی
جن مینیاتوری نقاشی

عفریت یا عفریته اتا قویِ موجود هسته که اسلامی فرهنگ دله وه ره باور داشتنه. عفریت ویشته گدر بمرده‌ئونِ روح جه ارتباط گیرنه. هم قورآن، هم حدیث و معراج ِروایت دله، عفریت نوم اجنده میون بمو. مسلمون‌هایِ فولکلور و آسنی دله، عفریت ره اتی سیوا موجود هاکردنه که شیطونی قدرت داینه و بمرده آدمون جه وصل وونه و خرابه و دیوکلی دله زندگی کنده ولی ونه اصلی سِره جهندم هسته. وه ره خله داستان‌ها، شعرون و این اواخر فیلم و ویدئو کا دله سِراق دِنه.

اسلامی کتابون دله عفریته نوم ره همیشه جن نوم په یارنه. چون «جن» اصطلاح ره خله کُلی گتنه و ونه معنا مبهم بی‌یه، جن و عفریته‌یِ رابطه هم ظارا دیار نیّه. همینسه اسلامی کتابون دله این لقب ره یاردنه که اتا قِد-دار ولی بدخاه روح ره سِراق هادن. ونه نوم قورآن دله هم نمل سوره دله دره، هم سلیمون آسنی دله، سلیمونِ درگاه حاضر وونه. اتا حدیث هم دره که ظارا محمد ِنماز ره خاسته په هچینه.


دمباله تلمبار هوجی‌بئی دچی‌ین

۱۶ لیمبو (اینگلیسی جه: Limbo) اتا پازل-سکو ویدئو کا هسّه که اَتی ترسِ عنصرئون دی دارنه و پلی‌دد، که اتا مستقل ویدئوکا ساج استودیو هسّه وره بساته و جولای ماه ۲۰۱۰ وره تنک هاکرده. لیمبو اتا 2D کار هسّه که کاکر نقش اتا بی نوم ریکا ره دارنه که شه خاخِر دمبال دره و کاکر ونه وره خطِرناک جائون دله یور بوره. کاسازئون، کایِ پازل‌ئون ره اینتی دیزاین هاکردنه که وشون انتظار داشتنه که کاکر اولین کَش باخت هاده و ای درستِ راه‌حل ره پیدا هاکنه.

کاسازئون، لیمبو ره سیو و اسپه رنگئون جا سراق هدانه و اَمبینت (ambient) ونگ ره به کار بوردنه تا اینتی اته جور ترسناک اتمسفر کا وسه دِرِس هکرد بوشن. اینتا کار جا کا نقدکرئون ره خله خِش بمو و باتنه اینتا کا نو‌آر فیلم و آلمانی امپرسیونیسم ره موندنه. نقدکرئون همینان وسه لیمبو ره اتا هِنِری ویدئو کا رج وندی هاکردنه.

لیمبو نقدکرئون دِلوس بی‌‌یه، اما ونه کچیک و کِتاه آسنی وشون پَلی اختلاف دینگوئه، اتته دسّه باتنه ونه وا-بشتِ تِموم بَیِّن جول تِرِ معنی داشته کا ونه مکانیک جا خله خار دَوِست بَی بی‌یه، دیر دسّه گتنه که ونه کچک آسنی کا خله جمندر تموم بیّه ونسه بد بی‌یه و باتنه ونه ارزش ره جر بَورده. اتا اِشکال کا همه بئیت بی‌نه وه بی‌یه کا اینتا کا قِیمِت ونه جمندر تموم بَیِّن جا تناسب ندارنه و تونده باعث بوو کاکرئون وره نخرینن، ولی دیر نقدکرئون گاتنه که اون تومی که ورده تا تموم بووه ایده‌آل بی‌یه. این کا، بِت‌ترین کائون لیست دله قرار بیته.

لیمبو تنک بیّن په خله خار-خار بروته و ات خله جایزه بورده و ۲۰۱۰ سال که ونه تنک بین گدر بی‌یه اتا از بت‌ترین کا ئون سال نوم بیته.
دمباله تلمبار هوجی‌بئی دچی‌ین

۱۹
آرسن کوتزویف
آرسن کوتزویف

آرسن کوتزویف (آسی جه: Коцойты Арсен) اتا اوسِتیایی مولف و بنویشته‌کر بی‌یه که روسیه امپراتوری دله دنیا بمو‌ئه. وه اتا از بنیانگذارئون آسی زوون نثر و از کسونی هسّه کا جدید آسی زوون شکل بئی‌تِن خله تاثیر داشته. وه یتا از شناساترین آسی تنک‌کرئون بی‌یه.

کوتزویف اتا فقیر خونواده‌‌ی جه و جیزل نوم روستای دله که ولادی‌کفکاز پلی دره بزائه بیّه. ونه سن کا ۹ سال برسی‌یه وره شه روستای مدرسه نوم بنویشتنه. وه اونجه که دیّه ات خله کتاب پیدا هاکرده که ونه آموجش و سواد وسه خله خار بی‌یه. مدرسه تموم بیه په وه بورده مسیحی ارتدکس حوزه‌ علمیه‌‌یِ أردُن درس بخوندسّه اما اون گدر مریضی بیته و مجبور بیبه کا حوزه جا بوره. وه پئی هاکرده شه روستا و اونجه شروع هاکرده شمالی کفکاز روز‌نومه‌ئون وسه بنویشتن. وه شه روستای مدرسه معلم هم بیّه. ۱‌۹۰۲ دله و شه روستای شورش ره ملحق بیّه و همینسه وره اون منطقه جا اخراج هاکردنه. وه تصمیم بیته بوره جنوبی قفقاز، وه اونجه شه معلمی کار ره ادامه هدا و مقاله و کچیک آسنی نویشته.

۱‌۹۱۰ سال وه گورجستون تفلیس شهر دله، شروع هاکرده اتا مجله تنکر هاکردن کا ونه نوم ره بی‌یشته Æфсир کا ونه معنی بونه گوش یا گنّمِ گوش. اینتا روزنومه فقط ۱۴ کَش بنویشته تنک هاکرده اما همین کچک تعداد جا خله گت تاثیر آسی ادب و روزنومه بنویشتن سر داشته. ۱‌۹۱۲ سال دله کوتزویف شه کوچ ره بورده سنت پترزبورگ، وه اونجه خله جاها کار هاکرده، بستینکلا ولادیمیر لنین معروف روزنومه "پرادا". وه با اینکه روستایی وچه بی‌یه، ونه انده روسی زوون ره خار دونسّه که روسی زوون روزنومه‌ئون وسه نمونه خونی هاکنه. روسیه ۱‌۹۱۷ انقلاب په، کوتزویف شهرت ویشتر بیّه. وه روزنومه‌ئون و مجله‌ئون وسه نویشته ، و آموجش و درس بخونسّن مرتبط موضوعات دله کار کرده...


دمباله تلمبار هوجی‌بئی دچی‌ین

تلمبارون[دچی‌ین]

اصلی صفحه‌یِ هفتگی
بنویشته‌یِ تلمبار: